Letsel in de Frontaalkwab / Voorhoofdskwab

Images are from Anatomography maintained by Life Science Databases(LSDB)

Woord vooraf: Het brein werkt als één geheel samen. Hersenfuncties lopen verspreid door de hersengebieden en komen voort uit de uitwisseling tussen de gebieden. Toch zijn er wel klachten aan te wijzen per hersengebied.

Aan beide voorkanten van de grote hersenhelften, zijn de voorhoofdskwabben of frontale kwabben, de grootste kwabben van de hersenen.
De voorhoofdskwab of frontale kwab wordt onderverdeeld in, van voor naar achter:

• De prefrontale schors (prefrontale cortex) De functie van deze schors wordt verderop op deze pagina beschreven.
  
• De motorische schors (bewegingsschors):
  • De premotorische schors (premotorische cortex) Verantwoordelijk voor programmering van bewegingen. Op onderstaande afbeelding nr. 6 (Brodmanngebied 6)
    
  • De primaire motorische schors (primair motorische cortex). Verantwoordelijk voor uitvoering van bewegingen. Op onderstaande afbeelding nr. 4 (Brodmanngebied 4, soms ook M1 genoemd)
    
    

Het frontale blikcentrum voor de aansturing van de oogbewegingen ligt net boven de premotorische schors (Brodmanngebied nr. 8 op de afbeelding hierboven).

MRI studies hebben aangetoond dat schade in de frontaal kwab de meest voorkomende schade is, bij een licht- tot matig traumatisch hersenletsel.

De voorhoofdskwabben zijn zeer kwetsbaar voor letsel als gevolg van hun ligging aan de voorzijde van de schedel maar ook omdat ze vlakbij ruwe benige ribbels liggen, (nabijheid van de sphenoid vleugel) en vanwege hun grote omvang.

Oorzaken van hoofdtrauma

Veelvoorkomende oorzaken zijn onder meer:

• Een klap tegen het dashboard van de auto
• Een klap of val op het stuur van een fiets
• Hard terecht komen op het asfalt bij een motor of brommer ongeluk
• Een klap met een stomp voorwerp
• In botsing komen met een hard voorwerp bijvoorbeeld bij het sporten.

Hersenbloeding of herseninfarct

Er lopen grote bloedvaten door de voorhoofdskwab, zowel slagaders als aders.
Als er een bloeding ontstaat in zo'n bloedvat is er sprake van een hersenbloeding. Als een bloedvat afgesloten raakt door een bloedprop spreekt met van een herseninfarct.

Gevolgen van beschadiging

De gevolgen van klachten kunnen verschillen of het links of rechts in het voorhoofd plaatsgevonden heeft, of aan beide kanten. Het maakt ook uit hoe uitgebreid het letsel is, klein of groot en hoeveel onderbroken zenuwverbindingen er zijn. Niet in de laatste plaats is belangrijk of de persoon compensatiemogelijkheden heeft. Daarover hebben we aparte pagina's geschreven.

Het is belangrijk te weten bij welke functies de voorhoofdskwab betrokken is om de impact te begrijpen van letsel in de voorhoofdskwab:

De voorhoofdskwab is betrokken bij:

• Plannen en uitvoeren van bewegingen
• Plannen, organiseren, structuur aanbrengen
  

• Geheugen, werkgeheugen
• Concentratie

• Impulscontrole

• Het oplossen van problemen

• Selectieve aandacht

• Besluitvorming

• Het beheersen van het gedrag en de emoties; de frontale cortex (voorhoofd hersenschors) remt o.a. de diepe emoties in de amygdala (amandelkern).
  

Dit zijn de zogenaamde executieve functies.

De linker frontale kwab speelt ook een rol in spraak en taal bij rechtshandigen en omgekeerd de rechter kwab bij linkshandigen.

Letsels in deze kwabben kúnnen leiden tot problemen met: emoties, taal, impulscontrole, geheugen, sociaal en seksueel gedrag en verminderd invoelend vermogen. Per persoon kunnen klachten verschillen, ook in ernst, en anders beleefd worden door de persoon zelf. De ene mens met schade in dit hersengebied, heeft misschien één of twee van de opgesomde klachten, de ander heeft er meerdere of in meer of mindere mate. Zie ook de pagina executief disfunctioneren.

Heel specifiek voor letsel, door welke oorzaak ook, in de frontaalkwab is het frontaalsyndroom.

Dat syndroom beschrijft een een dramatische verandering in sociaal gedrag en in het niet kunnen reguleren van de emoties. De persoonlijkheid van een persoon kan belangrijke veranderingen ondergaan na een letsel aan de frontale kwabben, vooral wanneer beide kwabben, links en rechts, zijn betrokken. 
We beschrijven de specifieke kenmerken op de speciale pagina frontaalsyndroom.

(Emotionele veranderingen door lichamelijke oorzaken kunnen soms pijnlijk verwoord aanvoelen worden en 'van binnen uit' door de getroffene ook anders beleefd worden.)

Specifieker:

• Verlies van eenvoudige beweging van verschillende lichaamsdelen. (motorische functie).

• Onvermogen om de volgorde te plannen van een ​​reeks van complexe  bewegingen/handelingen die nodig zijn voor complexe taken, zoals bijvoorbeeld het maken van koffie.
  
• Verlies van spontaniteit in de interactie met anderen. Verlies aan flexibiliteit in het  denken. Verlies aan initiatief nemen.
  
  

• Persevereren (het niet kunnen stoppen-)van een enkele gedachte.

• Onvermogen om zich te concentreren op een taak/ aandacht en dat wordt verergerd onder stresserende omstandigheden of afleiding. De neuronen in de frontale kwab reageren dan hectisch.
  
  

• Stemmingswisselingen (emotioneel wisselend).

• Veranderingen in sociaal gedrag en/of de persoonlijkheid. Bijvoorbeeld initiatiefloosheid, ontremming of impulsief gedrag, minder goed gevaar in kunnen schatten, verminderd invoelend vermogen, onbegrip voor andermans emoties. Veranderingen in de gedragsregulatie.

• Ongeremd boos worden. Zelfinzicht dat kan ontbreken. Ontremmingen op meerdere gebieden. Zie pagina ongeremd gedrag
  

  Frontaalsyndroom bij letsel in de frontaalkwab; dramatische veranderingen in gedrag.

• Moeite met het oplossen van problemen.

• Onvermogen om taal te uiten (Broca's afasie).

De frontale kwabben worden beschouwd als zetel van de emotionele controle en van de persoonlijkheid. Er is geen ander deel van de hersenen waar hersenletsel zo'n grote verscheidenheid aan symptomen veroorzaakt.

Verstoring van de motoriek wordt gekenmerkt door het verlies van fijne bewegingen en van de kracht van de armen, handen en vingers.

Patiënten met schade in de frontale kwab kunnen weinig spontane gezichtsuitdrukking vertonen, wat wijst op de rol van de frontale kwabben in gezichtsuitdrukking. Broca's afasie, of moeite met spreken, is ook in verband gebracht met frontaal letsel.

Schade in de frontale kwab lijkt een invloed op 'divergent denken' te hebben, of flexibiliteit en probleemoplossend vermogen. Er is ook bewijs dat er moeite kunnen zijn met aandacht en geheugen, zelfs na goed herstel van een traumatisch hersenletsel.

Wetenschappers vonden dat iemand met frontale schade met minder woorden spreekt (schade frontaal kwab links) of juist te veel praat (schade frontaal kwab rechts).

Een van de meest voorkomende kenmerken van frontaal kwab letsel is het reageren op feedback vanuit de omgeving. Persevereren kan voor komen (door- en door- en doorgaan), het niet juist in kunnen schatten van risico, niet-naleving van regels en een verminderd associatief leren.

De frontale kwabben spelen ook zeker een rol in onze ruimtelijke oriëntatie, met inbegrip van de oriëntatie van ons lichaam in de ruimte.

De prefrontale cortex (dorsaal, ventraal en orbitofrontaal)

Het voorste gedeelte van de voorhoofdskwab, de prefrontale schors (prefrontale cortex) is in drie horizontale delen opgedeeld. Ieder met een lateraal (opzij gelegen) en mediaal (middenin gelegen) gebied:

• dorsaal deel (bovenaan gelegen)
  • dorsolaterale prefrontale cortex
  • dorsomediale prefrontale cortex 
• ventraal deel (in het midden)
  
  • ventrolaterale prefrontale cortex
  • ventromediale prefrontale cortex
• orbitofrontaal deel (vlak boven de ogen)
  
  • cortex orbitofrontalis lateralis 
  • cortex orbitofrontalis medialis

Picture to the left: Image from Anatomography maintained by Life Science Databases(LSDBI). Picture to the right: Prefrontal cortex. Image courtesy O.Chaigasame

Nog specifieker de klachten per deelgebied in beeld:

Schade in 't midden van voorhoofdskwab:

• afhankelijk van omgeving

• initiatiefloos

• verlies van wilskracht

• emotioneel 'vlak'

• bewegingsarmoede
  

• apathisch

• verlamming aan de andere lichaamskant dan de kant waar de schade zit in het hoofd. Letsel rechts in het hoofd, geeft uitvalsverschijnselen aan de linkerkant van het lichaam en omgekeerd. k. Als er rechts in het hoofd schade is, is een
  

Schade in het gebied van de oogkas (orbitofrontaal) van voorhoofdskwab:

• ontremd gedrag

• impulsief gedrag

• slechte zelfcorrectie

• afname besef wat hoort en of niet kan

• weinig/geen aandacht voor ander

• ongepaste grapjes, tactloosheid

• reuk kan verstoord zijn
• afwijkend seksueel gedrag
• frontaalsyndroom

Testen van consequenties frontale schade

Met behulp van een neuropsychologisch onderzoek (NPO) kan frontale schade in kaart worden gebracht. Er worden dan test gebruikt die o.a. motorische en taalvaardigheden meten, maar ook tests die de sociale cognitie meten.
Niet altijd toont een scan van de hersenen zulke zichtbare schade als op onderstaande afbeelding.
Ook als op een MRI-scan of CT-scan geen letsel kan worden aangetoond kan er toch sprake zijn van letsel. Daar hebben we een speciale pagina over gemaakt. Volg deze link.

advertentie:

Kopieer niet onze tekst, u kunt juridische acties tegemoetzien © Hersenletsel-uitleg.nl Wij hebben software cookies die wij meezenden in dit bericht..