Overprikkeling bij hersenletsel

Overprikkeling in 17 talen

Hersenletsel gerelateerd Ziektebeeld door Zintuiglijke Overprikkeling

Onderzoek in 2021 wijst uit dat klachten door zintuiglijke overprikkeling een ziektebeeld kan ontstaan met neurologische klachten al dan niet gecombineerd met cognitieve klachten. Het herstel van dit uit één enkele zintuiglijke overbelasting ontstane ziektebeeld kan weken, maanden en - soms en voor sommigen - jaren duren. Op alle fronten is participatie ernstig bemoeilijkt.

Overprikkeling komt veel voor bij mensen met hersenletsel, whiplash, WAD, ME, mensen met chemobehandeling, neurodegeneratieve aandoeningen, en bij breingerelateerde aandoeningen zoals burn-out, migraine, ASS en bij patiënten bij wie de hypofyse niet goed werkt.
Echter, niet iedereen wordt hier fysiek ziek van. Door ons onderzoek weten we dat mensen met hersenaandoeningen forse ziekteklachten kunnen krijgen door zintuiglijke prikkeling. 

Wie fysiek ziek wordt valt onder het hersenletsel gerelateerd Ziektebeeld door Zintuiglijke Overprikkeling, eventueel af te korten tot h-ZZO.

Definitie op basis van onderzoek

Overprikkeling door hersenletsel is een toestandsbeeld van een uitputtende situatie die een neurologische oorsprong kent en die ontstaat als er meer cognitieve, emotionele en zintuiglijke (inclusief proprioceptieve en vestibulaire) informatie (in de vorm van prikkels) wordt ontvangen dan de hersenen kunnen verwerken. 

Het kan resulteren in:

• algemene neurovegetatieve disbalans* (autonome zenuwstelsel) met een fight, flight of freeze reactie en/of
• een kortdurende of langdurige verergering van neurologische en cognitieve hersenletsel klachten en/of
• een kortdurend of langdurig presenteren van neurologische en cognitieve hersenletsel klachten.

Er kunnen enkelvoudige klachten zijn of combinaties van neurovegetatieve, neurologische, cognitieve of emotionele hersenletselklachten

De ernst van de klachten kan fluctueren afhankelijk van de hoeveelheid prikkels en al dan niet gestapelde prikkels en wisselende dag-energie.

De ernst van de klachten kan individueel verschillen en beïnvloed worden door locatie en ernst van het hersenletsel, algemene lichamelijke en geestelijke conditie, persoonlijkheidskenmerken, ontwikkelingsstoornissen of angststoornissen en in het bijzonder ook bijkomende aandoeningen van de zintuigen al dan niet acuut ontstaan of zich langzaam ontwikkelend en bijvoorbeeld medicatiegebruik.

*  definitie neurovegetatieve klachten = ziekteverschijnselen die kunnen ontstaan, wanneer het zenuwstelsel dat zelfstandig (buiten de wil om) zorgt voor het aansturen van verschillende organen, is ontregeld.  

[bron publicatie onderzoek naar overprikkeling NAH 2021)]

Normaal worden prikkels goed verwerkt door onze hersenen. Dit vermogen van de hersenen noemen we ‘mentale belastbaarheid.' Na hersenletsel is de verwerking van prikkels vaak verstoord, (zintuiglijke overgevoeligheid) en vindt er zintuiglijke en cognitieve overbelasting plaats. 

Hierdoor kunnen vervelende klachten ontstaan die veelal zeer moeizaam en langzaam herstellen*. Lees meer over hersenmoeheid of neurofatigue of over hersenmist.

De meest in het oog springende klachten zijn echter de neurologische uitvalsverschijnselen.

Wanneer men geconfronteerd wordt met een overdaad aan zintuiglijke prikkels leidt dit bij mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel tot onder meer tijdelijke veranderingen in de aansturing van spiergroepen vanuit hersenzenuwen. Dit is voor anderen merkbaar doordat men dan ongearticuleerd en/of haperend praat, moeite heeft zijn evenwicht te bewaren, niet meer goed kan lopen. Men kan misselijk worden, gaan overgeven, krachtsverlies bemerken.

Men raakt door overprikkeling en optredende klachten vermoeid en bij vermoeidheid neemt de ernst van de klachten toe en kunnen er weer nieuwe klachten tijdelijk ontstaan.

Het herstel van het tijdelijke ziektebeeld ontstaan uit zintuiglijke overbelasting kan weken, maanden en – soms en voor sommigen – jaren duren.

[*bron onderzoek overprikkeling bij niet aangeboren hersenletsel

2. Waar in de hersenen?

Het gezonde brein remt in de miljoenen prikkels die het ontvangt van de zintuigen en van de eigen gedachten. Het is actief in het ontvangen van prikkels, filteren en coderen qua belangrijkheid.
Daarin zijn hersenstructuren actief zoals de hersenstam, de thalamus (met diverse kernen voor specifieke prikkels), de thalamische reticulaire kern (TRN), de basale ganglia, de hypofyse, de amygdala en de hersenschors, met name de (prefrontale cortex) frontaalkwab. (2016) Alle tekst valt onder copyrightbeleid!©

Bij de prikkeloverdracht zijn de grote hersencellen (neuronen) en tussenliggende cellen (interneuronen) neurotransmitters betrokken: glycine en GABA om te remmen en glutamaat e.a. om prikkels door te geven.
Bij een beschadigd brein zijn er miljoenen andere factoren die een rol spelen*. Copyright Bron onze enquêtes(2016) Alle tekst valt onder copyrightbeleid!©

De hersenstructuren die betrokken zijn bij overprikkeling, betreffen álle neurale structuren die de prikkel oppikken en verwerken van zintuig tot cognitie (waarnemen, denken en onthouden). Dat wil zeggen van beginstation tot eindstation.

Uit het onderzoek overprikkeling blijkt:

Een veelheid aan klachten lijkt zijn oorsprong te vinden in de oudere delen van ons zenuwstelsel zoals de hersenstam met het reticulaire netwerk, cerebellum en  middenhersenen. Wanneer structuren in de samenstellende delen van neurale netwerken verstoord of beschadigd zijn, kan dit leiden tot uitvalsverschijnselen en daarmee klachten en afwijkende ervaringen wanneer compensatie niet (meer) mogelijk is. Bij een hoge of bij een veranderde input in sensorcellen van zintuigorganen kan dit leiden tot uitvalsverschijnselen in de “oer”systemen tussen sensorcellen en neurale netwerken.
Dit zagen we bijvoorbeeld terug in de scores op vragen naar wat men ervaart wanneer men in gezelschap is van mensen die door elkaar heen praten*. Bron Onderzoek naar overprikkeling NAH (zie voetnoot 1.)

Een wetenschappelijk onderzoek (zie voetnoot 2) onderzocht of de auditief-visuele integratie-resultaten voor een groep van mensen met hersenletsel dezelfde scores opleverden voor een groep van mensen zonder hersenletsel.

Er werd gekeken naar de beschadigde hersengebieden bij mensen met meervoudige sensorische integratieproblematiek (MSI) na een CVA /beroerte.

De resultaten worden voorzichtig benoemd: "geven aanwijzingen / er is een indicatie" dat deze patiënten vaker letsel hadden in de linker hersenhelft,  hersenstam / kleine hersenen of in de linker caudate, linker pallidum, linker putamen, linker thalamus, linker insula, linker gyrus postcentralis (achterste centrale winding) en gyrus precentralis (voorste centrale winding), linker centrale operculaire cortex, linker amygdala en linker orbitale frontale cortex in de voorhoofdskwab (OFC). 

Een ander wetenschappelijk onderzoek mat de veranderingen in de pupil bij mensen met hersenletsel in rumoer. (voetnoot 3) Samen met een onderzoek naar auditieve veranderingen bij mensen met hersenletsel (voetnoot 4) kunnen we puzzelstukjes leggen van een complex handicap in het brein door hersenletsel.

3 Wat is de hinder van overprikkeling bij hersenletsel?

Niet iedereen wordt ziek van prikkels. Er zijn mensen die moe worden, hoofdpijn krijgen, misselijk of prikkelbaar worden (geïrriteerd). Zij die wel ziek worden kennen ernstiger klachten op neurologisch gebied:

Uit onderzoek bleek dat zintuiglijke overprikkeling een ziektebeeld is

De meest in het oog springende klachten zijn de neurologische uitvalsverschijnselen, die tijdelijk (kortdurend of langdurig) kunnen optreden.

Wanneer men geconfronteerd wordt met een overdaad aan zintuigelijke prikkels leidt dit bij mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel tot onder meer tijdelijke veranderingen in de aansturing van spiergroepen vanuit hersenzenuwen. Dit is voor anderen merkbaar doordat men dan ongearticuleerd en/of haperend praat, moeite heeft zijn evenwicht te bewaren, niet meer goed kan lopen. Men kan misselijk worden, gaan overgeven, krachtsverlies bemerken.

Men raakt door overprikkeling en optredende klachten vermoeid en bij vermoeidheid neemt de ernst van de klachten toe en kunnen er weer nieuwe klachten tijdelijk ontstaan.

Het herstel van het tijdelijke ziektebeeld ontstaan uit zintuiglijke overbelasting kan weken, maanden en – soms en voor sommigen – jaren duren.

Lichamelijke klachten* en **

De lichamelijke klachten verschillen van persoon tot persoon. Uit onderzoek **  en onze enquêtes* bij mensen met hersenletsel vernamen wij:

