A

Aandachtstekortstoornis stoornissen van de aandacht en concentratie.

Aangeboren hersenafwijking /aangeboren hersenletsel Letsel dat opgelopen is tijdens de zwangerschap, tijdens de geboorte of na de geboorte. De grens met niet aangeboren letsel ligt op ongeveer een half jaar na de geboorte. Aangeboren afwijkingen, worden ook wel congenitale afwijkingen genoemd. Het zijn afwijkingen die tijdens de zwangerschap en de geboorte ontstaan zijn of die erfelijk zijn.

Abasie is niet kunnen lopen.

Abces is een met pus gevulde holte.

Abducens is de oogspier die er voor zorgt dat het oog naar buiten kan kijken, weg van de neus.

Abductie is naar buiten bewegen of van elkaar af bewegen.

Absence is een vorm van een epileptische aanval waarbij de persoon even staart of afwezig lijkt. Hij of zij stopt met wat hij of zij aan het doen was maar kan soms wel wat wriemelige bewegingen maken.

Abulie is een vorm van gebrek aan wilskracht.

ACA is de afkorting van de voorste hersenslagaders: Arteriae Cerebri Anterior

Acalculie is het onvermogen om te rekenen. Zie onze speciale pagina.

Acathesie is bewegingsonrust door bepaalde medicatie.

Achillespeesreflex de natuurlijke reactie van de voet als de arts een tikje geeft met de reflexhamer op de achillespees. De voet strekt zich automatisch. Bij afwezige reflexen is er iets aan de hand.

Acidose is als het bloed een hogere zuurgraad heeft dan normaal.

ACM is de afkorting van de middelste hersenslagaders Arteriae Cerebri Media. Deze slagaders brengen zuurstofrijk bloed naar de laterale zijde / zijkant en de diep gelegen delen van de frontaalkwab (voorhoofdskwab), pariëtaalkwab (wandbeenkwab) en temporale kwab (slaapkwab). Vertakkingen gaan naar de basale ganglia /kernen, capsula interna, hypothalamus en hypofyse. Zie de afbeelding.

Acousticusis de gehoorzenuw.

Acousticusneurinoom is een tumor van de gehoorzenuw.

Acrocefalie is letterlijk een punthoofd. Het hoofd heeft een vervorming van de schedel door vergroeiing van een pijlnaad.

Acromegalie is het doorgroeien van handen, voeten, oren, neus en onderkaak als gevolg van teveel groeihormoon. Kan o.a. voorkomen bij hypofyseletsel. Hypofysegezwellen (tumor) zijn in meestal goedaardig en zaaien zich niet uit, vaak aangeduid als adenoom of craniofaryngeoom

ACP is de afkorting van de middelste hersenslagaders Arteriae Cerebri Posterior. Deze slagaders brengen zuurstofrijk bloed naar de temporale kwab (slaapkwab) en de occipitaalkwab (achterhoofdskwab). Zie de afbeelding.

A.D.E.M. (of ADEM) is de afkorting van Acute Demyeliniserende EncefaloMyelitis. Een ontsteking van de hersenen (encefalitis) en van het ruggenmerg (myelitis), waarbij de myeline, het beschermlaagje rondom zenuwweefsel wordt afgebroken. Het kan gezien worden als een enkele aanval bij kinderen, of als terugkerende aanvallen dat daarom MDEM (multifasische ADEM) wordt genoemd. Ook bij ouderen boven de 65 jaar wordt ADEM gezien, meestal veroorzaakt door infecties en vaccinaties. Soms na een operatie.

Adrenoleukodystrofie X-gebonden (ALD) is een stofwisselingsstoornis met een fout op het X-chromosoom waarbij de witte stof in de hersenen aangetast worden.

Adenoom tumor op de hypofyse ook aangeduid als craniofaryngeoom

Aderverkalking is een verharding van de vaatwand met vetachtige plaques.

