Sinds het begin van de vorige eeuw is bekend dat bij bepaalde sporten waar veel hoofdtrauma voorkomt, de kans groter is geworden dat in het latere leven een progressieve neurologische achteruitgang van de hersenen kan optreden.
Deze sporten zijn: de bokssport, American football, worstelen, rugby, (ijs-)hockey, voetbal, lacrosse en de skisport. Het is bekend dat sporters meer dan 1000 botsingen met het hoofd kunnen hebben in een enkel sportseizoen. Die botsingen leiden niet iedere keer tot een hersenschudding maar lijken nu toch wel op latere leeftijd te kunnen leiden tot degeneratie van het hersenweefsel en afname van de hersenfuncties. 

Omdat er niet altijd sprake was van meerdere hersenschuddingen werd de relatie met deze neurologische achteruitgang niet eerder zo gelegd als nu na wetenschappelijk onderzoek. 
Voorheen werd die achteruitgang van de hersenfuncties 'dementia pugulistica' genoemd. Nu heet dat Chronische Traumatische Encefalopathie, afgekort CTE. Het woord encefalopathie betekent letterlijk 'zieke hersenen'. Het woord chronisch betekent dat het niet overgaat.

Nu al is CTE aangetoond bij boksers, beroeps-footballspelers, voetballers, een worstelaar maar ook bij mensen met epileptische aanvallen die vallen, bij headbangers en bij slachtoffers van geweld. Het syndroom dat gezien wordt bij mensen met herhaalde hersenschuddingen, het Post Commotioneel Syndroom of PCS, wordt gezien bij rugbyers, karate beoefenaars, mensen die paardrijden en bij parachutespringers. Voor hen bestaat een vergroot risico op het ontwikkelen van CTE. Ook veteranen lopen meer risico. 

De belangrijkste risicofactoren om CTE te ontwikkelen zijn:

• het opstapelende effect van herhaalde hoofdletsels met of zonder duidelijke symptomen als een hersenschudding,
• de hoe lang vond de blootstelling aan de herhaalde hoofdletsels plaats (zoals bijvoorbeeld de sportcarrière).

De precieze relatie tussen hersenschuddingen en deze neurodegeneratieve aandoening CTE moet nog moet worden aangetoond door toekomstig onderzoek.

CTE kan hersenletsel tot gevolg hebben

• geheugen stoornissen, aandacht en concentratiestoornissen, cognitieve achteruitgang, executief disfunctioneren, 
• gedragsstoornissen als emotionele instabiliteit,  onvoorspelbaar gedrag, problemen met de impulscontrole, impulscontrole in de seksuele sfeer (slaan, schoppen, schreeuwen), verminderd invoelend vermogen, (er zijn ook mensen die zachtaardiger worden)
• persoonlijkheidsveranderingen, 
• Parkinsonisme; klachten die aan de ziekte van Parkinson doen denken, problemen met de spraak en het lopen, moeite met slikken, ataxie,
• depressie, manisch depressiviteit, bipolaire stoornis
• dementie
• problemen met het zien, visuospatiële problemen.

© Hersenletsel-uitleg. Kopieer niet onze tekst...
Diagnosestelling

CTE lijkt op Alzheimer, frontotemporale dementie FTD en op psychiatrische aandoeningen maar op scans is zichtbaar dat er afname is van het hersenweefsel (atrofie) van de grote hersenen, thalamus, hersenstam en verwijding van de laterale en derde hersenholtes.
Ook de hersenbalk (het corpus callossum) werd dunner.

De vermindering van het hersengewicht is over het algemeen mild en werd gezien bij de frontaal- of voorhoofdskwab (36%), temporale- of slaapkwab (31%), pariëtaal- wandbeenkwab (22%) en minder vaak bij de occipitaal- achterhoofdskwab (3%).

Op microscopisch niveau zijn er stapelingen te zien van het Tau-eiwit. Tau is een soort eiwit in het axon (uitloper van de hersenzenuw) dat belangrijk is voor de functie van de zenuwen. Zonder Tau kunnen zenuwen geen impulsen doorgeven. Ook was het TAR-DNA-bindend eiwit (TDP-43) aangetroffen met naar verhouding weinig bèta-amyloïd. 

Verschillen met andere Tau aandoeningen

In tegenstelling met andere Tau-eiwit aandoeningen als Alzheimer ALS en Parkinson dementie vinden de stapelingen van Tau-eiwit bij CTE, met name plaats in de oppervlakkige hersenschors lagen van de temporale en frontale kwab. ©

Bij autopsie, onderzoek na de dood, vonden onderzoekers onder de microscoop diverse 'plaques' in minder dan de helft van het aantal onderzochte mensen. ©

Door de oorzaken en de verschillen met andere tau-eiwit aandoeningen is CTE een nieuwe aandoening geworden die apart gediagnosticeerd kan worden. © t.
Op dit moment is er nog geen behandeling voor CTE.

Lees ook:
'Neurodegenerative disease mortality in former professional soccer players’ is published in The New England Journal of Medicine
ex- voetballers lopen 3 en half keer meer kans op dementie
elke kopbal funest voor hersencellen

Algemene info over dementie