• shut down ervaren van de hersenen en het lichaam**
• spierspanning- of krachtverlies of (halfzijdige) uitval in ledematen en/of gezicht, spierslapte**
• verminderde motoriek, ataxie**
• moeite met lopen**
• verlies van coördinatie met lopen**
• verdoofd gevoel aangedane zijde**
• haperend spreken tot overprikkeling voorbij is, spraakapraxie, afasie klachten**
• misselijkheid en /of braken**
• ruis in de oren, oorsuizen, tinnitus**
• vermoeidheid tot uitputtend gevoel tot extreme uitputting**
• epileptische insulten**
• slaapproblemen, slapeloosheid (onvermogen te slapen)*
• grotere slaapbehoefte **
• knipperende oogleden of gesloten oogleden**
• hoofdpijn (variërend in ernst)**
• gevoel van een strakke band om het hoofd*, drukkend gevoel in het hoofd*
• gevoel van een warm hoofd hebben*
• gevoel dat geluid en licht en andere prikkels in het hoofd blijven zitten*
• oogpupil verandert* (een onderzoek aan de VU Amsterdam bewijst dat)
• wegkijken en niet deel meer kúnnen nemen aan het gesprek om zichzelf te proberen te beschermen tegen de prikkels*
• verhoogde hartslag*
• versnelde ademhaling of ingehouden adem*
• wegraken in korte bewusteloosheid, bewustzijnsveranderingen*
• lichte stijging van de lichaamstemperatuur*
• aandrang tot plassen, ontlasten of diarree*
• gevoel van een kater hebben*
• myoclonieën
• persoonsafhankelijke klachten*.

Genoemd wordt dat een aanzienlijk aantal mensen met prikkelgevoeligheid met warme zomerse en tropische temperaturen minder goed functioneert en sneller overprikkeld is**.

Cognitieve klachten van overprikkeling* en **

De klachten verschillen van persoon tot persoon:

• hersenmoeheid of neurofatigue met lange hersteltijd van uren, dagen, weken maanden of jaren**
• niet goed meer kunnen denken*
• woordvindingsprobleem die voorbij gaan als de overprikkeling voorbij is*
• vertraagd denken*
• verminderde concentratie, informatie opnemen wordt onmogelijk*
• gevoel van een kater hebben, "de NAH-kater"*
• niet goed meer kunnen handelen*
• geen twee dingen tegelijk kunnen doen*
• hyperactiviteit, verhoogde activiteit*
• verminderde stressbestendigheid*

Isolerend en sociaal invaliderend

Sociale gevolgen van overprikkeling* en **

Met onderzoek werden o.a. de lange hersteltijden, de ziekteklachten en bemoeilijkte participatie aangetoond.

De klachten verschillen van persoon tot persoon:

• ernstig bemoeilijkte participatie op alle fronten**
• een gezin met kinderen niet aankunnen**
• eenzaamheid*
• sociaal isolement*
• sociale leven beperkt door lichamelijke conditie**
• niet kunnen meedoen aan het openbare leven**
• niet kunnen meedoen aan gezinsleven, familieleven of vriendenleven*

• niet mee kunnen doen met vrienden**

• mee kunnen doen met familie**
• niet in openbare ruimtes komen**
• eigen woonomgeving als bron van overprikkeling**
• een langdurig medisch of tandheelkundig traject niet aankunnen **
• niet in een gezelschap kunnen zijn waar mensen door elkaar heen praten omdat men klachten krijgt bij achtergrondgeluid**
• niet deelnemen aan gesprek om te beschermen tegen prikkels**
• niet in gemeenschappelijke ruimtes kunnen verblijven*
• contact met mensen moeten gaan vermijden /minimaliseren om de overload te vermijden*.
• niet in reguliere verpleeginstellingen / woonvormen kunnen verblijven, wegens verergering van klachten /niet prikkelarm zijn* + **

Overprikkeling voor geluid en visuele informatie is het meest voorkomend maar zoals ons eigen onderzoek aantoont, staat het nooit op zichzelf*. Wanneer je geluiden rondom je niet meer kunt filteren ontstaat een golf van geluid die je voortdurend overspoelt. Uiterst vermoeiend, uitputtend, ziekmakend en voor velen daardoor de enige reden en énige uitweg om zo veel mogelijk in de rust van de veilige eigen omgeving te blijven om niet continu ziek te zijn. Als de omgeving de persoon met hersenletsel aanmoedigt om tóch vol te houden, kunnen klachten versterken en dat kan leiden tot chronisch ziek worden.

Uit 57 van de 142 vragen van het onderzoek naar overprikkeling blijkt dat mensen sociaal contact moeten verminderen om overprikkeling te voorkomen. Uit 73 van de 124 vragen blijkt dat de respondenten overprikkeling niet kunnen voorkomen. Uit alle vragen bleek de ernstig bemoeilijkte participatie op alle fronten.                   

We doen een appèl op omstanders, artsen en andere behandelaars zich in te lezen in de ernst van de klachten/gevolgen. Zie de pagina gevolgen wat de uitingen van overprikkeling kunnen zijn.

Chronische vorm

Langdurige overprikkeling; verregaande gevolgen*

De klachten verschillen van persoon tot persoon:

Het lichaam ervaart overprikkeling als stress, als gevaar en gaat dan stresshormonen produceren. Het leidt eerst tot een reactie van het autonome zenuwstelsel met (a) alarmfase (meestal vecht of vlucht fase genoemd); daarna volgt een weerstandsfase  (b)(gericht op het lang weerstand bieden als levenswijze; (c) uitputtingsfase. Dit is een gevaarlijke fase waardoor het in gaat grijpen in lichaamsprocessen.
Het bekendste stresshormoon cortisol kan bij blijvend verhoogde waardes in het bloed leiden tot:

• hart- en vaatklachten
• maag- en darmklachten
• slaapproblemen
• auto-immuunproblemen
• vetstofwisseling problemen
• eiwitstofwisseling problemen
• osteoporose
• spierfuncties
• depressie
• burn-out
• angststoornissen

Cortisol remt de aanmaak van helper T-cellen en macrofagen. Door de vermindering van helper-T cellen kan de aanmaak van antistoffen geremd worden. Cortisol is in veel opzichten een antagonist voor insuline.

[*bron team Hersenletsel-uitleg, enquêtes hersenletsel-uitleg (2016) en persoonlijke mededelingen en *Angst stress en fysiologie, *  The biological basis of disease in adults and children *A more excellent way] ©copyright We helpen u graag met tekst voor uw website. kopieer deze tekst niet

Het is zo belangrijk dat je manieren vindt om overprikkeling te voorkomen, of te reduceren. 

Er zijn veel hersenletselgetroffenen die in een continue staat van uitputting verkeren door chronische overprikkeling*, die nauwelijks of niet te trainen valt* met rust en pauze strategieën*.

[bron enquêtes hersenletsel-uitleg 2016] Alle tekst valt onder copyrightbeleid!© We helpen u graag met tekst voor uw website, kopieer deze tekst niet ©

Er zijn mensen overleden door de chronische uitputting door overprikkeling*. Overprikkeling mág niet onderschat worden!

4. Drie categorieën in overprikkeling

• De vorm waarin direct de grens overschreden wordt*. Bijvoorbeeld bij achtergrondgeluiden. Gevolg: Directe overprikkeling*.
• De vorm waarin prikkels zich opstapelen (file)* en ze op goed moment niet meer verwerkt kunnen worden. Dan is er overprikkeling, met alle gevolgen van dien*. Bijvoorbeeld: Als iemand het bijvoorbeeld wel een tien minuten volhoudt in gezelschap maar het dan teveel wordt. Je moet eigenlijk voorkomen dat het zover komt door binnen die tien minuten weg te gaan uit het gezelschap. Meer omgaan tips lees hier..
• Uitgestelde overprikkeling door hyperfocus*. Als mensen zich willens en wetens trainen 'om iets aan te kunnen', kan de overprikkeling alsnog genadeloos toeslaan*. Dat is tevens het nadeel van oefenen*.

5.Hoe kan je overprikkeling herkennen?

In het onderzoek vernamen we het volgende:

Wanneer men geconfronteerd wordt met een overdaad aan zintuiglijke prikkels leidt dit bij mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel tot onder meer tijdelijke veranderingen in de aansturing van spiergroepen vanuit hersenzenuwen.

Dit is voor anderen merkbaar doordat men dan ongearticuleerd en/of haperend praat, moeite heeft zijn evenwicht te bewaren, niet meer goed kan lopen. Men kan misselijk worden, gaan overgeven, krachtsverlies bemerken.

Men raakt door overprikkeling en optredende klachten vermoeid en bij vermoeidheid neemt de ernst van de klachten toe en kunnen er weer nieuwe klachten tijdelijk ontstaan.

Het herstel van het tijdelijke ziektebeeld ontstaan uit zintuiglijke overbelasting kan weken, maanden en – soms en voor sommigen – jaren duren.

• algemene neurovegetatieve disbalans* (autonome zenuwstelsel) met een fight, flight of freeze reactie en/of
• een kortdurende of langdurige verergering van neurologische en cognitieve hersenletsel klachten en/of
• een kortdurend of langdurig presenteren van neurologische en cognitieve hersenletsel klachten.

Er kunnen enkelvoudige klachten zijn of combinaties van neurovegetatieve, neurologische, cognitieve of emotionele hersenletselklachten

De ernst van de klachten kan fluctueren afhankelijk van de hoeveelheid prikkels en al dan niet gestapelde prikkels en wisselende dag-energie.

“Het is één chaos in mijn hoofd, druk in hoofd, achter mijn ogen. Ik ben intens moe. Het lijkt als of mijn hoofd ieder moment uit elkaar kan knallen. Vaak word ik misselijk, mijn denken hapert en ik voel me gewoon total loss. Het voelt als een NAH-kater." zegt Wiebe.

Overprikkeling bij hersenletsel verschilt ook per persoon*. Er zijn mensen die eerst stilvallen* of zelfs flauwvallen*

6. Uitleg op poster *

Onderstaande poster met alle kenmerken kunt u op A2 formaat bestellen op de webshop pagina.

7. Verschillende vormen van overprikkeling bij hersenletsel
De antwoorden komen uit  onze enquête *

1. Cognitieve overprikkeling*
2. Zintuiglijke overprikkeling (geluiden, beeld, licht, geur, gevoel /tastzin positiezin ,  nociceptie (pijnzin)  en thermoceptie (temperatuurzin warmte / koude)*
3. Emotionele overprikkeling*
   

We leggen ze nader uit:

1. Cognitieve overprikkeling  

Door:

• Eigen gedachten

• Veelheid wat er gezegd wordt of gevraagd wordt.

• Veelheid van informatie verwerking, bijvoorbeeld door dubbele taken of multitasken. Vaak kunnen mensen met hersenletsel niet twee dingen tegelijk. Of het één óf het ander, bijvoorbeeld luisteren en iets doen samen gaat niet goed.

• Vaak is de informatieverwerking vertraagd bij hersenletsel waardoor prikkels zich kunnen stapelen.

2. Zintuiglijke overprikkeling 

Door: 

• GELUIDEN

Overprikkeling door geluid door het niet kunnen wegfilteren van wegfilteren van achtergrondgeluiden komt voor waardoor een gesprek voeren moeizaam kan zijn*. [bron enquêtes hersenletsel-uitleg en persoonlijke mededelingen]

In onze enquête hoorden we onder meer over: geluids-intolerantie voor muziek, hoge of juist lage tonen, kinderstemmen, hoge damesstemmen, bestekgeluiden, theelepeltjes die in een glas roeren e.d.

Evenals irritatie bij ritmische geluiden zoals tikken met een pen bijvoorbeeld.[bron enquêtes hersenletsel-uitleg en persoonlijke mededelingen]

Veel klachten doen denken aan of zijn gelijk aan hyperacusis, waarbij geluid vaak als te luid wordt ervaren, gekmakend is of die pijn doen aan de oren. Er is wel een verschil met geluidshinder, een lichtere mate die veel mensen kennen, maar die niet de kenmerken heeft van overprikkeling.

• BEELD

Overprikkeling komt voor bij het zien van drukke patronen of kleuren, veelheid aan gezellige spulletjes in huis, letters die te dicht op elkaar staan zonder witregels, bewegingen zien. Zie ook crowding, op de pagina visuele gevolgen.*  

• LICHT

Overprikkeling door licht komt bijvoorbeeld voor bij lichtweerkaatsing, bij bepaalde lampen(halogeen/tl), tegenlicht of wisselingen van schaduw. Berucht zijn de autoritten op een weg waar veel bomen staan en een laagstaande zon achter de bomen*
[bron enquêtes hersenletsel-uitleg en persoonlijke mededelingen]

• GEVOEL /TASTZIN 

Overprikkeling van gevoel komt voor bij mensen die last hebben bij beweging, aanraking, tast, trillingen, bastonen e.d. Soms wordt overprikkeling door aanraking als pijn ervaren*.[bron enquêtes hersenletsel-uitleg 2016 en persoonlijke mededelingen]

• POSITIEZIN

We nemen de hele dag onze positie van het lichaam waar, hoe ons lichaam zich verhoudt ten opzichte van de wereld om ons heen. In elke spier, gewricht en bindweefsel zitten minuscule sensoren = proprioceptoren die je laten weten hoe je staat, zit of ligt. Bij mensen met hersenletsel kan dit ook als duizelig of onvast op de benen ervaren worden. Je kunt dus overprikkeld raken van beweging, stand van je hoofd, onzeker gevoel over hoe je je in een ruimte beweegt. Lees meer op de pagina proprioceptie.

• GEUR

Overprikkeling door geuren kan komen door het versterkt ruiken van etensgeuren, natuurgeuren, lichaamsgeuren, parfums en deodorants.*[bron enquêtes hersenletsel-uitleg (2016) en persoonlijke mededelingen]

• PIJN WARMTE EN KOU

Nociceptie (pijn voelen) en thermoceptie (warmte en kou voelen) zijn ook zintuigen die in principe kunnen overprikkelen. Wie veel hoofdpijn heeft loopt meer de kans om overbelast en daarmee overprikkeld te worden.

3. Emotionele overprikkeling

Op zich is het discutabel of emotionele overprikkeling onder de cognitieve overprikkeling hoort.

Emotionele overprikkeling heeft te maken met de verhoogde emotionele kwetsbaarheid na hersenletsel. Eenmaal overprikkeld, kan diegene vaak de emoties niet meer reguleren*. De reacties zijn vaak emotioneler* en dat kan variëren van persoon tot persoon van vermoeidheid-huilbuien tot 'meer begaan zijn met een ander', frustratie (ook naar zichzelf), boos worden of agressie*. 

Bij emotionele situaties in het leven van iemand blijkt de 'maatbeker' eerder vol te zijn* en zintuiglijke prikkels minder goed verdragen te worden*.

Een huilbui lucht vaak wel op, en heeft niet per definitie met verdriet te maken bij mensen met overprikkeling* Dit mag niet verward worden met dwanghuilen*, ook niet met emotionele labiliteit*. [bron enquêtes hersenletsel-uitleg en persoonlijke mededelingen] Overprikkeling kan niet altijd voorkomen worden. Sommige mensen ervaren emotionele overprikkeling waarbij de eigen gedachtes groter ervaren worden dan ze zijn, dat geldt ook voor het inleven en meeleven met een ander.*

Overprikkeling werkt drie kanten op. Zowel het lichaam, de gedachten als de emoties zijn moeilijker te besturen als er teveel prikkels binnen zijn gekomen*. Prikkels stapelen zich op* Als iemand zintuiglijk al overprikkeld is, is de cognitieve "inbox" sneller gevuld* (denken onthouden e.d.) en raakt die ook overprikkeld*. Omgekeerd is dat ook zo*. Als iemand al cognitief overprikkeld is, is het verstandig om de prikkels voor ogen en oren, neus en tast te beperken*

Zowel overprikkeling als het herstel van overprikkeling kost heel veel energie*.[bron enquêtes hersenletsel-uitleg 2016 en persoonlijke mededelingen, dit valt onder copyright]

Lees meer over omgaan met overprikkeling.

8. Filevorming van prikkels

Als er meer prikkels zijn ontvangen dan de hersenen aankunnen staan er nog heel wat (onverwerkte) prikkels in de file. Je zenuwstelsel is druk aan het werk met de verwerking van alle binnengekomen 'info' aan geluid, beeld, geur, beweging, gevoel, gedachten of alles beluisteren wat er gezegd wordt e.d.

Vergelijk het maar met evenveel verkeer wat op een normale vierbaans-snelweg rijdt, dat ineens tegelijk over een boeren-landweggetje moet...inclusief getoeter en lichtsignalen van de automobilisten die niet stil willen staan! Het leidt in je hersenen tot een verkeersopstopping van prikkels. Mensen ervaren vaak bij een filevorming van prikkels niet alleen ernstig ongemak in het heden maar ook een ziek zijn naderhand, als een kater zonder dat iemand alcohol gedronken heeft; de NAH-kater.

9. Cognitieve piramide voor overprikkeling

Iemand die zintuiglijk overprikkeld is kan zich daardoor niet meer concentreren (een hogere functie). Niet omdat het een aandachtstekort is.©

©Hersenletsel-uitleg 2018 copyright op deze afgebeelde piramide.

Wij benadrukken dat je eerst met je zintuigen waarneemt en al overprikkeld kan raken door slechte filtering. Daarboven wordt dan gebouwd met de andere lagen van de piramide.(Copyright J.van Haastrecht en A.van Schaaijk, team Hersenletsel-uitleg 2018)

10.  Medische achtergrond van overprikkeling

Waar in de hersenen?

Het gezonde brein ontvangt miljarden prikkels van de zintuigen en eigen gedachten, filtert en codeert ze qua belangrijkheid en remt andere prikkels af. Daarin zijn hersenstructuren actief zoals de hersenstam, de thalamus (met diverse kernen voor specifieke prikkels), de thalamische reticulaire kern (TRN), de basale ganglia (inclusief het striatum), de hypofyse, de amygdala en de hersenschors, met name de (prefrontale cortex) frontaalkwab. (2016) Alle tekst valt onder copyrightbeleid!©

Bij de prikkeloverdracht zijn de grote hersencellen (neuronen) en tussenliggende cellen (interneuronen) betrokken. En neurotransmitters: glycine en GABA om te remmen en glutamaat e.a. om prikkels door te geven.

Bij een beschadigd brein zijn er miljoenen andere factoren die een rol spelen*.

Bron onze enquêtes(2016) Alle tekst valt onder copyrightbeleid!

Een veelheid aan klachten lijkt zijn oorsprong te vinden in de oudere delen van ons zenuwstelsel zoals de hersenstam met het reticulaire netwerk, cerebellum en  middenhersenen.

Wanneer structuren in de samenstellende delen van neurale netwerken verstoord of beschadigd zijn, kan dit leiden tot uitvalsverschijnselen en daarmee klachten en afwijkende ervaringen wanneer compensatie niet (meer) mogelijk is.

Bij een hoge of bij een veranderde input in sensorcellen van zintuigorganen kan dit leiden tot uitvalsverschijnselen in de “oer”systemen tussen sensorcellen en neurale netwerken.

Dit zagen we bijvoorbeeld terug in de scores op vragen naar wat men ervaart wanneer men in gezelschap is van mensen die door elkaar heen praten*. Bron Onderzoek naar overprikkeling NAH (zie voetnoot 1.)

Een wetenschappelijk onderzoek (zie voetnoot 2) onderzocht of de auditief-visuele integratie-resultaten voor een groep van mensen met hersenletsel dezelfde scores opleverden voor een groep van mensen zonder hersenletsel.

Er werd gekeken naar de beschadigde hersengebieden bij mensen met meervoudige sensorische integratieproblematiek (MSI) na een CVA /beroerte. De resultaten worden voorzichtig benoemd: "geven aanwijzingen / er is een indicatie" dat deze patiënten vaker letsel hadden in de linker hersenhelft,  hersenstam / kleine hersenen of in de linker caudate, linker pallidum, linker putamen, linker thalamus, linker insula, linker gyrus postcentralis (achterste centrale winding) en gyrus precentralis (voorste centrale winding), linker centrale operculaire cortex, linker amygdala en linker orbitale frontale cortex in de voorhoofdskwab (OFC). 

Een ander wetenschappelijk onderzoek mat de veranderingen in de pupil bij mensen met hersenletsel in rumoer. Samen met een onderzoek naar auditieve veranderingen bij mensen met hersenletsel (voetnoot 3) kunnen we puzzelstukjes leggen van een complex handicap in het brein door hersenletsel. (zie voetnoot 4)

Overprikkeling kan komen door:

• 'Kapotte filtering'

Alle prikkels komen met dezelfde kracht binnen, de belangrijke en onbelangrijke. Het wordt niet gefilterd. De prikkels komen ongeremd in het brein aan. De hersenstam, thalamus en hersenschors (frontaal) én de neurotransmitters moeten remmen. Ook specifieke schade in een gebied kan maken dat de rem/ het filter weg is.

•  Omleiding = vertraging

Als door hersenletsel de prikkels door hersencellen omgeleid moeten worden om het letsel heen vindt er vertraging plaats in het waarnemen. Dat is niet alleen als er een focaal, plaatselijk letsel, is, maar ook bij diffuus letsel, verspreid over de hersenen. Het duurt ook langer voordat prikkels geïnterpreteerd worden. Dat is één van de redenen waardoor iemand met hersenletsel overspoeld kan worden door prikkels. Dit wordt ook wel vertraagde informatieverwerking genoemd.

Er staan meer prikkels in de wachtstand dan er verwerkt kunnen worden. Als een pc die vastloopt als er niet een snelle processor in zit.

•  Gefragmenteerde waarneming

Veel mensen met overprikkeling door hersenletsel nemen elk los detail waar door hyperselectie*. Het is lastig om verbanden te zien tussen details en om het geheel te zien /overzien /beluisteren.

Dat kan zowel op het auditieve als visuele vlak zo zijn. Zo lang er één geluidsprikkel wordt aangeboden, het gesprek centraal is en er geen muziek op de achtergrond speelt, is er geen probleem met geluid ervaren*. Maar is er geroezemoes op de achtergrond of heftiger achtergrondgeluiden dan loopt het spaak in de verwerking van de prikkels*.

Dat kan ook op het visuele vlak gebeuren*. Mensen kunnen het niet negeren om details te zien, elke druppel op de voorruit van de auto bij regen én de ruitenwisser, of ieder individu zien in een groep, of elk steentje op een kasseienweg.

[bron enquêtes hersenletsel-uitleg 2016 en persoonlijke mededelingen, dit valt onder copyright]

• Vervormde verwerking kan overprikkeling geven
  
  • hyperacusis – teveel horen

  • cerebrale visus stoornissen CVI – dubbelzien, wisselend scherp zien, dieptes kunnen immens worden of juist niet, ruimtes kunnen groter geobserveerd worden of juist kleiner

    agnosie – niet de juiste betekenis weten van een voorwerp, geluid, geur enz.
• Niet synchroon verwerken van prikkels in de hersenen. Signalen komen niet synchroon binnen bij het hersengebied.

Waarnemen doen we met:

• De zintuigen

  • gezichtsvermogen – zien

  • gehoor – horen

  • tastzin – voelen

  • reukzin – ruiken

  • smaakzin – proeven

  • nociceptie – pijn voelen

  • thermoceptie – warmte of kou voelen

  • evenwichtszin – evenwicht

  • proprioceptie – bewegingen- lichaamshouding bewustzijn

• Met cognitie – cognito (Latijn)= wat we leren kennen door zintuigen

  • waarnemen (basiscognitie)

  • aandacht en concentratie (basiscognitie)

  • denken (basiscognitie)

  • onthouden (basiscognitie)

  • toepassen van kennis (basiscognitie)

  • begrijpen (basiscognitie)

  • taal (basiscognitie)

  • beoordelen (metacognitie)

  • redenatievermogen (metacognitie)

  • realiteitszin (metacognitie)

  • emotie (sociale cognitie)

  • empathie (sociale cognitie)

  • praktische taalvaardigheden (sociale cognitie)

11. Samenvatting gevolgen van overprikkeling 

• neurologische uitvalsverschijnselen
• neurovegetatieve disbalans
• autonome klachten
• cognitieve verschijnselen
• emotionele klachten
• extreme vermoeidheid*
• vicieuze cirkel van vermoeidheid tot langdurige uitputting*
• er zijn mensen overleden door de uitputting door langdurige opstapeling van overprikkeling*
• lichamelijke klachten door te hoog stresshormoon*
• bij langdurige stress door overprikkeling kans op verandering van zenuwstelsel, auto-immuunaandoeningen, hart- en vaatziekten, spierfunctieverandering, verstoring van slaap en slaapproblemen, depressie, burn-out of angststoornissen.

12. Project overprikkeling 

Wij hebben Project Overprikkeling opgericht als patiënten belangen organisatie. Zodat de maatschappij, medici en media deze doelgroep serieus neemt en om een netwerk te vormen die we kunnen inzetten voor het ontwikkelen van producten maar ook voor wetenschappelijk onderzoek.

Wij stimuleren wetenschappelijk onderzoek naar overprikkeling. 
Wij zijn sinds 2016 een erkende patiëntenbelangenorganisatie voor overprikkeling bij hersenletsel.

- Zakkaartje overprikkeling zie hieronder en meerdere kaartjes op de downloadpagina.

- PDF folder overprikkeling bij NAH zie hieronder bij 14.

