Niet-zichtbare gevolgen van hersenletsel
Als het handicap verborgen is achter een normaal uiterlijk....
Als er geen rolstoel te zien is, kunnen niet- zichtbare gevolgen over het hoofd gezien worden. (Of erger nog...niet geloofd worden).
Deze pagina is feitelijk al verouderd en wij verwijzen u graag naar de nieuwe pagina.
We hebben onzichtbare gevolgen op een rijtje gezet opdat mensen sneller klachten kunnen koppelen aan het hersenletsel. Omdat anders mensen pas gaandeweg de klachten gaan herkennen. Door vallen en opstaan.
Het kan lang duren voordat mensen in de omgeving begrijpen dat een verandering in denken, gedrag of emotie een gevolg van hersenletsel is. Dit kan zowel door de omgeving als door de persoon met hersenletsel tot onbegrip en frustratie leiden. Voor de persoon met letsel kan het ook lastig zijn om zijn/haar eigen onzichtbare gevolgen te begrijpen.
Ook kunnen de klachten zichtbaar worden wanneer patiënten weer intensiever gaan deelnemen in de samenleving. Op dat moment kan blijken dat bepaalde zaken niet meer lukken.
Zintuiglijke (sensorische) gevolgen: Dit betreffen gevolgen die het zicht, gehoor, tastzin, temperatuur, smaak en geur aangaan.
- Visuele gevolgen bij hersenletsel; problemen met het zien
- CVI - cerebrale visusstoornissen; wisselend scherp zien en niet alles registreren wat je ziet
- Hemianopsie; gezichtsvelduitval
- Zintuiglijke functiestoornissen (reuk, smaak, zien, gehoor)
- Auditieve verwerkingsstoornis
- Te veel /te luid horen; hyperacusis en geluidoverprikkeling
- Stoornissen in temperatuur; iemand kan niet goed meer het verschil voelen tussen warm(er) of kou(der). De lichaamstemperatuur kan niet goed meer geregeld worden of er is warmte-intolerantie
- Stoornissen in de tastzin (gnostische sensibiliteit)
- Neglect (hemispatieel neglect) (lichaams-)delen niet waarnemen, niet bewust zijn van bijvoorbeeld de linkerkant van het lichaam.
- Agnosie; moeite met herkennen van gezichten of het herkennen van voorwerpen of geluid
- Prosopagnosie; geen gezichten herkennen
- Overprikkeling van de zintuigen
- Plotsdoofheid.
Problemen met communicatie: Communicatie problemen kunnen zich op veel verschillende manieren manifesteren. Zo hebben sommige mensen problemen met praten en het formuleren van woorden, terwijl anderen juist problemen ervaren met het begrijpen van taal. Ook kunnen cognitieve problemen zoals ‘vertraagde informatieverwerking’ problemen geven met communicatie. Het kan bijvoorbeeld lastig zijn om iemand die erg snel praat goed te kunnen volgen.
- Afasie dysartrie en spraakapraxie (moeite met spreken, verstaan, begrijpen, letterlijk nemen van taal, spraak - en articulatiestoornissen)
- Letterlijk nemen van taal
- Pragmatische taalstoornis
- Woordvindingsproblemen
- Foreign Accent Syndroom; buitenlands accent syndroom
- Snel afgeleid zijn of niet kunnen onthouden wat een ander zegt
- Luisteren kan belastend zijn
- Vermoeidheid te moe zijn om informatie op te nemen,
- Moeite met een drukke omgeving,
- Intonatieverschillen en emotie niet opmerken of juist de emotie niet kunnen tonen.
- Doofheid door hersenletsel.
Cognitieve gevolgen: Met cognitie bedoelen we processen die nodig zijn om te kunnen nadenken. Cognitie bestaat uit heel veel verschillende functies. Enkele voorbeelden zijn het onthouden van informatie, aandacht en concentratie en planning en organisatie. Cognitieve functies hebben we nodig bij bijna alles wat we in ons dagelijks leven doen.
- Het Geheugen
- Aandacht en Concentratie
- Executieve functies bijvoorbeeld planning, werkgeheugen, emotie reguleren, aandacht volhouden, moeite met het oplossen van problemen. Verminderde taakinitiatie (moeite met het opstarten van een dag of specifieke taak) met een kleine aanwijzing lukt dat vaak wel.
- Disharmonisch profiel (verschil in verbale vermogens en moeite met overzicht hebben en plannen (uitvoerende / executieve functies)
- Enerzijds verbaal sterk kunnen zijn en op uitvoerende taken heel slecht scoren; niet kunnen plannen of overzien.
(De cognitie wordt gemeten met een intelligentietest. Deze meet een totaal IQ (TIQ). Dit is verdeeld over een verbaal deel (VIQ), gericht op verbale kennis en vaardigheden, en een performaal deel (PIQ), gericht op handelingsgericht denken. Er kunnen érg grote verschillen bestaan tussen het VIQ en het PIQ en dan wordt gesproken over een disharmonisch intelligentie profiel. Overigens kan dit ook voorkomen bij hoogbegaafden en autistiforme aandoening)
- Tijdsbesef stoornis; veranderd tijdsbesef; niet goed tijd kunnen inschatten of niet meer weten welk dagdeel het is.
- Vertraagde informatieverwerking.
- Verminderde reactiesnelheid.
- Persevereren; niet kunnen stoppen met een gedachte, handeling, beweging, praten over werk of hobby, of vastzitten in een bepaalde emotie.
- Niet snel kunnen schakelen van het ene onderwerp of actie naar het andere. Bijvoorbeeld bij een onverwachts telefoontje niet kunnen schakelen van de eigen gedachten naar het onderwerp van de beller. Veel mensen met letsel vinden daarom onverwachts opgebeld worden niet prettig.
- Problemen met de oriëntatie.
- Verminderd of geen ziekte inzicht (Anosognosie)
- Moeite met generaliseren; niet kunnen toepassen van het geleerde in andere situatie.
- Verminderde stressbestendigheid.
- Verminderd vermogen of onvermogen de eigen grenzen aan te voelen, en kan deze niet of niet goed aangeven aan anderen.
Emotionele- en gedragsveranderingen: Emotionele- en gedragsveranderingen kunnen enerzijds een rechtstreeks gevolg zijn van het letsel in de hersenen. Anderzijds kunnen emotionele gevolgen ook ontstaan door de traumatische impact van het hersenletsel. Ook kan de emotionele impact van het ervaren van beperkingen, als gevolg van het hersenletsel bijdragen aan veranderingen in emoties.
Het besef wat verloren gegaan, het besef dat iemand niet alles meer kan, of bijna helemaal niets meer, kan gevoelens van rouw veroorzaken. Lees meer op de volgende pagina over rouw en levend verlies of over rouwverwerking door hersenletsel.
- Apathie (initiatiefvermindering /emotionele vervlakking)
- Boos
- Prikkelbaarheid (irritatie/woede-uitbarstingen /agressie)
- Stemmingsveranderingen (depressie / somberheid)
- Ontremd gedrag
- Libidoverandering
- Decorumafname; niet meer goed aanvoelen of iets gepast is om te zeggen
- Risico zoekend gedrag
- Grenzeloos gedrag
- Dwanglachen / huilen PBA
- Tranen die snel vloeien
- Toename emotionele gevoeligheid, sneller geëmotioneerd
- Mildere karaktertrekken dan voor het letsel, vriendelijker
- Eerlijker
- Empathie afname
- Veranderd gevoel voor humor of letterlijk nemen van taal
- Moeite met relativeren
- Gestoord ziektebesef / ziekte inzicht /verminderd zien wat echt niet meer gaat (Anosognosie)
- Egocentriciteit in alle gradaties; meer op jezelf gericht zijn
- Veranderingen in persoonlijkheid
- Post traumatische stressstoornis (PTSS)
- Persevereren. Niet kunnen stopen met een handeling, gedachte e.d.
- Verminderde stressbestendigheid
- Veranderde intimiteit /seksualiteit
- Veranderde relaties
- Veranderde vriendschappen.
Algemene niet-zichtbare gevolgen
Soms zijn de gevolgen die ervaren worden heel algemeen en kunnen ze niet precies in een categorie worden ondergebracht. Deze gevolgen kunnen indirect heel veel van de bovengenoemde specifieke functies beïnvloeden en daarmee dus een grote impact hebben op iemands dagelijks leven.
- Vermoeidheid
- Overprikkeling kan zintuiglijk als cognitief van aard zijn.
- Hoofdpijn
- CSAS en slaapstoornissen (CSAS is slaapapneu veroorzaakt door hersenletsel, kan zonder snurken gepaard gaan)
Tot slot: Er is niet één hersenletsel gelijk aan een andere
Voor iedereen zijn de gevolgen verschillend. Sommigen hebben één klacht, anderen meerdere. De expressie ervan kan zeer verschillen in de tijd. Er is vaak sprake van een combinatie van letsel en overgebleven vaardigheden, overgebleven kennis en begrip (intelligentie), denkvermogen (cognitie), gedrag en persoonlijkheid.
Er zijn zoveel gradaties in hersenletsel dat je nooit kan vergelijken.
Soms is het rouwen om wat niet meer gaat, en soms is het goed te beseffen wat je nog kan. Lotgenotencontact kan soms helpen om dat laatste goed te realiseren.
Onzichtbare gevolgen in woord en beeld:
Onderstaand filmpje NAHvigeren van de site www.nahvigeren.nl, wil de onzichtbare gevolgen van hersenletsel in woord en beeld weergeven:
Als het filmpje mobiel niet zichtbaar is, klik dan hier..tekst en idee: Willemien.
Niets te zien...onzichtbare handicaps...levenslange impact
Juist de onzichtbare handicaps, de verborgen handicaps maken het leven zwaar.
Hersenletselpatiënten waar niets aan te zien valt en 'gezond' ogen kunnen chronisch overvraagd worden door hun omgeving en daardoor overbelast raken. Chronische vermoeidheid tot uitputting kan zo'n gevolg zijn.
De opmerking; "Was er maar wat te zien, zelfs met een been in het gips wordt al rekening gehouden", wordt veel gehoord.
Het is voor anderen moeilijk voorstelbaar wat een ‘fout in de regelkamer’ voor consequenties kan hebben wanneer dat aan iemands buitenkant niet te zien is.
Bovendien kan iemand met hersenletsel zelf vaak niet inschatten hoe ver de invloed van het letsel reikt. Laat staan dat goed aan anderen uitleggen. bron hersenletsel.nl
citaat: Mensen met hersenletsel zijn vrij stabiel. Als zij plotseling achteruitgang vertonen, dan zijn zij of overvraagd en overbelast de laatste tijd, of er is iets anders aan de hand dan het bekende hersenletsel.
Jenny Palm