Hyperacusis 

Korte samenvatting wat hyperacusis is

Bij hyperacusis is het dynamisch bereik van het gehoor afgenomen. De oren kunnen zich niet aanpassen aan geluidsterkte wisselingen. Geluiden worden als te luid, scherp of pijnlijk ervaren. De geluidstolerantiegrens is gezakt.

Hyperacusis is te meten met een UCL test (of ULL test), uncomfortable loudness test. Bij die grens wordt geluid onverdraaglijk. De loudness discomfort levels (LDLs) geven aan wanneer geluid ongemakkelijk ervaren wordt.

Pijnlijk luid

Bij mensen met hyperacusis wordt geluid als onverdraaglijk luid, scherp of pijnlijk ervaren. Het dynamisch bereik is verloren gegaan, dat wil zeggen: het oor kan zich niet meer snel aanpassen aan een wisselende geluidsterkte.
Bestek- en afwasgeluiden worden vaak als ondraaglijk pijnlijk ervaren, waar een ander met een gezond dynamisch bereik, zich niet eens bewust is dat een vork op een bord wordt gelegd, of als de afwasmachine wordt ingeruimd. Bij gewone huis-,  tuin-, en keuken geluiden als een lepel in een kom laten vallen, zijn geluidspiekniveaus gemeten tot wel 107 dB.

Bij mensen met hyperacusis is ook de geluidstolerantiegrens gezakt. Iemand met hyperacusis kan veel minder decibels (dB) aan. Normaal gesproken kan iemand 80-90 dB nog goed verdragen. Voor mensen met hyperacusis daalt deze geluidstolerantiedrempel aanzienlijk, vaak tot 60 dB of lager, bij elke frequentie - ongeveer het volume van een normaal gesprek met iemand.
Mensen omschrijven hyperacusis als 'leven met een innerlijke volumeknop die permanent op te luid staat'.

Iemand met hyperacusis hoeft geen gehoorverlies te hebben. Heeft iemand met hyperacusis wèl gehoorverlies dan wordt het 'recruitment' genoemd. Bij recruitment is sprake van een beschadigd binnenoor.

Er bestaat een classificatiesysteem voor het horen. Er wordt voorgesteld om een vergelijkbare tabel voor hyperacusis te hanteren:

Kenmerken hyperacusis

• Ongemakkelijk voelen bij geluid.
• Mensen die hieraan lijden bedekken hun oren of proberen weg te komen van het geluid.
• Mensen die hier aan lijden kunnen boos, gespannen, verdrietig of angstig zijn van geluid.
• Mensen ervaren geluid als pijnlijk, scherp of ondraaglijk luid.
• Geluidstolerantiegrens is gezakt.
• Dynamisch bereik van het gehoor is afgenomen, oren kunnen zich niet aanpassen aan geluidsterkte wisselingen.

Oorzaken 

Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar oorzaken, lang niet alles is bekend.

• Blootstelling, in heden en verleden, aan hard lawaai bijvoorbeeld op de werkvloer, maar ook blootstelling aan harde muziek.
• Schade in het gehoororgaan.
• Een operatie aan het oor.
• Chronische oorontsteking.
• Uitspuiten van het oor wat onvoorzichtig is gebeurd.
• Te lang en intensief gebruik van oordopjes of noise-cancelling hoofdtelefoons.
• Beschadiging van het zenuwstelsel.
• Hoofd- en hersenletsel, waaronder whiplash.
• Hersentumor.
• Door het gebruik van bepaalde medicijnen.
• Problemen met het kaakgewricht (bijv. Cranio Mandibular Joint (CMD).
• Auto-immuunziekten.
• CPRS – complex regionaal pijnsyndroom .
• Erfelijkheid.
• Ziekte van Lyme (tekenbeet).

Verder kan het een symptoom zijn bij:

• Migraine
• Ziekte van Ménière (aanvallen van draaiduizelingen, slecht horen en oorsuizen)
• Bell's Palsy (acute verlamming van de aangezichtszenuw)
• William's Syndroom /Williams Beuren syndroom (vertraagde ontwikkeling, hartafwijking  en gedragsproblemen)
• Ziekte van Tay-Sachs (stofwisselingziekte)
• Chronische pijn syndromen / Fibromyalgie (niet-gewrichtsgebonden chronische spier- bindweefselpijn en drukpuntpijn / weke-delenreuma).
• Acoustic Shock Syndrome.
• Autisme. Volgens Amerikaans onderzoek is 40% van de mensen met autisme spectrum aandoening overgevoelig voor harde geluiden.
• ADHD.
• Sommige huilbaby's lijken gevoelig te zijn voor geluiden, al dan niet in combinatie met andere factoren.

Hyperacusis is niet hetzelfde als geluidoverprikkeling.

Veel mensen denken dat geluidoverprikkeling en hyperacusis hetzelfde zijn. Dat is niet zo.
Er kan wel een mengbeeld ontstaan na hersenletsel van hyperacusis én geluidoverprikkeling. Het komt ook los van elkaar voor. Beide begrippen worden onder de onduidelijke noemer 'geluidovergevoeligheid' samengevat.