Addison crisis een levensgevaarlijke crisis als er een ernstig tekort is aan cortisol. Als de hypofyse uitvalt, kunnen de bijnieren ook uitvallen, daardoor wordt geen cortisol aangemaakt en dan kan iemand in een Addisoncrisis kan komen.

Adductie is naar elkaar toe bewegen.

Adipositas is overgewicht.

Afasie is een taalstoornis waarbij de taalvermogens aangetast zijn of verdwenen. Het gebruik van de taal is verstoord door hersenletsel. Moeite met normaal spreken, schrijven en lezen en begrijpen wat er gezegd wordt.

Afasie (amnestisch) Mensen met een amnestische afasie hebben woordvindingsproblemen. Zij weten wat ze willen zeggen, maar kunnen niet op het woord komen. Het woord amnestisch is afgeleid van amnesie; geheugenverlies.

Afasie: Broca Deze afasie wordt ook wel expressieve afasie genoemd. Mensen met deze afasie spreken en schrijven vaak de inhoudswoorden van de zinnen. De zinnen hebben een telegramstijl en er kunnen woordvindingsproblemen voorkomen.

Afasie: globaal Met een globale afasie is lezen en schrijven nauwelijks mogelijk. Vaak is er één zin of woord dat herhaaldelijk uitgesproken wordt: "Die, die, die", "Het is me wat", "Ja, ja". Het is moeilijk om de persoon met deze afasie te begrijpen en deze persoon kan niet een zin herhalen van een ander.

Afasie: Wernicke Deze afasie wordt ook wel receptieve afasie genoemd. Er is een probleem met het begrijpen van de taal.
Bij deze aandoening wordt vaak vlot en vloeiend, maar lang gesproken zonder rekening te houden met de gesprekspartner. Dit laatste heet spraakdwang. Vaak zijn er ook woordvindingsproblemen. 

Affectie is emotie.

Afferente zenuwbanen zijn gevoelszenuwen (sensorische zenuwen) die naar het zenuwstelsel informatie aanvoeren. Afferent = aanvoerend.

Agenesie is niet aangelegd zijn in het lichaam.

Agnosie is niet herkennen van wat er gevoeld, gehoord of gezien wordt. Het is een hersenaandoening waarbij de verwerking van zintuiglijke informatie is beschadigd. Het maakt het onmogelijk om dingen te herkennen via (één van) de zintuigen. Zie onze speciale pagina agnosie.

• akoestische agnosie is niet herkennen wat je hoort
• anosognosie niet herkennen van je stoornis of handicap
• prosopagnosie niet herkennen van gezichten
• somatoagnosie niet herkennen van eigen lichaamsdelen
• tactiele agnosie niet herkennen wat je voelt
• visuele agnosie niet herkennen wat je ziet.

Agrafie is niet kunnen schrijven

Agressie: bij dementie Oorzaken en tips bij agressie bij dementie, soms door lichamelijk ongemak of angst of door het ziekteproces zelf.

Agyrie is de afwezigheid van windingen en groeven in de hersenen. Dat is een aanlegstoornis van de hersenen.

Akinesie niet goed met een beweging kunnen aanvangen. Bewegingsarmoede.

Akinetisch mutisme  onvermogen te spreken en te bewegen.

Alexie is niet kunnen lezen.

Alfaritme is een ritme van het hersenfilmpje (EEG) wanneer de ogen dicht zijn en de persoon niet slaapt.

Alkalose is als het zuurgehalte van het bloed te laag is.

ALS Amyotrofe laterale sclerose (ziekte van Charcot, Lou Gehrig's dissease).

Alternerend is afwisselend links of rechts.

Alzheimer Een vorm van dementie. Alzheimerdementie

Amaurosis fugax is een tijdelijke blindheid aan een oog.

Amblyopie is een lui oog

Ambulante begeleiding is een individuele begeleiding aan huis. Het wordt ook wel woonbegeleiding genoemd. Hulp op maat waar behoefte bij is bij hersenletsel. Bijvoorbeeld met dagelijkse zaken of met administratie, boodschappenlijstje of weeklijst maken, plannen en ordenen van het leven, van kasten en regelzaken met instanties. Maar ook begeleiding bij een veranderd leven door het letsel. Zie organisaties in uw regio...

Amnesie is een geheugenstoornis Dat kan kort of langdurig zijn en van vlak voor het letsel of vlak daarna of nog langer.

Amyotrofie is afname van spierweefsel volume.

Anatomie van de hersenen:

 
Anencefalie is een aanlegstoornis waarbij een kindje geboren is zonder hersenen.
Anencefaal is het kindje zonder hersenen zelf.

Aneurysma abnormale uitstulping van de slagader bloedvatwand- gevaar voor 'knappen'.

Aneurysmata meervoud van aneurysma: Verwijding in een deel van het vaatstelsel ader of slagader; Na het scheuren van een dergelijk aneurysma treden vaak duidelijke klachten op, zoals uitvalverschijnselen en heftige hoofdpijn.

Angiitis is een ontsteking van een bloedvat.

Angiografie is het in beeld brengen, fotograferen van een bloedvat met contraststof, meestal middels een katheter die in de lies wordt ingebracht.

Angioom is een afwijkend gevormd bloedvat.

Anhidrose is niet kunnen transpireren.

Anosmie is niet meer kunnen ruiken.

Anosognosie is het niet beseffen dat je zelf ziek bent of dat je hersenletsel hebt. Afwezigheid van ziekte inzicht.

Anoxie is zuurstoftekort. Zuurstofgebrek van weefsels. Zie ook onze pagina over zuurstoftekort.

Anterieur betekent dat iets voor een ander deel ligt, aan de voorzijde. Aan de voorzijde van het lichaam.

Anteriores. Deze slagaders brengen zuurstofrijk bloed naar de mediale zijde /middenkant  en dorsale zijde /rugkant van de pariëtaalkwab (wandbeenkwab) en de frontaalkwab (voorhoofdskwab) en de prefrontale kwab. Bloed stroomt onder andere naar het motore (beweging) en sensibele (gevoel) deel van het been. Vertakkingen worden genummerd van A1-A5. Zie de afbeelding.

Anterograde amnesie is je niets kunnen herinneren van vlak voor het ongeval of letsel.

Anticonvulsiva (of anti-epileptica) zijn medicijnen tegen epilepsie om zoveel mogelijk aanvallen te voorkomen. Ze worden soms in gezet om agressie te verminderen of om de klachten van een bipolaire stoornis of van zenuwpijn te verminderen. Anti-epileptica behoren meestal tot de GABA-agonisten die de werking van de dempende neurotransmitterγ-aminoboterzuur versterken.

Anti-depressiva zijn medicijnen tegen depressieve klachten die ook vaak worden ingezet om zenuwpijn te onderdrukken en soms in lage dosering gegeven worden om het doorslapen te verbeteren. Voor overprikkeling heeft dit zich niet bewezen. Mensen ervaren dat ze wat duffer worden waardoor ze soms beter slapen maar het kan ook de concentratie dempen die zo hard nodig is voor mensen met hersenletsel.

Amnesie geheugenverlies door hersenletsel of hersenziekte.

Amnestisch syndroom

B

Babinski teken treedt op bij letsel in de pyramidebaan van of hersenen of rug als er onder de voet gestreken wordt van de hiel naar de tenen bij de voetzool reflex test. De grote teen zal bij letsel omhoog gaan en de andere tenen gaan zich spreiden.

Balkagenesie (corpus callosum agenesie) is het ontbreken van de verbinding tussen de linker- en rechterhersenhelft.

Barré proef waarbij de persoon beide armen moet uitstrekken. Als er letsel is in de pyramidebaan zakt een arm naar beneden.

Basale kernen of basale ganglia zijn de kernen die diep in de hersenen een belangrijke rol spelen bij gedrag en bewegingen.

