De pons is het middelste gedeelte van de hersenstam en zit met twee stelen achterin vast aan de voorkant van de kleine hersenen. Verder ligt de pons onderaan de middenhersenen (mesencephalon) en boven het verlengde merg. De pons is ongeveer 2,5 centimeter hoog.

Andere namen voor de pons zijn de brug van Varol of de pons Varolii

De locatie van de pons in de hersenen:

Pons. Image  from Anatomography maintained by Life Science Databases(LSDB). 日本語: 橋。 画像はLife Science Databases(LSDB)のAnatomographyというサイトより。

Functie

In het Latijn betekent pons letterlijk brug. De naam 'brug' geeft al aan dat het delen verbindt.
De pons verbindt de hersenschors van de grote hersenen (cortex), kleine hersenen (cerebellum) en het verlengde merg (medulla oblongata) met elkaar en fungeert daarmee als tussenstation van signalen. De pons coördineert welke hersenzenuwen worden aangestuurd. Het coördineert tussen de beide hersenhelften. De pons geeft ook signalen door van het evenwicht- en gehoororgaan aan de kleine hersenen.
De pons coördineert ook de bewegingen van beide ogen.



De REM slaapfase, waarin de meeste mensen dromen, ontstaat in de pons. Ook bij slaapverlamming (de toestand tussen droom en waak waarbij men niet kan praten of kan bewegen) speelt de pons een rol.
Het ademhalingsorgaan is voor een deel in de pons en voor het andere deel in het verlengde merg gelegen.

Het bewustzijn en de mate van bewustzijn vindt zijn oorsprong in de pons.

• bewustzijn van de omgeving
• bewustzijn van eigen ik
• de subjectieve beleving van het eigen lichaam, gedachten, emoties, wensen en intenties.
  
  

Letsel in de pons

Letsel in de pons kan op veel belangrijke en autonome bewegingen en lichaamsfuncties effect hebben. In de hersenstam ontspringen meerdere hersenzenuwen. In de pons zijn dat de hersenzenuwen V-VIII. Meer info over deze specifieke hersenzenuwen V-VIII via deze interne link.

Deze zenuwen regelen veel functies en alle bijhorende functies kunnen verstoord raken bij letsel:

• de ademhaling
• slaap en slaapcycli en het regelen van diepe slaap en het remmen van bewegingen in de slaap
• smaak
• gehoor
• evenwicht, lichaamspositie / houding, spierspanning
• controle over de blaas
• oogbewegingen
  In het pontine blikcentrum worden de horizontale oogbewegingen gecoördineerd. Pontine betekent: behorend bij de pons.
• gezichtsuitdrukking
• gevoel in het gezicht
• kauwen
• slikken
• aanmaak van speeksel
• aanmaak van tranen

Trillingen en schudden

Voorts is bekend dat bij pons- en hersenstamletsel onwillekeurige bewegingen voor kunnen komen die lijken op beven, trillen, schudden, tonisch-clonische- en fasciculatie-achtige spiersamentrekkingen. Dat kan ook voorkomen bij tijdelijk zuurstoftekort van de pons en overige delen van de hersenstam.

De onwillekeurige bewegingen variëren in aard, frequentie en per trigger. De trillingen kunnen ook in de (na-)nacht voorkomen, vlak voor het ontwaken en bij verergering ook overdag voelbaar zijn, maar niet altijd zichtbaar. Het geeft een intens vermoeiend en onrustig gevoel in het lijf. De trillingen kunnen ook weer 'uitdoven na verloop van tijd' en later weer 'opflakkeren'.

Overige klachten

Voorts kan letsel in de pons de volgende problemen veroorzaken: sensorische problemen, slaapstoornissen, verlies aan vrijwillige spiercontrole, spasticiteit, hemiparese, bewustzijnsstoornissen en coma.

Een groep neuronen in de hele hersenstam en onderdeel van reticulaire formatie is met name belangrijk voor het bewustzijn: het Ascenderend Reticulair Activerend Systeem (ARAS). De functie van het ARAS is het actief en alert maken van de hersenschors voor alle vormen van prikkels. Meer informatie op de pagina coma.

Pons gerelateerde letsels

• Locked-in-syndroom (LIS). Een bloedpropje verhindert de doorbloeding van het deel van de hersenen die de signalen verstuurt naar het ruggenmerg (cerebromedullospinaal disconnectie syndroom). Zeldzamer is een intracraniële bloeding als oorzaak. Het gevolg is dat de persoon in een toestand geraakt waarbij hij of zij opgesloten zit in het eigen lichaam. Wel bewust van de omgeving, maar niet in staat te bewegen of te communiceren door een volledige verlamming. 

• Centraal Pontiene Myelinolyse. De myelineschede van neuronen in de pons is aangetast. Myeline is de witte stof die de zenuwuitlopers omhult en beschermt. Het zorgt voor een snelle prikkelgeleiding of voorkomt kortsluiting. Bij dit letsel is de myeline in de pons aangetast.
  In de literatuur wordt vermeld dat afbraak van deze witte stof in de pons veroorzaakt kan worden door (een te snelle correctie van-) een te laag gehalte van natrium in het bloed (hyponatriëmie) of door alcoholgebruik.                Klachten kunnen zijn:
  • verminderd bewustzijn
  • stuipen
  • verlamming van beide armen en benen (tetraparalyse)
  • problemen met het aansturen van de tong (pseudobulbaire paralyse)
  • slikstoornis (pseudobulbaire paralyse)
  • spraakstoornis (pseudobulbaire paralyse)

Het Centraal Pontiene Myelinolyse probleem gaat vaak gepaard met andere aandoeningen van andere hersengebieden.

• Lacunair infarct door het verstopt raken van de slagaders die de pons van zuurstof en voeding voorzien.                                                                    Klachten kunnen zijn:
  • verlies van gevoel
  • problemen met lopen
  • problemen met spreken
  • verlamming
  • geheugenverlies
  • coma.

Lees meer op de pagina lacunair infarct.

• Ponsglioom of diffuus intrinsiek groeiend ponsglioom (DIPG), een tumor die ontstaat uit de steuncellen (gliacellen) van de hersencellen. Dit type hersentumoren wordt vooral bij kinderen gezien en daarbij het vaakst op de leeftijd van zes en zeven jaar. Zeldzamer is dit type hersentumor op andere leeftijden maar het kan wel voorkomen.
  Klachten kunnen zijn:
  • hoofdpijn
  • verlamming van gezichtsspieren zoals mond- en oogspieren
  • dubbelzien
  • slechter horen
  • moeite met praten
  • veranderingen van het gevoel in het gezicht
  • evenwichtsproblemen
  • langer tijd nodig hebben om te reageren
  • vermoeidheid

Lees meer op de pagina primaire hersentumoren.

• MSA-c Meervoudige /Multipele systeem Atrofie type c (olivo-ponto-cerebellaire atrofie) is een progressieve hersenziekte waarbij cellen afsterven (atrofie) in meerdere hersengebieden. Bij dit type MSA is dat in de olijfkern (olivo), de hersenstam (pons) en de kleine hersenen (cerebellum).                                       Klachten kunnen zijn:
  
  • ataxie (ongecoördineerde bewegingen)
  • balansproblemen en onzekere loop
  • beven bij het bewegen
  • slaapstoornissen
  • problemen met spreken, zachte onzuivere stem
  • problemen met slikken
  • ademhalingsstoornissen

Lees meer op de pagina MSA.

• Syndroom van Millard-Gubler of het ventrale pontine syndroom
  Zie link voor de bespreking van dit syndroom.
  
  Syndroom van Foville in het dorsale gedeelte van het pontine tegmentum
  Zie link voor de bespreking van dit syndroom.
  
  

• Intracraniële bloeding in de pons. De bloeding is meestal niet alleen gelokaliseerd in de pons maar zit dan ook in de middenhersenen (mesencephalon).        Klachten kan je daarom relateren aan zowel [pons als middenhersenen:
  • hevige hoofdpijn
  • ademhalingsmoeilijkheden (ademhalingsstilstand of onregelmatige ademhaling)
  • bewustzijnsstoornissen / coma
  • zelden lichaamstemperatuur ontregeling
  • verhoogde bloeddruk
  • aan één kant of aan beide kanten verlammingsverschijnselen of krachtverlies
  • afwijkende oogbewegingen (horizontale of verticale blikparese)
    Het regelcentrum voor verticale oogbewegingen zit in het mesencefalon/middenhersenen. Het regelcentrum voor horizontale oogbewegingen zit in de pons.

Het centraal zenuwstelsel uitgesplitst: