Hersenkneuzing (contusio cerebri)  

Een hersenkneuzing is een ernstige vorm van traumatisch hersenletsel waarbij het hersenweefsel beschadigd is geraakt.

Er is bij een hersenkneuzing altijd sprake van bewustzijnsverlies van minsten vijftien minuten en het bewustzijnsverlies is dieper dan bij een hersenschudding. Andere namen voor hersenkneuzing zijn hersentrauma en contusio cerebri.    

Door de kracht van de klap of botsing op het hoofd ontstaat een kneuzing van het hersenweefsel. Hersencellen en de verbindingen met andere hersencellen gaan letterlijk kapot, en door de zwelling die ontstaat door bloed en wondvocht, wordt het omliggende hersenweefsel verdrukt.

Hierdoor is sprake van uitgebreide en complexe beschadigingen van de hersenen. Afhankelijk van de ernst en plaats van de kneuzing zullen de gevolgen ook heftiger zijn bij de één dan bij de ander.

Er zijn lichte gradaties variërend van snel en vrij volledig herstel, tot ernstiger vormen met neurologische restverschijnselen en invaliditeit tot gradaties waarbij patiënten comateus blijven en na kortere of langere tijd overlijden.

Oorzaken:

1. Letsel waarbij van buiten af een kracht op het hoofd wordt uitgeoefend, hierbij kan eventueel de schedel beschadigd zijn.                                                                                    
2. Letsel waarbij ‘uitwendige’ voorwerpen de hersenen binnendringen, hierbij is altijd sprake van schedelletsel.

Verschillende oorzaken van traumatisch hersenletsel door de kracht op het hoofd kunnen zijn;

• Aangereden worden
• Op het hoofd geslagen (of geschopt) worden
• Een voorwerp op het hoofd krijgen
• Met het hoofd op de grond vallen van fiets, paard, steiger, trap of iets soortgelijks en ongelukkig terechtkomen

• Het schudden van een baby 

• Vlakbij een explosie/ontploffing zijn, bijvoorbeeld in een oorlogsgebied.

Mogelijke oorzaken van letsel waarbij uitwendige voorwerpen de hersenen binnendringen;

• Een bot gedeelte dat de hersenen binnendringt als gevolg van een schedelbreuk.

• Een voorwerp dat binnendringt in de hersenen. Denk aan; kogel, granaatscherf, steekwapen, ijzeren voorwerp bij een ongeval.

In dergelijke gevallen is de oorzaak van het letsel niet de toename van de druk op de hersenen, maar het voorwerp dat direct de hersenen beschadigt. In de meeste gevallen ontstaat traumatisch hersenletsel doordat het hoofd plotseling afgeremd wordt in de voorwaartse beweging, of versnelt. De zijwaartse beweging is eveneens mogelijk.

Dan kan er coup contrecoup letsel optreden: aan weerszijden van het hoofd letsel.

In de tekening is het klassieke voorbeeld gebruikt van het schudden van de hersenen tussen voorkant-achterkant, maar het botsen van de hersenen tussen de tegenover elkaar liggende zijwanden komt eveneens voor.

Coup en contrecoup

De hersenen zijn het meest complexe en kwetsbare deel van het menselijk lichaam. Met een samenstelling die verwant is qua structuur met gelatine.

Door een klap of val of andere impact schudden de hersenen heen en weer, waardoor aan de achterkant én de voorkant letsel op kan treden door de centrifugale werking. Dat is het meest klassieke voorbeeld.

Echter, ook kan een coup-contrecoup letsel optreden als het hoofd zijwaarts wordt geslingerd. Dan botsen de hersenen eerst tegen de zijde van het hoofd waar de wond zal zitten, en schudden (stuiteren) met kracht tegen de tegenoverliggende zijkant.
In het geval van zijwaartse coup-contrecoup zijn de ingekleurde delen van het brein kwetsbaar en de onderliggende hersenstructuren. Met name de frontale kwab en temporale kwab. Voor uitleg van de schade per hersengebied zie die pagina's.

Als je de filmpjes niet kan zien schakel dan in je browser JavaScript in.

Wat gebeurt er in de hersenen bij traumatisch hersenletsel?

Op microscopisch niveau, niet zichtbaar op MRI, scheuren de hersencellichamen los van de axonen (witte stof-letsel). De axonen geven de signalen door naar de verschillende hersencel-lichamen. Na dit losscheuren sterven zowel de axonen als de hersencel-lichamen af, binnen luttele seconden. Deze afgestorven hersencellen kunnen niet meer communiceren met de overige hersencellen...

Bij het afsterven komen er chemische stoffen vrij; de neurotransmitters en die zorgen voor nog méér schade. Het letsel breidt zich dan uit in de directe omgeving van de getroffen hersencellen. Die schade zet zich tot 24 uur na de eerste impact voort. Daarom zijn de eerste 24 uur zo cruciaal na het ongeluk.

Herstel?

De ene mens met een hersenkneuzing herstelt (bijna) volledig en de ander kan blijvende ernstige handicaps overhouden.
Een hersenkneuzing valt daarom onder niet-aangeboren hersenletsel.

Mogelijke restverschijnselen zijn verdeeld in categorieën:

• fysieke problemen, waaronder motorische stoornissen
• emotionele-, gedrags- en persoonlijkheidsveranderingen
• psycho-sociale problemen
• cognitieve problemen.

Opvallend is de grote behoefte aan structuur in het dagelijkse leven!

