Na het hersenletsel wordt er veel van de persoon in kwestie gevraagd, om met de problemen om te gaan van een veranderd leven, en een veranderd lichaam. Zelfs van veranderde verhoudingen tussen bijvoorbeeld man en vrouw, en in het gezin.

De begrippen coping, copingstrategie en coping mechanisme komen van het Engelse begrip "to cope with" en dat betekent: kunnen omgaan met of opgewassen zijn tegen iets.

Alles wat we met ons verstand of met de emotie doen om met een probleem of stress om te gaan, of wat we doen om die problemen te willen omzeilen, heet een copingstrategie of coping mechanisme.

Er zijn actieve en passieve copingstrategieën.

Een passieve copingstrategie lijkt tijdelijk aanlokkelijk als troost, maar schuift het probleem naar voren. Of het zorgt er voor dat je later op een ander gebied problemen gaat krijgen. Een voorbeeld daarvan is drugs gebruiken of dronken willen worden om alles maar te vergeten. Dat zal je lichaam geen goed doen. Je zou kunnen zeggen dat een passieve copingstrategie negatief is voor jezelf of voor je relatie met andere mensen. Een actieve copingstrategie pakt het probleem echter aan.

Voorbeelden van passieve copingstrategieën zijn:

Wegduiken in:

• Eten: Troosteten om je beter te voelen, snoep- en eetbuien, snelle happen; junkfood.
• Alcohol: Drinken om je problemen te vergeten, alcohol als vriend hebben.
• Drugs: Medicijnmisbruik, tabak, soft- en harddrugs.
• Kopen: Troostaankopen. De drang blijven voelen om iets te kopen omdat je dan voor even blij wordt.
• Socialbesitas: Vaker online zijn dan goed voor je is. "Online zijn is eigenlijk offline zijn want je bent afwezig. Het gaat ten koste van tijd met jezelf, om te voelen". 

 

Ontkennen dat er een probleem is: Je 'steekt je kop in het zand' en negeert het allemaal en doet alsof er geen probleem is. Je hoopt dat het probleem zich vanzelf weer oplost.

 

Humor:  Alles weglachen en er de draak mee steken. Humor kan een positieve copingstrategie zijn als je ook de lichte kant probeert in te zien. Maar als je niet serieus wil zijn omdat het probleem dan te pijnlijk aanvoelt, dan is humor geen oplossing van het probleem, maar lach je het weg.

Vermijden: Je zorgt dat je bezig blijft met andere dingen: slapen, tv- of filmpjes kijken, gamen, sportverslaving, seksverslaving, maar blijven kopen, spelletjes en social media, waaronder chats etc.

 

De schuld geven aan: Je geeft anderen de schuld en daarmee blijf je weg van het probleem onder ogen zien. Van je af trappen. Afreageren op anderen. Je bekritiseert anderen, of je geeft jezelf de schuld.

 

Koppigheid: Je wilt dat het probleem op jouw manier opgelost wordt en luistert daarbij niet naar andermans raad.

Uitstel: Je blijft uitstellen of je komt er nooit aan toe. Onbewust hoop je dat van uitstel afstel komt.

 

Wraak willen nemen: Op wraak uit zijn, sarcastisch zijn, dreigende taal gebruiken of fysiek bedreigen.

 

Driftbuien: Je uiten met woede, schreeuwen, vloeken, met dingen smijten of kapotmaken, afreageren op kwetsbare mensen of dieren of roekeloos rijden.

 

Piekeren en zorgen maken: Je blijft malen met je gedachten. Je draait rondjes in de gedachten en komt zo niet verder.


Je leeg knokken omdat je nooit anders hebt geleerd dan te overleven: Sommige mensen die jong geleerd hebben om voor alles te knokken, zonder opgeven kunnen tot het uiterste gaan om te zorgen dat ze bijvoorbeeld ondanks de beperkingen alles kunnen blijven doen. Tot ze leeg gegeven zijn.

Voorbeelden van actieve copingstrategieën zijn:

Probleem oplossen: op zoek naar oplossingen, brainstormen, actief aanpakken. Kijk eens welke stappen je kan zetten om het probleem aan te pakken. Ga er actief mee aan de slag. Bekijk het probleem van alle kanten en deel het eventueel op in kleinere behapbare problemen. Kijk wat je met de kleinere probleemdelen kan.

 

Anticiperen: Bereid je waar mogelijk voor op wat kan gebeuren, vóórdat de situatie zich voordoet.

Hulp vragen: Vraag anderen (in gepaste mate) om hulp. Gebruik de kennis, kunde en expertise van anderen indien dat nodig is. Luister naar adviezen en/of neem advies aan.
Denk na over moeilijke situaties, momenten die van negatieve invloed zijn op jouw stemming, zodat je ze tijdig kan herkennen. Daarna kan je ze bespreken met jouw omgeving en aangeven wat je nodig hebt om je beter te voelen.

 

Expressie: Omgaan met- en uiten van emoties door middel van humor, meditatie, gebed, kunst of muziek.  Probeer daarmee woorden te vinden voor wat je bezighoudt.

Acceptatie: Acceptatie van de situatie, en acceptatie van de (negatieve) emoties die daar soms bij horen. We spreken in dit verband niet over acceptatie van het hersenletsel, want dat is een proces van rouw en van levend verlies dat in golven kan komen, maar over accepteren van problemen die soms om de hoek kijken in het leven. Bekijk het probleem van alle kanten.

 

Sociale steun zoeken: Over je emoties praten, je hart luchten. Het mooiste is als je iemand vindt waar je helemaal jezelf bij mag zijn. Dat kan zelfs een ambulant begeleider of een andere professional zijn.

Humor: Lachen en grappen maken, op zoek naar de “lichtere” kant. Humor kan ook een negatieve copingstrategie zijn als je alles weg lacht.

Planning: Stel doelen, maak plannen, probeer deadlines uit om je probleem aangepakt te hebben. "Ik geef mezelf drie weken de tijd om...."

Zet het in het juiste perspectief: Trek geen overhaaste conclusies. Bekijk ook het goede in een situatie.

Tijd: Maak wijs gebruik van tijd. Probeer dingen gedaan te krijgen.

Zelfvertrouwen: Geloof in wat je tot nu toe wel bereikt hebt. Je kan je sterke punten ook erkennen.

Realistische verwachtingen hebben: Dat betekent dat je je grenzen kent. Of je grenzen wilt leren kennen. Ga jezelf niet pushen. Als je je doel niet haalt is dat niet erg, maar stel je doelen dan bij.

Ontspanning zoeken of zinvol bezig zijn ten tijde van stress en problemen.

Als je gedoseerd met het probleem bezig bent, is het goed om ook gedoseerd afleiding te zoeken.

Voorbeelden:

• Hobby's: Misschien is schilderen, knutselen, wandelen, zwemmen, fietsen, puzzelen, muziek maken, dichten, of iets verzamelen een tijdelijke ontspanning. Kijk eens op onze pagina hersenletsel en hobby voor nieuwe inspiratie.
  
  
• Muziek: luisteren naar muziek, muziek maken, een instrument (leren) spelen. Of zelfs digitale muziekinstrumenten spelen via een Digital Workstation (DAW). Dat is software voor op de computer om muziek te verwerken. Samen met VST instrumenten. VSTi betekent: Virtual STudio instrument. Zo kan je viool of gitaar of duizenden instrumenten (vaak gratis) spelen via jouw computer en een klein MIDI-keyboard of toetsenbordje. MIDI=Musical Instrument Digital Interface. Het keyboard moet dus een MIDI uitgang hebben om met je computer te verbinden.
  
  
• Even weg: Ga naar een plek van troost. Bedenk anders een plek in gedachten, probeer te bidden, ga dagdromen of even proberen te slapen.
  
  
• Spelen: Doe iets leuks, speel een spel of probeer een puzzel op te lossen.
• Ontspanning: Als het jou fysiek lukt kan je dan eens een warm bad nemen? Probeer de buikademhaling toe te passen. Luister naar rustgevende muziek.
  
  
• Gezond eten: Probeer regelmatig en gezond te eten.
  
  
• Zingeving, werk of vrijwilligerswerk: Kijk of je iets zinvols of productief kan doen. Denk na wat binnen jouw mogelijkheden zou passen waarbij jouw sterke kanten positief ingezet kunnen worden. Filosofeer eens over de mooie kanten aan het leven. Misschien kan het probleem ten goede worden gekeerd in jouw leven, doordat je mensen of dieren kan gaan helpen met wat jou troost gaf.
  
  
• Leren: Misschien kan je een cursus volgen, je inlezen in een bepaald onderwerp, lid worden van een (digitale) club zoals forum, Facebookgroep. Begin met iets nieuws.
  
  
• Lichaamsoefeningen en bewegen: Probeer te kijken wat bij jou past aan wandelen, joggen, zwemmen, dansen, naar een sportschool gaan, meedoen met een sport binnen jouw fysieke en cognitieve mogelijkheden.

 

• Dierbare mensen: Probeer tijd door te brengen met dierbare mensen. Misschien kan je zelfs nieuwe vrienden maken. Probeer open en kwetsbaar ook hier (gedoseerd) je gedachtes over het probleem te delen.
• Denk na over jouw assertiviteit: Durf je je gevoelens eerlijk te uiten? Durf je 'nee' te zeggen? Durf je jouw grenzen aan te geven? Heb je dat eerder in je leven ook niet gedaan? Dan is het misschien wijs om wegen te zoeken hoe je dit kunt gaan oefenen en kunt gaan leren.

Hulp van ergotherapeut?
De basis voor een optimale balans! Ergotherapeuten kunnen je ondersteunen om bewust te worden van je nieuwe coping en de zoektocht naar nieuwe balans...

• Belasting / belastbaarheid balans: Breng evenwicht in je tijd dat je thuis bent of bezig bent met een taak of spel. Zorg dat je rustpauzes en hersteltijd in gaat bouwen. Zie ook de pagina PRET theorie. Bekijk de lepeltheorie en lege accu theorie. Een goede ergotherapeut kan je ook leren om balans aan te brengen in belasting en belastbaarheid of zoek een module Grip op je Energie.