Ziekten van het evenwichtsorgaan

Als er iets mis is met het evenwichtsorgaan (in het binnenoor) kan er een intense duizeligheid optreden. Acute aanvallen van draaiduizeligheid kunnen het leven volledig lam leggen. Het kan zeer beangstigend zijn naast alle fysieke kenmerken van misselijkheid, braken tot flauwvallen.

 

De functie van een evenwichtsorgaan kan plotseling uitvallen door bijvoorbeeld een infectie of trauma. Dit heeft draaiduizeligheid tot gevolg. Er kan ook sprake zijn van steeds terugkerende momenten – van minuten tot wel dagen – van draaiduizeligheid.

Daarnaast kan beschadiging van een of beide evenwichtsorganen een constant gevoel van onbalans tot gevolg hebben.

Door een klap, val of botsing bijvoorbeeld bij traumatisch hersenletsel, of door een infectie of door veroudering kunnen de gehoorsteentjes losschieten en terechtgekomen zijn in de vloeistof (perilymfe) van de halvemaan-vormige kanalen van het evenwichtsorgaan.

Pas als de vloeistof tot stilstand is gekomen zakt het gevoel van intense draaiing en het zeeziekte-gevoel. De verplaatste kristallen verstoren de signalen die naar de hersenen worden verzonden en veroorzaken een vestibulaire nystagmus; wiebelende ogen, snelle schokkende oogbewegingen. De balans is meteen weg en iemand kan heel ziek worden met overgeven.

Oren, evenwichtsorgaan, ogen, spieren, bloeddruk, hartslag, ademhaling, hersenfuncties, en de samenwerking daarvan onderling, zijn allen belangrijk voor het evenwicht.
Als één van de genoemde bepalende factoren uitvalt is het lichaam afhankelijker van de andere factoren en functies.

Plotselinge (draai)duizeligheid

  • Neuritis vestibularis is letterlijk vertaald een ontsteking van de evenwichtszenuw. Omdat bij deze symptomen niet altijd een infectie wordt gevonden, noemt men dit beeld tegenwoordig acute uitval van het evenwichtsorgaan. Kenmerkend voor neuritis vestibularis is een constant aanwezige draaiduizeligheid gedurende enkele dagen met vegetatieve klachten (misselijkheid). Mensen met een acute uitval van het evenwichtsorgaan zijn in het algemeen ernstig ziek door de heftige duizeligheid en misselijkheid en liggen de eerste dagen het liefst op bed.
    Soms is  de gehoorzenuw ook ontstoken en is er ook sprake van slechthorendheid/doofheid (labyrintitis). Bij de meeste mensen nemen de klachten in de loop van dagen tot weken  af. Een kleine groep blijft veel langer last houden.

Vaak wordt labyrinthis in één adem met neuritis vestibularis genoemd en omgekeerd, maar het verschil is de slechthorendheid bij labyrintitis. De klachten van draaierigheid zijn dezelfde bij neuritis vestibularis als bij labyrintitis.

  • Labyrintitis is een ontsteking van het labyrint met de drie halfcirkelvormige, met vocht gevulde kanalen. Het labyrint of doolhof is de combinatie van het oor en het evenwichtsorgaan. Kenmerkend is een constant aanwezige draaiduizeligheid gedurende enkele dagen met vegetatieve klachten (misselijkheid). Mensen met een acute uitval van het evenwichtsorgaan zijn in het algemeen ernstig ziek door de heftige duizeligheid en misselijkheid en liggen de eerste dagen het liefst op bed. (Labirintitis wordt soms nog met een h in het woord geschreven labirinthitis). De klachten van draaierigheid zijn dezelfde bij neuritis vestibularis als bij labyrintitis, maar bij labirintitis is er ook slechthorendheid.


  • Acute hersenletsels zoals een herseninfarct, hersenbloeding, dissectie (scheuring) van de bloedvaten, traumatisch hersenletsel na een ongeval, klap, mishandeling of beschadiging van het labyrint door infarct, infectie of trauma.

Terugkerende (draai)duizeligheid

  • Benigne paroxysmale postionele draaiduizeligheid (vertigo) (BPPD /BPPV) In het Nederlands gewoon positie-duizeligheid wordt veroorzaakt door de losgebroken oorsteentjes. Benigne staat voor goedaardig; het kan geen kwaad. Paroxysmaal betekent aanvalsgewijs. Vertigo is draaiduizeligheid.