Bassilaris arterie is een belangrijk bloedvat wat de hersenstam, de kleine hersenen en de achterhoofdskwab /occipitaalkwab van de grote hersenen van bloed voorziet.

Basiscognitie De basis activiteiten van de hersenen, waardoor iemand kan waarnemen, onthouden, nadenken en handelen. Basiscognitie omvat aandacht , leren, geheugen , waarneming, denken en taal.

Battle sign is een blauwe plek achter het oor als er een schedelbreuk is.

Behandeling van hersenbloeding 

• Bij een bloeding tussen de hersenvliezen probeert de arts de scheur of het aneurysma te opereren.
• Tegen de zware hoofdpijn krijgt iemand eerst pijnstillers (opioïden). U krijgt geen aspirine omdat aspirine uw bloed verdunt.
• De arts kan een drain plaatsen, een slangetje dat vocht afvoert. Dit verlaagt de hersendruk. Daarna repareert ze de zwakke ader of het aneurysma. Dit kan met een soort klem om het aneurysma of met een Stent.  Download de BEROERTE folder 

Behandeling van herseninfarct   Bron: Stimulansz

Is het nog geen drie uur geleden dat het herseninfarct begon? Dan kan de persoon in kwestie misschien een infuus krijgen met een middel dat stolsels oplost. Het bloed kan dan weer beter doorstromen. Deze behandeling heet trombolyse. Sommige mensen kunnen ook na drie uur nog zo'n behandeling krijgen in een speciaal centrum. Zij krijgen het middel dan in een slagader.
De meeste herseninfarcten duren hooguit een paar uur en verergeren daarna niet meer. Maar het kan zich ook nog een paar dagen uitbreiden. Daarbij sterven steeds meer hersencellen af. Om dit te stoppen kan de arts antistollingsmiddelen voorschrijven. Of deze echt helpen is nog niet bewezen.

Het is belangrijk dat de arts weet hoe het herseninfarct ontstaan is. Kwam het door een hartritmestoornis? Is er iets mis met het bloed? Was een infectie de oorzaak? Pas als de arts weet waardoor u een herseninfarct hebt gekregen, kan zij iets doen aan de oorzaak. De meeste mensen krijgen medicijnen. Een operatie heeft geen zin omdat het hersenweefsel na een infarct al te erg beschadigd is.

Benigne is goedaardig

Beïnvloedbare risicofactoren ter voorkoming van Beroerte CVA

Beroerte

Bij een beroerte gaat er iets mis met de bloedvaten in de hersenen. Er kunnen twee dingen misgaan:

• Er raakt een bloedvat verstopt door een bloedprop. Daardoor kan er geen bloed meer naar de hersenen. Dit heet een herseninfarct.
• Er barst een bloedvat open. Ook dan krijgt een deel van de hersenen geen of te weinig bloed. Hersencellen beschadigen of sterven af. Dit heet een hersenbloeding.

Beroerte de onzichtbare gevolgen 

• Gevolgen op het gebied van cognitie.
• Gevolgen op het gebied van emoties en gedrag.
• Moeheid (neurofatigue).

Het is niet zo dat iedereen deze gevolgen na een beroerte in dezelfde mate heeft. Dit kan per persoon erg verschillen. De onzichtbare gevolgen kunnen overigens ook als gevolg van ander niet aangeboren hersenletsel (NAH) optreden.

Bewegingsarmoede is weinig bewegingen spontaan maken. Het wordt veel gezien bij parkinsonisme.

Bewegingsstoornis is een afwijkende manier van bewegen zoals ataxie (ongecoördineerd), chorea (als een dans), dystonie (waarbij spieren onbedoeld aangespannen worden en waardoor het lichaam een abnormale stand aanneemt, maar ook weer van stand wisselt), myoclonie (kortdurende verandering in spierspanning met schokjes. Soms is een myoclonie functioneel zoals bij de hik.)