Wat ook opvalt is het disharmonisch profiel:bijvoorbeeld een hoog IQ op het verbale vlak maar uitschieters naar beneden op het uitvoerende vlak (zoals organiseren of uitvoeren van handelingen). Het tempo van denken kan ook aangetast zijn.

Lees meer over mogelijk herstel.

PTSS

Als de omstandigheden waarbij iemand hersenletsel opliep, zwaar traumatiserend waren, dan kan daarnaast ook een PTSS optreden, een Post Traumatische Stress Stoornis. Lees meer.

Links schade of rechts schade?

Grofweg kan je zeggen dat de linkerkant van het brein de rechterkant van het lichaam aanstuurt en links zitten meer de taalfuncties. Rechts bestuurt de linkerkant van het lichaam. Rechtszijdige schade geeft andere klachten dan letsel in de linkerhersenhelft; meer impulsiviteit, snel aangebrand zijn, problemen met het ruimtelijke inzicht en meer. Lees meer....

Functiegebieden

Hieronder kun je zien welke functiegebieden beschadigd kunnen raken bij een hersenkneuzing en coup en contre coup. Zowel bij een klap of val zijdelings als vóór én achter en andere richtingen waarbij het hoofd werd geslingerd.

Functiegebieden kunnen geheel uitvallen of verminderd werkzaam zijn. Overigens werkt het gehéle brein samen en een functie wordt door meerdere structuren aangedreven.
Lees meer over schade per hersengebied...

Niets te zien aan de buitenkant

De mensen met hersenletsel waarbij uiterlijk niets te zien is, kunnen een erg beperkt leven leiden en zeer overvraagd en overschat worden door hun omgeving, juist omdat er niets te zien is aan de buitenkant.

Heel specifiek willen we daarom de onzichtbare gevolgen noemen van een hersenkneuzing.
Deze gevolgen kunnen gaandeweg duidelijker worden in de chronische fase. Soms al worden deze gevolgen opgemerkt in de acute fase.

Een verminderde belastbaarheid voor zintuiglijke prikkels is één van de onzichtbare gevolgen die een enorme impact op het leven kan hebben.

Cognitieve stoornissen

Naast lichamelijke gevolgen kunnen er cognitieve stoornissen optreden. Deze hebben betrekking op cognitie: denken, taal, geheugen, concentratie, kennis op kunnen nemen en verwerken, waarnemen, bewustzijn, en aandacht. Het is dus een veelomvattend begrip.

Bij patiënten met een hersenkneuzing kunnen deze stoornissen zich op veel verschillende manieren uiten.
We benoemen deze gevolgen op de pagina https://www.hersenletsel-uitleg.nl/gevolgen/cognitieve-gevolgen

Geen letsel zichtbaar op een scan?

Zelfs op een MRI-scan is een letsel niet altijd zichtbaar; maar het letsel kan zeer grote gevolgen in het leven hebben. Onderlinge hersenverbindingen kunnen totaal weggevallen zijn.  

De CT-scan van de hersenen direct na het ongeval laat vaak geen afwijkingen zien. Na een hersenkneuzing kunnen bepaalde merkstoffen in het bloed de ernst van hersenbeschadigingen weergeven.

Recent onderzoek met geavanceerde scans (zoals fMRI-scans) laat zien dat hersengebieden na een lichte hersenkneuzing, anders samenwerken dan gezonde hersenen. Dergelijk onderzoek biedt inzicht waarom patiënten vaak langdurig klachten houden.

"Licht en middelzwaar hersenletsel"

Tot voor enkele jaren werd aangenomen dat patiënten met een 'licht tot middelzwaar' hersenletsel een goede prognose tot volkomen herstel hadden. Een deel van de patiënten echter houdt klachten, die werkhervatting en sociale activiteiten kunnen belemmeren.

De afgelopen jaren wordt steeds duidelijker dat ook bij het zogenoemde 'licht en middelzwaar' hersenletsel ernstige aantoonbare (objectiveerbare) afwijkingen gevonden kunnen worden.

Dr. Joukje van der Naalt heeft onderzoek hier naar gedaan en zegt: "Terugkijkend zijn het de patiënten met vaker een middelzwaar hersentrauma en een langere geheugenstoornis na het letsel (posttraumatische amnesie), meer gedragsstoornissen in de eerste dagen na het ongeval en frequenter of uitgebreidere afwijkingen op de CT-scan vertonen. "In de loop van het jaar zijn er ook op de MRI-scans meer afwijkingen bij deze patiënten aantoonbaar".

Objectief blijkt de signaalverwerking in de hersenen achter te blijven. Bij neuropsychologisch onderzoek NPO, zijn vooral concentratiestoornissen en een mindere snelheid van informatieverwerking aantoonbaar.
Deze groep dient vroegtijdig ingelicht en begeleid te worden".

Q-EEG

De laatste jaren is het quantum EEG of qEEG in opmars. Daarmee is vaak schade zichtbaar te maken, die op traditionele scans niet altijd te zien is.
Ook een doorbloedingsscan, PET-scan of SPECT scan of een geavanceerde MRI-scan, kan vaak meer aantonen dan een gewone MRI-scan. Zeker in zaken waarbij door 'verzekeringsartsen' van een tegenpartij, een hersenletsel betwijfeld wordt, zou een qEEG en een doorbloedingsscan duidelijkheid kunnen geven. Echter het zijn dure onderzoeken en 'bewijslast'is geen geldig reden om een dergelijk onderzoek aan te vragen. Lees meer als je niet geloofd wordt.