Ataxie is een evenwichts- en coördinatiestoornis, een stoornis van het bewegen. De balans en de coördinatie van het bewegen zijn aangedaan. Iemand met ataxie heeft een onzeker looppatroon en beweegt zijn armen, benen en romp 'schokkerig' en ongecontroleerd. Tijdens het lopen worden de voeten verder uit elkaar gezet om niet te vallen.

Daardoor maakt hij een onhandige indruk. Er is geen vloeiende beweging meer.

 

De armen en benen doen niet wat de persoon eigenlijk wil. De handen kunnen misgrijpen en trillen. Ook de spraak kan aangedaan zijn. De patiënt kan moeiten hebben met het duidelijk uitspreken van woorden. Deze verschijnselen lijken op de symptomen van dronkenschap.

Bij ernstiger vorm van ataxie kan de persoon zich verslikken. Ook de ogen kunnen schokkende bewegingen maken.

Als het letsel niet in de kleine hersenen zit en er is sprake van ataxie, dan moet gedacht worden aan bijvoorbeeld letsel in delen van de basale ganglia, zoals het Putamen.

 

Cerebellaire ataxie

Meestal komt de coördinatiestoornis voort uit een aandoening van de kleine hersenen / cerebellum en de verbindingen eromheen. In dat geval wordt gesproken van cerebellaire ataxie.

Als het letsel aan één helft van de kleine hersenen zit (in één cerebellaire hemisfeer) kan dat een halfzijdige ataxie geven; ipsilateraal (aan dezelfde kant als waar het letsel zit).

Ataxie kan worden veroorzaakt door neurologische aandoeningen in de kleine hersenen, zoals een ontsteking of hersentumor, een bloeding of infarct, multipele sclerose. Ook kan een cerebellaire ataxie het gevolg zijn van degeneratieve aandoeningen (vervroegde slijtage van zenuwcellen) waardoor iemand langzaam meer klachten krijgt van de ataxie. Bekende voorbeelden zijn AvF Ataxie van Friedreich / Friedreichse ataxie, Meervoudige Systeem Atrofie / MSA,  Autosomaal Dominant Cerebellaire Atrofie /ADCA /, SpinoCerebellaire Ataxie /SCA of de ziekte van Parkinson.

Mensen met cerebellaire ataxie kunnen moeite hebben met:

• de richting van de beweging
• de snelheid van de spierbeweging
• het regelen van de kracht voor de beweging
• moeite met precisie van de beweging
• het juiste ritme voor de beweging
• dubbelzien of het zien van bewegende beelden.

Soms wordt ataxie veroorzaakt door bijwerkingen van sommige medicijnen of door een erfelijke aandoeningen, bijvoorbeeld Ataxia telangiectasia, of door vergiftiging door alcohol of drugs of andere toxische stoffen door een stofwisselingsziekte of door een glutenovergevoeligheid (glutenataxie/neurocoeliakie). Gluten is een eiwit dat in bepaalde soorten graan zit, waaronder tarwe, gerst en rogge. Sommige mensen met een glutenovergevoeligheid hebben soms geen andere klachten dan alleen van de evenwichtsstoornis / ataxie. Tijdelijke verschijnselen van ataxie treedt op na verschillende glazen alcohol.

Andere vormen van ataxie

• Sensorische ataxie, door een stoornis van de positiezin of proprioceptie. Dankzij dit zintuig "weet" het lichaam de stand en positie van het lichaam en ledematen.
• Vestibulaire ataxie, door een stoornis van het evenwichtsorgaan. Meestal gepaard met draaiduizeligheid en misselijkheid of braken.

Depressie?

Als er depressie-achtige verschijnselen zijn naast de ataxie, kan ook gedacht worden aan CCAS, cognitief cerebellair affectief syndroom dat kan voorkomen bij aandoeningen aan de kleine hersenen. Lees meer op de pagina CCAS.

De bekende psychiater Bram Bakker schreef een boek over zijn zoektocht naar de oorzaak van zijn klachten zoals ataxie. Het bleek uit zijn kleine hersenen te komen en hij bleek CCAS te hebben: