Cerebrale visusstoornissen

CVI is de afkorting van Cerebral Visual Impairment. Engels voor cerebrale visusstoornissen. In gewoon Nederlands zijn het stoornissen in het zien, die voortkomen uit een hersenaandoening of hersenletsel voorbij de plaats waar de oogzenuwen elkaar kruisen (chiasma opticum).

 

Als de hersenen de beelden die ze binnen krijgen niet goed verwerken of anders interpreteren noemt men dat CVI. Bij deze visuele handicap ligt het dus niet aan de ogen. Het kan wèl soms samengaan met slechtziendheid (gezichtsscherpte onder de 0.3 en/of gezichtsveld kleiner dan 10).

 

Filmpjes uitleg CVI bij hersenletsel (titel van de rechterfilm klopt niet)

Kenmerkend: CVI is niet statisch

De stoornissen in het zien, variëren van wisselen in gezichtsscherpte, wazig zien, slecht zien, gestoorde oogbewegingen, verminderd details zien, niet herkennen van objecten of gezichten, moeite met oriënteren en uitval van gezichtsveld.              

         

De klachten van gezichtsscherpte kunnen zó wisselen, dat het lastig te peilen is voor omstanders maar de persoon zelf vaak ook niet goed weet wat hij/zij ziet o.a. door bijvoorbeeld de lichamelijke conditie of overprikkeling.

 

Dat de zichtklachten zo wisselen maakt deze aandoening ook zo onbegrepen. CVI is niet statisch. Het wisselen van wat iemand ziet kan heel geleidelijk gaan maar ook sneller op een dag. Overprikkeling speelt hier een grote rol in.

 

Overcompenseren

Iemand met CVI schreef: "Daarnaast kan ik ontzettend goed overcompenseren, waardoor men niet zo snel merkt dat ik slecht zie, maar dus wel degelijk slechtziend ben. En ik kan er wel degelijk hinder van hebben."

 

Voorbeeld

Een onderschat fenomeen is dat het wel of niet zien niet zo zeer met afmetingen van dingen te maken heeft, maar gewoon of de hersenen het verwerken of niet. Zo kan bijvoorbeeld iemand een persoon volledig 'missen' (niet zien) maar een pen zien liggen. 

 

Onderstaande video toont dat je iets totaal níet ziet, terwijl je wel kijkt. Wat registreren je hersenen? Doe de test! De vraag is: hoeveel keer gooit het witte team de bal....ook al versta je geen Engels, toch is deze video goed te begrijpen:

Is de video mobiel niet zichtbaar? klik dan hier: Test Your Awareness:

 

Waar de oogzenuwen kruisen: Chiasma opticum

Daar waar de oogzenuwen kruisen naar de andere kant van de hersenen heet het: Chiasma opticum

Het chiasma opticum is een plat lichaam in de frontale hersenkwab en maakt visuele informatie beschikbaar voor beide hersenhelften.

Prikkels uit het netvlies van het oog komen daar binnen via de oogzenuwen, en worden naar de thalamus gestuurd en daarvandaan wordt de informatie weer doorgestuurd naar de primaire visuele schors. Waar het letsel of de druk zich bevindt, bepaalt welk deel van het gezichtsveld uitvalt.

Chiasma komt uit het Grieks van de Griekse letter 'X', Chi, χίασμα, 'kruising', χιάζω 'bij het kruisje X':

Een tekening uit 1543 van Andreas Vesalius toont die kruising X (het chiasma opticum) in het rood. Je ziet de onderkant van de hersenen; de ogen zitten in deze tekening bovenin.↓

Aandoeningen in de hypofyse kunnen de zenuwvezels in deze oogzenuwkruising, het chiasma, dat vlak boven de hypofyse ligt, aantasten waardoor een deel van gezichtsveld uit kan vallen.

Maar er kan ook schade zijn ergens in de hele zenuwbaan naar de visuele schors (geniculostriate route) en in de occipitaal kwab waar de visuele informatie verwerkt wordt.

Oorzaken

Er zijn meerdere oorzaken bij volwassenen, bijvoorbeeld een beroerte (CVA), Multiple Sclerose,hersentumor, ongeval of infectie.

Als er een ruimte innemend proces vanuit de hypofyse is geeft dat niet alleen hoofdpijn, maar ook komt er druk te staan op het chiasma opticum, waardoor halfzijdige gezichtsvelduitval aan de buitenkant van beide ogen (bitemporale hemianopsie), en verlies van gezichtsscherpte kan onstaan.

Er kan ook druk op de zenuwbaan ontstaan die normaal gesproken zorgt dat het oog alle kanten op kan bewegen.(oculomotore zenuw) Dan kan er oogspier zwakte /verlamming (ophtalmoplegie) onstaan.

 

 

Bij kinderen kan een cerebrale visustoornis bijvoorbeeld veroorzaakt zijn door zuurstoftekort bij de geboorte.
Doordat de hersenen zich nog volop ontwikkelen kunnen de functies door de hersenen vaak nog overgenomen worden door andere hersengebieden. Veel kan ook opgevangen worden door oefeningen, strategieën en ervaringen. Maar dan moet de omgeving wel door hebben dat het kind bijvoorbeeld wisselend ziet.

 

De hersenen zijn echter al uitontwikkeld als het een volwassene betreft die CVI oploopt na hersenletsel of hersenziekte. Het is niet te voorspellen of iemand met de visus klachten leert omgaan.

Klachten kunnen divers zijn

Afhankelijk van plaats, letsel en aard zijn de volgende klachten mogelijk:

  • moeite met oriënteren
  • moeite met herkennen van objecten
  • moeite met herkennen van gezichten
  • moeite met herkennen van gezichtsuitdrukkingen
  • moeite in complexe visuele situaties (crowding)
  • moeite met herkennen van vormen, symbolen of plaatjes 
  • moeite met herkennen van cijfers of letters
  • moeite met het zien van iets tegen een drukke achtergrond (bijv. een druk patroon)
  • moeite om iets te vinden tussen andere dingen
  • moeite om iemand te zien in een menigte
  • moeite met het benoemen van kleuren
  • wisselend scherpzien, wazig zien dat zelfs per moment kan wisselen
  • verminderd details zien
  • moeite met reiken naar objecten en grijpen van objecten
  • blinde vlekken in het zicht
  • gezichtsvelduitval
  • moeite met gericht naar één punt kijken (fixatie)
  • verminderd visueel geheugen
  • moeite met overzicht in een vreemde of veranderde ruimte te krijgen of die te verkennen (ruimtelijke oriëntatie)
  • wel losse onderdelen herkennen, maar niet het geheel overzien

 

Gezichtsblindheid of prosopagnosie ziet er ongeveer zo uit voor de betrokkene:

  

Crowding

Crowding is het fenomeen waarbij iemand visuele prikkels die dicht bij elkaar zijn, niet meer afzonderlijk kan waarnemen door een beperking in het selectieve aandacht systeem.

Als er dus veel visuele informatie tegelijk op iemand af komt, (simultaanperceptie) is het hinderlijk om de juiste informatie te selecteren voor de hersenen. Als daarbij de oogmotoriek verstoord is, bijvoorbeeld door onwillekeurig wiebelende ogen, nystagmus, is het probleem nog groter.

Iemand met CVI kan vaak ook niet goed gericht naar één punt kijken. (fixeren) Ook kan de gezichtsscherpte zo wisselen dat een symbool tussen andere symbolen op rij of in een groep minder gezien wordt. Het is beter om deze één voor één of individueel te tonen. Zie voorbeeld:

Hetisheellastigomtekstentelezenvooriemandiegoedzietalsergeenkommasenofpuntenenhoofdlettersgeschrevenzijn!

 crwding.jpg

 Screenshots5.jpg

©hersenletsel-uitleg: Bovenstaande simulatie van verschillende CVI gezichtsvelden van eenzelfde tekening met symbolen. Niet alleen door crowding slecht te zien maar ook door vlekken in het zicht, wisselende scherpte, halfzijdig gezichtsveld uitval , circulaire gezichtsvelduitval e.d.

 

Citaten uit de ervaring

citaat 1"Je moet observeren, observeren en nog eens waarnemen" vertelde een moeder met een kind met CVI in Amerika: "Je energie om het potentieel van je kind te ontdekken, wordt verspild, tenzij je probeert te begrijpen hoe je kind de wereld ziet of zich beweegt in deze wereld.

 

We hebben het niet altijd meteen goed ingeschat, maar het is onze eerste prioriteit. Het hebben van een kind dat wisselend ziet, het zien fluctueert van minuut tot minuut, is niet eenvoudig te begrijpen - geloof me. Echter, observeren was de sleutel voor ons om hèm en zijn handicap te begrijpen. Niemand zei dat dit ging makkelijk zou zijn, maar we hebben meer inzicht gekregen.

Als je niet de talenten van je kind probeert te begrijpen zul je nooit in staat zijn om ze te optimaliseren. Inzicht in CVI betekent dat je de blinde vlekken van je kind kent en je kind aanmoedigt om wat hij/zij wel ziet goed te gebruiken. Weten wat wazig, trillerig of onzichtbaar is, én strategieën aanbieden om de gezichtsfunctie te verbeteren".

 

citaat 2 "Mijn zoon ziet de wereld op zijn unieke manier en dagelijks leer ik met hem en van hem, wat dit betekent voor hem. Iemand zei eens tegen me dat het zo vreselijk moet zijn om je kind te zien leven met deze handicap (verlies van gezichtsvermogen); Ik antwoordde: "Nou, ieder oog dat gesloten is, slaapt niet altijd en elk open oog ziet niet altijd."

 

citaat 3"Ik denk dat het eerlijk is om beide kanten van CVI te laten zien en echt waar, hij valt zo vaak. Hij struikelt en struikelt, maar hij staat weer op. Ik zeg altijd tegen hem "Als je zeven keer valt, sta je acht keer weer op."

 

citaat 4 "Alfie heeft om geleerd om zich van mensen af te keren om te luisteren, hij kan niet al zijn zintuigen tegelijkertijd gebruiken, en soms wordt dit verkeerd geïnterpreteerd als een autisme stoornis."

Lees meer citaten (Engelstalig)

Hulp bij CVI

   

Er zijn meerdere organisaties die kunnen helpen:

image

KoninklijkeVisio.jpg 

 

Engelstalig: 

Aph.org

Vision & Brain injury

Bronnen:

Hypofyse Prof. Dr. S.W.J. Lamberts Afdeling Inwendige Geneeskunde Sectie Endocrinologie Erasmus MC Rotterdam - http://www.powershow.com/view/3c25d1-NTc5Z/Hypofyse_Prof_Dr_S_W_J_Lamberts_Afdeling_Inwendige_Geneeskunde_Sectie_Endocrinologie_Erasmus_MC_Rotterdam_powerpoint_ppt_presentation

oogartsen.nl, oogartsen uit Deventer ziekenhuis, CWZ, Nijmegen, Caharina ziekenhuis Eindhoven, Elisabet ziekenhuis Tilburg, HAGA ziekenhuis Den Haag, Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht, Rijstate  Arnhem, Rijland ziekenhuis Leiderdorp.

http://www.aph.org/cvi/define.html

Kloosterhuis, G. (1965). Praktisch verklarend zakwoordenboek der geneeskunde (9de druk). Den Haag: Van Goor Zonen.

Kandel, E.R., Schwartz, J.H. & Jessel, T.M. (1991). Principles of Neurscience. Third Edition. Elsevier, New York.  Bartimeus kennisbank