Hypothalamus

De hypothalamus (op de tekening het rode plekje) ligt schuin boven de thalamus, vlak boven de hypofyse, en ook vlak boven de plek waar de oogzenuwen elkaar kruisen. Het maakt deel uit van de tussenhersenen en van het limbische systeem.
Het limbische systeem heeft te maken met emotie, genot, motivatie en emotioneel geheugen. Onderzoekers vinden steeds meer hersengebieden die te maken hebben met emotie.

Functie

De hypothalamus heeft meerdere taken:

• de besturing van het hormonale systeem. De hypothalamus kan zelf hormonen afgeven en kan de hypofyse aansturen, die op zijn beurt weer hormonen aanmaakt
• de regulatie van het autonome zenuwstelsel met o.a. ademhaling, hartslag, bloeddruk en het regelen van de lichaamstemperatuur
• het lichaam voorbereiden op actie en een bijdrage leveren aan herstel van het lichaam in rust
• De verbindingen tussen de hypothalamus en middenhersenen spelen een rol bij agressie
• regulatie van honger- en dorstgevoelens, verzadigingsgevoel, alsook seksuele opwinding en slaap-waakritme.

Klachten bij schade in de hypothalamus kúnnen zijn:

(ieder letsel en ieder mens verschilt)

• gebrek aan motivatie (van verschillende gedragingen)
• veranderde zin in seks
• veranderd slaap-waak ritme, slaperigheid
• veranderd menstruatiepatroon
• gevoelens van euforie
• hyperactiviteit
• agitatie of agressie: de hypothalamus is verantwoordelijk voor de regulatie van het autonome zenuwstelsel, dat op zijn beurt reacties op emoties reguleert. Daarom kan schade aan dit gebied leiden tot ongepaste agressieve reacties.
  
• een te hoge of te lage lichaamstemperatuur, niet kunnen afkoelen of opwarmen van het lichaam
  
• gebrek aan honger- of dorstgevoel waardoor er te weinig gegeten of gedronken wordt (anorexia)
  
• teveel honger of dorstgevoel waardoor er teveel gegeten of heel veel gedronken wordt
• diabetes insipidus; een ziektebeeld dat zich kenmerkt door teveel dorst (polydipsie) en teveel plassen (polyurie)
  
• vitamine B1 tekort (thiamine).

De hypothalamus bevat verschillende kernen

Iedere kern (nucleus) heeft een andere functie. Het is voor de arts wel duidelijk dat als er specifieke klachten zijn, hij of zij aan beschadiging van een bepaalde kern kan denken.

• de mediale preoptische kern voor geslachtshormonen
• de suprachiasmatische kern voor dag- nacht ritme
• de voorste kern voor temperatuurregulatie
• de paraventriculaire kern voor de regulatie van de bloeddruk en  urineproductie  (waterhuishouding/antidiuretisch hormoon (ADH), oxytocin en het corticotropine releasing hormoon
• de supraoptische kern voor het antidiuretisch hormoon (ADH) dat een rol speelt bij de bloeddruk en de urineproductie reguleert en oxytocine hormonen
• de dorsomediale kern (bij dieren is aangetoond dat het ruw gedrag veroorzaakt)
• de ventromediale kern voor het verzadigingsgevoel van eten
• de infundibulaire (boogvormige) kern voor dopamineproductie
• de mammus ontvangt input vanuit de hippocampus en geeft input aan de thalamus. Letsel kan vitamine B12 tekort geven
• de achterste hypothalamische kern voor de warmteregulatie
• de laterale hypothalamische kern zet aan tot eten.

Samengevat

• bloeddruk
• urineregulatie (water en zouthuishouding)
• hartslag
• het reguleren van de lichaamstemperatuur; ook het afkoelen bij hitte en opwarmen bij koude én het ervaren hoe warm of koud het is.
• slaap-waakritme
• actie en rust én vechten- of vluchten
• honger (eetlust en verzadiging) en dorst
• voortplanting 
• seksuele opwinding
• aansturen van de hypofyse.

Volgens onderzoek zijn sommige cellen gevoeliger voor het verouderingsproces en de veroudering van de hersenen dan andere.
Zo bleken de neuronen (hersencellen) van de hypothalamus en de cellen van de derde hersenkamer (ventrikel), die hormonen en essentiële lichaamsfuncties reguleren, het gevoeligst voor veroudering.

Deze pagina is gecontroleerd door P.A.W.Frima-Verhoeven, Neuroloog Breinpoli

.