Hersenvocht = liquor cerebrospinalis
of cerebrospinale vloeistof (CSF)
Wat is hersenvocht?
Hersenvocht, ook wel cerebrospinale vloeistof (CSF) of liquor cerebrospinalis genoemd, is een heldere vloeistof die zich bevindt rondom de hersenen en in de hersenkamers (hersenholtes, ventrikels) van de hersenen, de subarachnoïdale ruimte van de hersenen en in het ruggenmerg. Het is heel belangrijk voor de bescherming en het functioneren van de hersenen en in de hersenkamers.
Wat is de functie van hersenvocht?
Hersenvocht heeft verschillende belangrijke functies:
- Bescherming: Het vormt als het ware een stootkussen rondom de hersenen en het ruggenmerg en beschermt zo tegen letsel.
- Ondersteuning: Het helpt de hersenen drijvend te houden, waardoor de druk op de hersencellen vermindert.
- Afvoer van afvalstoffen: Hersenvocht helpt bij het verwijderen van afvalstoffen en metabolieten uit de hersenen.
- Vervoer van voedingsstoffen: Het draagt bij aan het transport van voedingsstoffen en chemische stoffen naar de hersenen en het ruggenmerg.
Hoe wordt hersenvocht geproduceerd?
Op twee plekken wordt hersenvocht aangemaakt:
1) Plexus Choroideus : Hersenvocht wordt voornamelijk aangemaakt in de plexus choroideus of choroïd plexus (in de hersenkamers, ventrikels). Dagelijks wordt daar 70 % van het hersenvocht aangemaakt.
2) In de dunste haarvaten (capillairen) binnen de hersenvliezen (pia) wordt door de laag cellen die binnenkant van de bloedvaten bekleedt (endothelium cellen) 30 % van het hersenvocht aangemaakt.
De productie van hersenvocht is evenveel als dat er weer wordt afgevoerd; dus er circuleert op elk moment ongeveer 150 ml hersenvocht door het ventriculaire systeem.
Wat is ruggenmergvocht?
Ruggenmergvocht is eigenlijk hetzelfde als hersenvocht. Het is de cerebrospinale vloeistof die zich specifiek rondom het ruggenmerg bevindt. Het heeft dezelfde functies als hersenvocht, maar concentreert zich op de bescherming en ondersteuning van het ruggenmerg.
Hoe wordt hersenvocht en ruggenmergvocht onderzocht?
Artsen kunnen een lumbaalpunctie uitvoeren om hersenvocht af te nemen voor diagnostische doeleinden. Dit wordt vaak gedaan om aandoeningen zoals meningitis, multiple sclerose of bepaalde soorten kanker op te sporen.
Wat zijn mogelijke afwijkingen in hersenvocht?
- Infecties: Meningitis kan worden gediagnosticeerd aan de hand van veranderingen in het hersenvocht. Dan neemt de arts via een lumbaalpunctie (ruggenprik) hersenvocht af en onderzoekt dat.
- Bloedingen: De aanwezigheid van bloed in het hersenvocht kan wijzen op een hersenbloeding of een hersentrauma.
- Verhoogde druk: Een abnormaal hoge druk kan duiden op aandoeningen zoals hersenoedeeem of bijvoorbeeld een hydrocephalus (waterhoofd).
Welke rol speelt het in medische aandoeningen?
Hersen- en ruggenmergvocht kan belangrijke aanwijzingen geven over verschillende medische aandoeningen. Het analyseren van de samenstelling van deze vloeistof kan helpen bij het stellen van een diagnose of het beoordelen van de voortgang van een ziekte.
Stroming
Hersenvocht staat niet stil tenzij er een stoornis is. Het stroomt vanuit de ventrikels naar de oppervlakkig gelegen ruimten aan de rugkant van de hersenen.
Weer opgenomen door het lichaam
Na de reis door de hersenen wordt het hersenvocht uiteindelijk weer geresorbeerd in de veneuze sinus van de hersenen.
Stoornissen
Als het hersenvocht niet opgenomen kan worden (stoornissen van de resorptie) of een lokale obstructie van de liquorcirculatie kunnen leiden tot verhoogde liquordruk en uitzetting van de ventrikels (hydrocefalus). Bij een lekkage van liquor door een defect in de dura mater kan juist liquorhypotensie ontstaan.