De hersenen sturen het denken, doen, voelen, motivatie en daarmee gedrag aan. Door hersenletsel en hersenaandoeningen  kan dit verstoord raken. Hersenletsel kan ingrijpende neuropsychiatrische gevolgen hebben die het dagelijks leven sterk beïnvloeden. Deze gevolgen zijn vaak een combinatie van cognitieve, emotionele en gedragsmatige veranderingen.

Voorbeeld: Maanden en zelfs jaren na een ongeluk aan het hoofd (traumatisch hersenletsel) kunnen er nog steeds neuropsychiatrische gevolgen optreden. Beschadigingen in verbindingen tussen de frontaalkwab en het limbische systeem (frontolimbicide verbindingen) en delen van de hersenen, zoals de prefrontale cortex en amygdala, kunnen de balans van belangrijke stofjes in de hersenen (neurotransmitters) verstoren. Dit maakt mensen gevoeliger voor stemmingsproblemen en andere psychische klachten. Problemen met dopamine en serotonine kunnen leiden tot depressie, angststoornissen of posttraumatische stressstoornis (PTSS). Onderzoek laat zien dat depressieve klachten bij bijna de helft van de mensen met hersenletsel voorkomen. Vaak uiten deze klachten zich in een gebrek aan plezier (anhedonie), vermoeidheid en moeite met concentreren.

Neuropsychiatrische syndromen (NPS) zijn psychiatrische klachten ten gevolge van een hersenaandoening. Het kan gaan om:

• ziektebeelden waarbij psychiatrische klachten onderdeel zijn van de ziekte (bijvoorbeeld dementie met veranderingen in gedrag, Lewy body dementie met hallucinaties en wanen, of de ziekte Creutzfeld Jacob met angst wanen en /of depressie, de ziekte van Huntington met angst, depressie en /of apathie)
• ziektebeelden waarbij psychiatrische klachten veelvoorkomende bijkomende ziekteverschijnselen zijn. (bijvoorbeeld ziekte van Parkinson, CVA, traumatisch hersenletsel etc).

Bij neuropsychiatrische gevolgen kan het gaan om: stemmingsstoornissen te weten depressie /somberheid, ontremd gedrag / moeite met impulscontrole, seksueel ontremd gedrag, pathologisch dwanglachen/dwanghuilen (PBA), angst (zoals PTSS), apathie, agressie, emotionele labiliteit, gebrek aan plezier (anhedonie), psychose, hallucinaties en wanen zoals bij een delier, en manie. Maar ook stemmingswisselingen, angst, prikkelbaarheid (= snel boos) en suïcidaliteit. Ook kunnen veranderingen in persoonlijkheid optreden, zoals een verminderde flexibiliteit of een verhoogde gevoeligheid voor stress.

Een gedragsneuroloog, neuropsychiater of een specialistisch centrum voor neuropsychiatrie met meerdere hulpverleners op dit gebied kunnen helpen. Adressen onderaan deze pagina.

Wij hebben over enkele van deze gevolgen een pagina geschreven. Deze pagina's vindt u hierboven, via de linkjes bij de woorden.

Hieronder kunt u enkele PDF's lezen of downloaden die dieper ingaan op deze problematieken.

Meetinstrumenten voor het meten van neuropsychiatrische gevolgen zijn o.a.:

• Neurobehavioral Functioning Inventory (NFI), Neurobehavioral Rating Scale (NRS)
  
• Neuropsychiatric Inventory (NPI) (Nederlandse versie beschikbaar), Overt Behavioral Scale (OBS)
• Meetinstrumenten die ingezet worden voor het meten van agitatie en agressie zijn: Agitated Behavior Scale
  (ABS), Overt Aggression Scale (OAS) (Nederlandse versie beschikbaar), Cohen Mansfield Agitation Index (CMAI).
  
• Meetinstrumenten die ingezet worden voor het meten van apathie zijn: Apathy Evaluation Scale
  (AES) (Nederlandse versie beschikbaar)
  
• Meetinstrument om seksuele ontremming (verbaal/fysiek) in kaart te brengen: De St. Andrews Sexual Behaviour Assessment (SASBA)
• Meetinstrument voor het meten van psychopathologie: Brief symptom Inventory (BSI).

HULP

Er zijn enkele gedragsneurologen en neuropsychiaters in Nederland.

Er bestaan enkele centra voor neuropsychiatrie:

• Breinpoli.nl  gespecialiseerd is in neuropsychiatrische gevolgen. Schiedam zie https://breinpoli.nl/ 
  
• Centrum voor Neuropsychiatrie = https://www.cvneuropsychiatrie.nl/ in Noord- en Midden-Limburg op verschillende locaties in Venray, Blerick, Venlo, Horst aan de Maas, Roermond en Weert. Daarnaast vind je de hoog specialistische centra in Venray, Nijmegen, Rotterdam en Maastricht. 
  
  
• Pro Persona=  https://propersona.nl/ Arnhem, Nijmegen, Lent, Wolfheze, Tiel en Ede
  
  
• Winkler Pro Persona Wolfheeze en de polinkliniek Thalamus. Eén van 's lands grootste centra voor neuropsychiatrie, psychiatrie en gedragsneurologie. https://propersona.nl/hulp-voor-verwijzers/
  
  Antes https://www.anteszorg.nl/niet-aangeboren-hersenletsel/niet-aangeboren-hersenletsel-behandeling Rotterdam
  
  
• Julianaoord neuropsychiatrie en verslaving: in Laren  = https://www.ggzcentraal.nl/
  https://www.ggzcentraal.nl/over-ons/locaties/

• Centrum voor Neuropsychiatrie Mediant Enschede (Overijssel Twente, boven regionaal (Twente rand, Achterhoek)
  
  
• Behandelcentrum neuropsychiatrie Friesland
• Centrum Neuropsychiatrie Friesland

• Kenniscentrum Ernstig Probleemgedrag Lentis Groningen
  
  
• Rivierduinen  behandelcentrum neuropsychiatrie Zuid Holland
  
  
• Vincent van Gogh centrum voor neuropsychiatrie Limburg Venray Venlo
  
• Dimence omgeving Zwolle bij psychische probleme
  
  
• Amsterdam UMC locatie VU Parkinson neuropsychiatrie
  
  
• GGZ Oostbrabant.nl Hoogspecialistisch centrum voor hersenletsel en neuropsychiatrie

Kernwoorden : psychiatrie, neuropsychiatrie, psychiatrische gevolgen van hersenletsel, neuropsychiater, gedragsneuroloog