    Iedereen heeft gruis in het evenwichts-orgaan. Het gruis geeft pas klachten als de ministeentjes zich verplaatsen. Waarom dat gebeurt is nog niet achterhaald. Het gebeurt ook wel door een infectie of door veroudering.

    Kenmerkend zijn kortdurende aanvallen van draaiduizeligheid met onbalans door plotselinge standsveranderingen van het hoofd, zoals bukken en overeind komen, omdraaien in bed, omhoogkijken of de nek draaien of naar achteren willen kijken. De diagnose wordt bevestigd met een kiepproef.

    De aanvallen van duizeligheid gaan meestal binnen vier weken vanzelf over en kunnen in principe geen kwaad. Omdat de aanval kort duurt kan je beter even wachten. Rijd geen auto, motor of fiets als je duizelig wordt bij het achteromkijken met het hoofd.

    De draaiduizeligheidsaanvallen duren heel kort, rond een minuut of iets langer. Bij sommige mensen, vooral ouderen, kan er echter een constant wiebelig gevoel zijn. 

    Het komt wel eens voor dat iemand bij de draaiduizeligheid door BPPD/V last kan hebben van misselijkheid, braken, flauwvallen, verstoring van het zien of forse pijn in de nek. Dat laatste komt door een verhoogde spanning van de nekspieren.
    Dit zijn zeldzame situaties.

  • Benigne recidiverende vertigo, ook wel genoemd Recurrent (terugkerende) Vestibulopathie, wordt gekenmerkt door plotselinge aanvallen van draaiduizeligheid zonder gehoorverlies. De klachten kunnen uit zichzelf weer verdwijnen. Bij een enkeling blijft het en kan dan wel leiden tot gehoorverlies. Bij een enkeling blijft het en kan dan wel leiden tot gehoorverlies. De aandoening lijkt dan een vorm van de ziekte van Ménière te zijn.
  • Brughoektumor (Vestibulair Schwannoom) is een tumor in de Schwann-cel; het  omhulsel en steuncel van de 8e hersenzenuw (nervus vestibulocochlearis). Deze zenuw brengt informatie over geluid en evenwicht (balans) van het binnenoor naar de hersenen. De meeste mensen met een brughoektumor ervaren éénzijdig gehoorverlies en een gevoel van onzekerheid bij het lopen (evenwichtsstoornis). Zie onze uitgebreidere info over brughoektumor.
  • Cardiovasculaire duizeligheid. Kenmerkend zijn aanvalsgewijze klachten die samengaan met hartkloppingen of een snelle of trage hartslag.
  • Cervicogene duizeligheid. Dat betekent letterlijk: de duizeligheidsklachten zijn nek gerelateerd en worden opgewekt door bewegingen vanuit de nek. Het kan komen door de stand van de halswervels en het hoofd, door verhoogde spierspanning, door een ongeluk of door een slechte doorbloeding, bijvoorbeeld door artrose. De proprioceptie spierspoeltjes kunnen verkeerde, onzuivere of nog niet bekende signalen uit de nek naar de hersenen sturen waardoor ook een gevoel van duizeligheid kan volgen.
    Een degeneratieve verandering in de zeven halswervels kan leiden tot neurovasculaire compressie. Neuro- staat voor zenuwweefsel en vasculair voor bloedvat gerelateerd. Dat geeft naast stijfheid, prikkeling van zenuwbanen in de nek. Dat geeft naast stijfheid, prikkeling van zenuwbanen in de nek. Er wordt vaak pijn in de nek/ het achterhoofd gevoeld, met uitstralende pijn achter de ogen. Iemand staat onvast op de benen, heeft een licht gevoel of onstabiel gevoel en wil het liefst gaan zitten. Iemand kan gevoelig zijn voor kou, rillingen ervaren en spanning in de hals voelen. De klachten kunnen chronisch worden.
  • DFNA9 is een autosomaal dominant progressief perceptief gehoorverlies met vaak al vanaf het 40e levensjaar (bij sommigen al veel eerder) perioden van heftige duizelingsaanvallen met klachten van vegetatieve aard (zweten, misselijkheid, bleek wegtrekken, onrust of angst). Daarbij is het opvallend dat het gehoorverlies niet aan beide oren gelijkertijd plaatsvindt. Het ene oor is sneller slechthorend dan het andere
  • Hyperventilatiesyndroom wordt gekenmerkt door duizeligheid met tintelende vingers, tintelingen rond de mond, of druk op de borst. Het kan gepaard gaan met transpiratie, onrust en / of angst. Het wordt veroorzaakt door een onbewuste ontregeling van de ademhaling. Er wordt te snel geademd en daardoor wordt teveel koolzuurgas (CO2) uitgeademd.
  • MdDS (Mal de débarquement Syndrome) Dit is een aandoening met als kenmerk een subjectieve perceptie van zelfbeweging. Het geeft een deinend (boot)-gevoel bij stilzitten of tijdens staan of gaan. Het aanhoudend (continue) gevoel van beweging wordt omschreven als wiegen, wiebelen, tuimelen en/of huppelen na een periode van passief bewegen, zoals na het varen of na een reis met een trein, auto of vliegtuig, maar soms ook andere bewegingen (zoals slapen op een waterbed). Het geeft een mistig, wazig gevoel in het hoofd.
    Opvallend is dat iemand zich bij beweging beter voelt dan bij stil zitten, stilstaan, of liggen, waarbij men zich beroerd gaat voelen.
  • Vestibulaire Migraine: meerdere aanvallen van forse draaiduizeligheid, minuten tot uren durend, tot wel drie dagen. Voorgeschiedenis van migraine en migrainekenmerken bij meer dan de helft van de duizeligheidsaanvallen. De persoon heeft een onjuist gevoel zelf te bewegen of dat de wereld beweegt.
    Migrainetekenen zijn: overgevoeligheid voor licht en geluid, vlekken of flikkeringen (scotomen) voor de ogen zien, visuele aura, lichtflitsen en hoofdpijn met misselijkheid of braken. Let op: er is niet altijd migraine-hoofdpijn aanwezig!
  • Vestibulaire Paroxysmieën (VP)
    Bij deze aandoening is er een zogenoemd 'neurovasculair conflict'. Neuro- staat voor zenuwweefsel en vasculair voor bloedvat gerelateerd. Een bloedvat kan de 8e hersenzenuw (gehoor- en evenwichtszenuw) samendrukken.
    Kenmerkend zijn herhaalde korte (draai)duizeligheidsaanvallen die seconden tot minuten kunnen duren. Dat kan meermalen per dag voorkomen. De aanvallen kunnen spontaan optreden, door hyperventilatie ontstaan of optreden na het bewegen van het hoofd. Soms is het moeilijk te onderscheiden van Benigne paroxysmale postionele draaiduizeligheid (BPPV). Soms gaan de klachten gepaard met kortdurend oorsuizen (tinnitus) en gehoorverlies.
  • Ziekte van Ménière, of syndroom is een aandoening van het binnenoor. In de beide binnenoren bevinden zich het slakkenhuis en het evenwichtsorgaan.

    De aandoening wordt gekenmerkt door aanvallen van draaiduizeligheid (vertigo) van minimaal 20 minuten en maximaal 12 uur, oorsuizen (tinnitus) en/of een vol gevoel in het aangedane oor; én een audiometrisch vastgesteld gehoorverlies van ten minste 30 dB in de lage- tot middenfrequentie. (NHG-richtlijn)

    Bij het syndroom van Ménière is de onderliggende oorzaak voor de drie symptomen bekend (bijvoorbeeld een brughoektumor). Bij de ziekte van Ménière is de oorzaak onbekend.

    De draaiduizeligheid is een gevoel dat de wereld ronddraait of dat de persoon draait. De aanval treedt zonder aanleiding op, hoewel sommige mensen zeggen dat er bepaalde triggers aan vooraf gaan. Het gehoorverlies kan in het begin van de ziekte fluctueren /wisselen.

    Het gevoel van druk in het oor of een vol gevoel in het oor wordt veroorzaakt door overdruk in het vliezige gedeelte van het binnenoor. Deze overdruk wordt  ‘endolymphatische hydrops’ genoemd.
    Deze overdruk is beschadigend voor het gehoororgaan. Door de overdruk van het vocht kan de wand van een compartiment in het slakkenhuis scheuren waarbij twee verschillende stoffen (endolymfe en perilymfe) met elkaar gemengd worden, wat waarschijnlijk de draaiduizeligheidsaanval veroorzaakt.

    Iemand kan misselijk zijn wat al dan niet met braken gepaard gaat. Iemand kan bleek zien en 'koud zweet' hebben.

    Meestal is één oor aangetast, maar bij waarschijnlijk een derde van de mensen met deze klachten zijn beide oren aangedaan. Het gehoorverlies is in het begin tijdelijk en wordt op den duur blijvend. Soms zo ernstig dat het oor geheel doof wordt.

    Een aanval kan kort zijn van ongeveer 20 minuten of zelfs aanhouden tot 12 uur. Aanvallen kunnen zelden voorkomen of wekelijks terugkeren. Sommigen hebben meerdere aanvallen per maand of maar twee keer per jaar.     Aanvallen kunnen plotseling optreden, maar als de patiënt de ziekte beter leert kennen, worden ze vaak aangekondigd door oorklachten.

    Als gevolg van de aanvallen treedt beschadiging van het aangedane evenwichtsorgaan op en krijgen mensen last van een onstabiel gevoel tussen de aanvallen door (éézijdige of tweezijdige vestibulopathie).

    Vaak benoemen patiënten ook visuele symptomen (‘visually induced vertigo, visuele hypersensitiviteit, visuele vertigo, visual induced dizzines’). Dat komt door overbelasting van zowel oren en evenwicht als ook de ogen en hersenen, omdat deze gebieden zo nauw samenwerken.

    De visuele symptomen kunnen leiden tot (visuele) overprikkelingsklachten. Dat zijn, bij mensen zonder hersenletsel, vrijwel gelijkende visuele overprikkelingsklachten als bij mensen met hersenletsel, omdat de hersenen tijdens een aanval functioneel overbelast zijn.

    Het zicht kan verslechteren omdat het evenwichtsorgaan zorgt voor beeldstabilisatie, (dat is dat het beeld stabiel blijft bij het bewegen van het hoofd). Door de verslechtering kan het beeld op en neer bewegen bij het lopen of bewegen. Iemand kan ook wazig zien tijdens bewegen; het scherp stellen gaat slechter bij het bewegen van het hoofd. Dit wordt oscilopsia of oscilopsie genoemd.

    Na verloop van jaren houden vrijwel altijd  de draaiduizeligheidsaanvallen op, de Ménière dooft dan uit. De restschade aan gehoor en evenwicht blijft. Hoe groot die schade is, verschilt per persoon en kan ook per oor verschillen. Ook klachten van oorsuizen (tinnitus) kunnen permanent zijn en bij de meesten blijven ook klachten van hyperacusis en (visuele-) overprikkelingssymptomen door de overbelasting als de evenwichtsorganen beschadigd zijn.


Meer info:

https://www.kno.nl/patienten-informatie/duizeligheid/ziekte-van-meniere/

https://www.kno.nl/patienten-informatie/duizeligheid/uitval-van-een-of-twee-evenwichtsorganen/


Lees het artikel van Anita Langeveld over tweezijdige Ménière: https://www.stichtinghoormij.nl/items/nl-nl/artikelen/voor-iedereen/omgaan-met-tweezijdige-meniere

Uitval van de evenwichtsfunctie

Uitval van de evenwichtsfunctie wordt gekenmerkt door maandenlange of jarenlange chronische balansstoornissen, al dan niet in combinatie met episodische draaiduizeligheid.

  • Bilaterale Vestibulopathie (BVP)
    De klachten van dit ziektebeeld kunnen in ernst variëren. Kenmerkend zijn balansstoornissen, met name tijdens het lopen. De klachten van onzekerheid bij lopen nemen toe in het donker. Dan kunnen de ogen niet meer compenseren. Iemand kan moeite hebben met het lopen op oneffen ondergrond. Een onzeker gevoel in het hoofd wordt vaak genoemd, evenals een wazig, trillend beeld  (oscillopsie) tijdens beweging. Er is vaak een verstoord ruimtelijk geheugen.
    De klachten zijn met name bij bewegen aanwezig.
    Er kunnen veel oorzaken zijn. Het kan een gevolg zijn van een trauma van het slaapbeen (os temporale), herseninfarct, hersenbloeding, hersenvliesontsteking, Borrelia, ziekte van Creutzfeldt-Jakob, CANVAS (Cerebellar Ataxia with Neuropathy and bilateral Vestibular Areflexia Syndrome), andere neurodegeneratieve ziekten die tegelijk optreden bij het kleiner worden van de kleine hersenen (cerebellaire atrofie) én/óf een polyneuropathie), een auto-immuunaandoening als reuma, Lupus Erythematosus, vasculitis of een tweezijdige ziekte van Ménière, antibioticagebruik (bij 30%!) als gentamicine, tobramycine en streptomycine en in mindere mate vancomycine, vitamine B12 tekort (deficiëntie), twee erfelijke vormen van doofheid (DFNA9 en DFNA11) en voorts onbekende stoornissen.

Op onze pagina evenwichtsstoornissen lichten wij de volgende onderwerpen toe:

 

We verwijzen naar de site van stichting Hoormij NVVS.

Vestibuloog professor dr. Kingma geeft uitleg over problemen met het evenwichtsorgaan

Prof. dr. Herman Kingma, vestibuloog, specialist in het evenwicht laat in onderstaand filmpje tijdens een college zien hoe problemen aan het evenwichtsorgaan de gezondheid behoorlijk kunnen 'verzieken'.

Meer info

Lees onze pagina's over gerelateerde onderwerpen:


Meer info van andere sites:
https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/duizeligheid ook voor het beleid en de aanpak van de diverse duizeligheidsproblematieken.
https://www.stichtinghoormij.nl/nl-nl/duizeligheid-en-evenwicht/alles-over-duizeligheid-en-evenwicht
https://www.kno.nl/patienten-informatie/duizeligheid/ 
Verdiepende kennis van de anatomie en functie van het evenwichtsorgaan vindt u via deze link:https://audiologieboek.nl/content/3-2-22-anatomie-van-het-binnenoor-en-het-evenwichtsorgaan/


Boek

Het boek Dizzy Me (Stadsbader, Wuyts ISBN: 9789057184017) geeft een uitgebreid overzicht van en inzicht in evenwichtsaandoeningen.

 

Breng je klachten in kaart!

SO STONED is de afkorting van Symptomen, Om de hoeveel tijd, Sinds?, Trigger, Otologie (gehoor en oor), Neurologie, Evolutie (verloop) en Duur.
De bedenker van deze methode om klachten in kaart te brengen is professor F. Wuyts. De stichting Hoormij is bijzonder goed bezig met juiste info over evenwichtsproblematieken.
Download via hen de PDF > Misselijk, duizelig, uit balans, suizende oren? Breng je klachten in kaart voor de juiste diagnose.
Of download het hieronder:

So Stoned breng je klachten in kaart
PDF – 1,5 MB

Uitleg en tips bij evenwichtsproblemen

Tips om om te gaan met evenwichtsproblemen? Volg deze link:  https://www.stichtinghoormij.nl/items/nl-nl/nieuws/voor-iedereen/uitleg-en-tips-bij-evenwichtsproblemen

 
Tips bij orthostatische hypotensie: https://www.rivas.nl/beatrixziekenhuis/patienten/aandoeningen/lage-bloeddruk-na-het-staan-orthostatische-hypotensie/

Duizeligheidscentra

Duizeligheidscentrum Rotterdam: Franciscus Gasthuis & Vlietland en Maasstad Ziekenhuis
Overige duizeligheidscentra zie info via deze link.
of
https://www.kno.nl/patienten-informatie/duizeligheid/duizeligheidscentra-nl/

Lotgenotencontact

Er bestaan vier onafhankelijke (in sommige gevallen besloten) Facebookgroepen: Leven met Menière, Evenwichtsstoornis, Eerlijk over Evenwicht. Mal de Débarquement Syndroom.

Download

Download  de pdf hieronder:
https://centraal.mumc.nl/sites/central/files/uitval_van_een_of_twee_evenwichtsorganen_0.pdf

Uitval Van Een Of Twee Evenwichtsorganen
PDF – 483,7 KB

Dringende oproep!!

Wij willen een oproep doen dat er nieuwe onderzoeksgelden vrij mogen komen dat wetenschappers uit de vakgebieden Neurologie, KNO en Oogheelkunde samen onderzoek doen.
De gevolgen voor mensen die aan evenwichtsproblemen lijden zijn te complex en niet alléén te benaderen vanuit één van de vakgebieden alleen.

Lees de blog van expert Tania Stadsbader over evenwichtsziekte

Hersenletsel-uitleg heeft Tania Stadsbader, vanwege haar expertise op het gebied van evenwichtsproblematiek, gevraagd of zij over dit onderwerp wil schrijven.
Zij kan heel helder vanuit haar ervaringen en deskundigheid de problematiek verwoorden. Volg deze link.

Disclaimer: De informatie op deze website is zorgvuldig verzameld, verwerkt en weergegeven. De makers van de website noch onze stichting aanvaarden aansprakelijkheid voor gevolgen van eventueel onjuist weergegeven informatie op deze pagina’s.