• Overprikkeling door geluid betekent dat mensen geluiden niet goed kunnen scheiden, achtergrondgeluid dringt zich gelijk op als voorgrondgeluid, alle geluiden kunnen als één brij ervaren worden, maar deze mensen hebben niet per definitie hinder van volume. Bij de UCL test (uncomfortable loudness test) blijken mensen met alleen geluidoverprikkeling geen afwijkende score te hebben. De geluidstolerantiegrens is niet gezakt.

  Een gesprek volgen in rumoer is wel onmogelijk; het is onmogelijk te verstaan wat er gezegd wordt als er nog iemand anders tegelijk in de ruimte praat.

  Bij vermoeidheid of drukte kan helemaal geen geluid verdragen worden. Er treedt een stapeleffect op tussen andere vormen van zintuiglijke en cognitieve overprikkeling. Het is een veelvoorkomend invaliderend én sociaal isolerend gevolg na hersenletsel. Rust en het stoppen van achtergrondgeluid zijn de enige remedies. Geluid doet niet pijn aan de oren.

Varianten

Er zijn veel varianten van hyperacusis die verschillende oorzaken in het hoofd hebben, en andere symptomen hebben.

• Laag frequent geluid hinder (gevoelig  voor laagfrequent geluid (lfg) met een frequentie tot 125 Herz)
• Gevoelig voor hoogfrequent geluid
• Recruitment (met gehoorverlies)
• Hyperacusis Willisii (gehoorbeentjes groeien vast; otosclerose)
• Dysacusis (vervorming van geluid, echosensatie, evt. drukgevoel)
• Diplacusis (geluid wordt door beide oren anders en op andere toonhoogte waargenomen)
• Vestibulaire hyperacusis (duizelig door geluid)
• Perifere hyperacusis (aan één kant/oor)
• Mechanische hyperacusis (spiertjes of gehoorbeentjes te zwak- of strak gespannen)
• Te laag serotonine gehalte bij depressie
• Hypersensitive hearing (bepaalde frequenties worden niet verdragen en volume is geen probleem)
• Mysophonia /phonophonia (afschuw van bepaalde geluiden Lees meer... Engelstalige link).

Behandeling?

Er is nog discussie over de behandeling van hyperacusis. "Behandeling" kan betekenen dat iemand leert omgaan met de gevolgen van.

• De behandeling kan inhouden:
  Cognitieve gedragstherapie  - bedoeld om te helpen ontdekken en om te veranderen:
  • de manier waarop iemand denkt over geluid
  • om leed te verminderen,
  • veranderen van vermijdingsgedrag
  • counseling en onderwijs - om te ondersteunen en helpen meer te leren over hyperacusis
• Geluid therapie (desensibilisatie) - dit is bedoeld om het gehoor gedurende enkele maanden minder gevoelig te maken voor geluid, met behulp van speciale ruisgeneratoren ofwel in de eigen woning óf in de oren  (maskeer apparaat vergelijkbaar met hoorapparaten)
• Veranderingen in levensstijl - met inbegrip van het leren van ontspanningstechnieken, het luisteren naar rustgevende muziek of geluiden, niet het vermijden van lawaaierige situaties, en niet het gebruik van oordopjes of oorkappen (deze kunnen de oren gevoeliger maken)

In bepaalde situaties wèl gebruik maken van hulpmiddelen als noise cancelling of oordoppen.

Tinnitus een derde probleem

Hyperacusis, letterlijk vertaald uit het Grieks voor 'teveel horen', komt vaak in combinatie voor met oorsuizen.

Tinnitus, of oorsuizen, komt van het Latijnse woord voor 'rinkelen'. Het is gehoorschade en omvat verschillende geluiden die niet buiten het hoofd te horen zijn: fluittonen, gezoem, gesis, gerinkel of gebrom tot en met watervalgeluiden.
Als de trilharen in het oor beschadigd zijn geven ga je of slechter horen of ze geven de verkeerde informatie door, zoals een pieptoon, bromtoon of een ruis. Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor  tinnitus:

• blootstelling aan lawaai (boven 80 decibel)
• stress, psychische overbelasting (trauma, bedreiging, spanningen, burn-out, zorgen, mantelzorgen, slaapgebrek etc.)
• gehoorverlies (plots-, geleidelijk, Menière, brughoektumor, oorprop, aangeboren etc.)
• lichamelijk conditieverlies (uitputting, langdurig drugs- of alcoholgebruik, slaapgebrek, narcose, ziekte etc.)
• een te hoge bloeddruk
• infectieziekten
• bijwerking van medicijnen.

Download een decibel-app. Is het geluid harder dan 80 decibel? Neem dan maatregelen.
Info:

Patiëntenvereniging en vraagbaak: www.stichtinghoormij.nl/nl-nl/tinnitus
Overzicht van locaties van Audiologische Centra: www.fenac.nl/fenac/locaties/

Luister goed!

Veel namen worden dus op één hoop gegooid als het gaat om geluidsproblemen bij hersenletsel. We hoopten op deze pagina de verschillen te hebben aangestipt tussen:

• hyperacusis
• tinnitus
• geluidsovergevoeligheid
• geluidsoverprikkeling
• auditieve verwerkingsproblemen

Lees ook over: