Y-Z
Y
Young onset parkinsonisme (YOPD) Officieel betekent dat dat klachten van parkinsonisme ontstaan tussen het 21e en 45e levensjaar.
Z
Zachte hersenvlies zie ook Pia mater is het hersenvlies dat direct over de structuren van het centrale zenuwstelsel ligt en deze strak volgt. Over alle windingen en spleten, groot en klein, bevindt zich dit vlies. Het is een dun vlies dat de verschillende hersenstructuren bijeenhoudt. Aan de niet-hersenkant van het zachte hersenvlies bevindt zich de subarachnoïdale ruimte. Info over een ontsteking van het zachte hersenvlies staat op de pagina meningitis.
Zenuwen/ zenuwstelsel
Zenuwpijn is pijn in het gebied van een gevoelszenuw en/of op de plaats waar deze naar toe loopt. Zenuwpijn kent verschillende oorzaken. Het komt meestal door een geïrriteerde of beschadigde zenuw. De medische term voor zenuwpijn is neuralgie.
Ziekte van Creutzfeldt-Jakob (CJD) (subacute spongiform encephalopathy)
is een zeldzame hersenziekte vermoedelijk veroorzaakt door een prion (cellular glycoprotein). Dat is een infectieus eiwit. Die kunnen zich stapelen in de hersenen waardoor hersencellen kunnen worden afgebroken. De hersenen veranderen in een sponsachtige structuur (sponsvormige encefalopathie). Zowel het geheugen als de motoriek (bewegen) kunnen worden aangetast.
Het valt daarom onder een degeneratieve hersenziekte en dementievorm. Klachten kunnen sluipend beginnen: geheugenverlies, gedragsveranderingen (zoals overspannen lijken of down zijn), slechte coördinatie, parkinsonisme, stijfheid, spraakstoornissen, akinetisch mutisme (niet spreken en niet bewegen) en problemen met het zien. Later in het proces kunnen dementie, onwillekeurige bewegingen, spierzwakte, blindheid en coma optreden.
Bovine spongiforme encephalopathie (BSE of gekkekoeienziekte) Bewijs voor overdracht van BSE op mensen is niet geleverd, maar er zijn grote overeenkomsten tussen BSE bij koeien en een nieuwe variant van de Ziekte van Creutzfeldt-Jakob (CJD) bij mensen. Het zou veroorzaakt kunnen zijn door het eten van rundvlees, afkomstig van met BSE besmette runderen.
Zintuigen Er zijn vijf zintuigen, namelijk voor ruiken, voelen, zien, proeven en horen/evenwicht. Deze zintuigen bevinden zich respectievelijk in de neus, de tastorganen van de huid en tong, het oog, de smaakpapillen op de tong en het oor. Met de zintuigen kun je waarnemen wat er om je heen gebeurt. De zintuigcellen sturen via zenuwen informatie door naar de hersenen. De zintuigen kunnen waarschuwen voor gevaar, of als het lichaam beschadigd dreigt te worden.
Zintuigen (ontwikkeling) De ontwikkeling van de zintuigen verloopt in drie fasen: de embryonale fase (van de bevruchting tot acht weken zwangerschap), de foetale fase (van de negende week zwangerschap tot geboorte) en de neonatale fase (eerste vier weken na de geboorte).
Zintuigen (structuur) Het lichaam doet twee soorten waarnemingen, te onderscheiden in gespecialiseerde en algemene waarnemingen. Tot de gespecialiseerde waarnemingen behoren die van de reukzin, de smaakzin, het gezichtsvermogen, het gehoor en de tastzin. Algemene waarnemingen omvatten het zich bewust zijn van aanraking, druk, temperatuur, pijn en lichaamshouding. Zintuigorganen zijn gespecialiseerde structuren die de mens in staat stellen te zien, proeven, ruiken, horen en voelen.
Zorgen voor een ander Mantelzorg is onbetaalde zorg voor zieke, oudere of hulpbehoevende familieleden, vrienden of buurtgenoten. Het gaat om zorgen voor iemand met wie de mantelzorger een band heeft. Verder moet volgens de definitie van de overheid de zorg intensief zijn (meer dan 8 uur per week) en/of langdurig (langer dan 3 maanden). Zorgen voor gezonde kinderen of zorgen voor het huishouden wordt als gebruikelijke zorg gezien en is geen mantelzorg.
De meeste mantelzorgers hebben er niet voor gekozen om te gaan zorgen, het is ze overkomen. Zie ook onze pagina voor mantelzorgers.
Zweepslag van de nek zie ook bij W: Whiplash
Bij een acute whiplash (zweepslag nek) zijn de 7 cervicale halswervels beschadigd. Whiplash is vaak het gevolg van auto-ongelukken waarbij het hoofd, door de kracht van een botsing van achteren, met grote heftigheid achterover en voorover wordt bewogen.
Hierdoor ontstaan scheurtjes in de spieren, pezen en/of gewrichtsbanden van de nek. Ook kan een zenuw tussen twee wervels beklemd raken. Dit veroorzaakt pijn of gevoelloosheid die naar de schouder, arm of hand kan uitstralen.
Het letsel van de nekwervelkolom bij whiplash komt door het overstrekken van de zachte nekweefsels.
Whiplash heet ook wel flexie-extensietrauma of nekverstuiking.
Bij een whiplash kan het overstrekken van het weefsel van de nek zo ernstig zijn dat de weke delen zoals spieren, banden en pezen scheuren. Daardoor kunnen de nekwervels gaan verschuiven. Soms kunnen door het ongeval gebieden in de hersenstam, ruggenmerg en hersenzenuwen beschadigd raken. Heel zelden breken botten.
Een whiplashletsel wordt ingedeeld in verschillende graden, van graad 0 (helemaal geen nekklachten) tot IV (gebroken nek). Dat is afhankelijk van de klachten, het lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek van de nek, ruggenmerg en hersenen.
Geschat wordt dat jaarlijks zo’n 15.000 tot 30.0000 mensen een whiplash doormaken. Zo’n twintig tot dertig procent van deze mensen krijgt langdurige klachten. Afhankelijk van de ernst van het letsel kan een whiplash op verschillende manieren worden behandeld, zoals het onbeweeglijk maken van de nek met een nekbrace, of medicinale behandeling en oefeningen. In ernstige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn.
Zie onze whiplash pagina of info via www.whiplashstichting.nl