- Zo nodig ondersteunen wij individueel met uitleg aan de behandelaar

- Facebookgroep "Overprikkeling bij hersenletsel NAH" (aanmelden via mailformulier op de pagina patiëntenbelangen organisatie)

- Wij hebben hard gewerkt aan een hulpmiddel tegen geluidoverprikkeling, zijn tweede geworden bij de Hersenbokaal van de hersenstichting. We hebben het concept overgedragen aan 'Applaudio'. Voor zover wij weten zijn zij tot nog toe niet verder gegaan met het uitwerken daarvan. Dat is een zeer verdrietige uitkomt voor miljoenen en teleurstellend voor al onze inzet.
We hebben onderzoeksbureau Soffos gevraagd een onderzoek te doen naar overprikkeling bij hersenletsel. Wij hebben hieraan onze medewerking verleend. Dat is gepubliceerd en in te zien op https://www.overprikkeling.com/onderzoek-overprikkeling en https://www.soffos.eu/?page=articles

13. Goede filmpjes over overprikkeling

• filmpje over overprikkeling geluid en licht.
• filmpje over visuele overprikkeling , alles wat je ziet en niet genegeerd / gefilterd kan worden.

14. Download deze zakkaartjes met snelle uitleg

Download het onderzoeksrapport Overprikkeling bij Niet Aangeboren Hersenletsel
(Ook voor PTSS, Whiplash, ME/ CVS) op https://www.soffos.eu/?page=articles

15. Prikkelarme inrichting

Tip! Ga eens na, mét iemand met hersenletsel,  hoe je zijn of haar huis prikkelarm kan maken, zodat het een rustige woonplek kan worden. (qua beeld, patronen, lichtinval, gebruikte lampen, kleuren, geluiden, geuren enz.)

- geen tv of niet in centrale ruimte
- rustige kleuren en liefst geen patronen
- geen lamellen
- vitrage of doorzichtige rolgordijnen
- hoofdtelefoons voor de muziek/tv liefhebbers
- pvc vloer i.p.v. laminaat 
- gordijnen
- speelkleed voor de kinderen
- aparte hobbyruimte + plek om terug te kunnen trekken
- favoriete zitplek niet richting straatzijde richten

- geen hoogglanslak

- geen weerspiegelende oppervlakken

16. Citaten over overprikkeling

• Prikkels verwerken is keihard werken.

• Het is nergens echt rustig. Zelfs thuis is het overleven. 

• Mijn spraak loopt vast, crasht bij overprikkeling. Ik kom er dan niet meer uit.

Lees meer citaten over overprikkeling

17. Voor de pers

Wilt u een item maken over overprikkeling, schakel ons dan in. We hebben een goede documentaire op de plank liggen die professioneel gefilmd is en die iemand met de ergste vorm van overprikkeling laat  zien.
We hebben alle expertise in huis van neuropsychologen en artsen om de invaliderende aspecten te belichten. We zijn een patiëntenbelangenorganisatie en hebben geen winstoogmerk, laat staan een verdienmodel en daardoor onafhankelijk in onze visie. We zijn gepassioneerde deskundige vrijwilligers die ons het lot aantrekken van deze mensen met hersenletsel.

We bouwden mee aan een prikkelarme woonvoorziening dat de eerste ter wereld zal zijn voor deze vergeten doelgroep. We hopen dat er snel meerdere prikkelarme woon-zorgcentra bij komen, want nu zijn er geen voorzieningen voor de mensen met deze erge vorm van overprikkeling in de bestaande NAH woonvormen of verpleeghuizen. Helaas kwamen we 150.000 euro tekort om het te realiseren.

Er is geen evidence based therapie voor overprikkeling. Sommigen hebben (deels) baat bij intensieve (functionele -) neurorevalidatie of neurovisuele therapie bij neuro-optometristen. Voor hen die er geen baat bij hebben, zijn wij de patiëntenbelangenorganisatie die dit probleem bekend en erkend wil krijgen. Wij kunnen u in contact brengen met mensen die al hun volwassen leven lang geïsoleerd moeten leven door de erge vorm van overprikkeling.

Dit probleem mag niet gebagatelliseerd worden. Dan doe je onrecht aan de velen die lijden en niet kunnen herstellen of deel kunnen nemen aan het openbare leven. Het is een stille catastrofale epidemie.
Lees de citaten of ervaringsverhalen. Zie buttons hieronder. Dank u wel.

18.Campagnefilmpje over Danny van de Hersenstichting

Er zijn miljoenen mensen met overprikkeling die de winkel niet in kunnen ondanks oordoppen en zonnebril ... zij zullen een supermarkt zwaar ziek moeten verlaten, en tijdelijk verlammingsverschijnselen krijgen...zij kunnen zelfs het gezinsleven niet meer aan en moeten totaal geïsoleerd door het leven gaan. Ook voor hen komen wij op!

Onderzoeksbureau Soffos en Hersenletsel-uitleg hebben samen onderzoek gedaan naar overprikkeling bij hersenletsel.Publicatie is te downloaden op https://www.soffos.eu/?page=articles
En in te zien op https://www.overprikkeling.com/onderzoek-overprikkeling