Bitemporale hemianopsie is als het gezichtsveld voor de helft is weggevallen. In dit geval kan iemand alleen de helft van het gezichtsveld naar de neus toe zien en niet het gezichtsveld aan de buitenzijde naar het oor toe.

Blerofarospasme is het moeilijk open houden van het oog of heel veel knipperen met de oogleden. Het is een vorm van dystonie.

Bloed-hersenbarrrière is de afscheiding tussen de hersenen en het bloed, opdat schadelijke stoffen als bacteriën niet in de hersenen terecht komen. Het bestaat uit cellen met een grote dichtheid.

Bloedstolsel; bloedpropje

Bloed kan stollen (hard worden). Denk maar aan een korstje op een wondje. Maar ook in de bloedvaten kan het bloed stollen. Er komen dan bloedpropjes in de bloedvaten. Dit heet trombose. Als een bloedstolsel in de hersenbloedvaten komt heet het een herseninfarct of een sinustrombose.
Zonder behandeling kan trombose twee soorten problemen geven:

•  Het bloedpropje wordt zo groot dat het bloedvat verstopt raakt. Er kan dan geen bloed meer door de ader -> infarct
• Het bloedpropje raakt los en schiet door naar de longen, het hart of de hersenen. Dit heet embolie.

Boezemfibrilleren (atriumfibrilleren) van het hart, een hartritmestoornis waarbij de boezems (atria) van het hart niet meer zoals normaal samentrekken. De kans op het ontstaan van stolsels is groot. Schiet het stolsel uit het hart de bloedsomloop in, dan kan dat bijvoorbeeld een beroerte veroorzaken.

Brachycefalie is een afwijkende vorm van de schedel- een kort en breed, afgeplat hoofd bij een baby. Soms wordt een helm aangemeten om de vorm van het hoofd te corrigeren.

Bradyfrenie is te traag denken.

Bradykinesie is te traag bewegen. Komt vaak voor bij parkinsonisme.

Breath holding spell is het tijdelijk inhouden van de adem bij jonge kinderen waardoor zij blauw aanlopen en zelfs weg kunnen raken. Het wordt ook wel cyanotic (blauw aanlopen) breath holding spells of blue spells genoemd.

Brilhematoom is een bloeduitstorting rondom beide ogen meestal ten gevolge van een schedelbreuk door een ongeval.

Broca gebied (of Broca area) is het gebied in de hersenen dat een rol speelt in het maken van zinnen en woorden. Bij Broca afasie kunnen mensen niet of zeer moeizaam zinnen en woorden maken.

Brudzinski (het teken van Brudzinski) is het verschijnsel bij hersenvliesontsteking en prikkeling van de hersenvliezen (meningeale prikkeling) dat bij het buigen van het hoofd de knieën worden opgetrokken omdat anders pijn optreedt. Er wordt namelijk via het ruggenmerg aan de hersenvliezen getrokken.

Brughoektumor (acousticus neurinoom of vestibulair schwannoom) Is een langzaam groeiend goedaardig gezwel dat uitgaat van de gehoor- en evenwichtszenuw. Het is gelegen in de overgang van de kleine hersenen naar de grote hersenen.

BSE 'gekke koeienziekte'

Buitenlandsaccentsyndroom FAS of Foreign Accent Syndroom genoemd. Na een hersenletsel kunnen er veranderingen optreden in de motorische hersenschors; in de gebieden die verantwoordelijk zijn voor de aansturing van de spraakmotoriek (centrum van Broca, frontale kwab, gyrus frontalis inferior). Daardoor kan iemand met een buitenlands accent gaan spreken. Het eigen accent raakt men kwijt.

Bulbair betreft de spieren van de mond en keel.

Bulbaire zwakte/parese is zwakte van de mond- en keel spieren, waardoor kauw- en slikstoornissen en moeite met spreken kunnen voorkomen. Vaak optredend bij ziektes als myasthenia gravis, ALS, PBP (Progressieve Bulbaire Parese).