Brein en taal

Je moet telkens zoeken naar woorden en wordt snel moe van praten. Je wordt op het verkeerde been gezet door een woord. Als dit herkenbaar is, terwijl je geen afasie hebt, kan er wel degelijk een andere oorzaak zijn.

Nieuw onderzoek van Amerikaanse onderzoekers wijst uit dat over het hele brein hersengebieden geactiveerd worden bij het horen van verschillende woorden. Er werden altijd maar twee hersengebieden aangewezen bij de uitleg over taalgebieden van het brein; het gebied van Wernicke en het gebied van Broca.

Het nieuwe onderzoek toont aan dat woordbetekenissen opgeslagen liggen verspreid over ons hele brein. Dit proces gebeurt bij groepjes van woorden die inhoudelijk bij elkaar horen. Op een interactief 3D-brein zijn de locaties van vele duizenden woorden in kaart gebracht.

Onderzoekers maken breinkaart van woordbetekenissen:

De onderzoekers vonden het opvallend dat er tussen de proefpersonen weinig variatie te zien was in de hersengebieden die actief werden bij het horen van een bepaald woord. Dat wijst er volgens hen op dat de aangeboren anatomische structuur toch bepalend is hoe de geleerde woordbetekenissen georganiseerd worden in het brein.

Het leren van de moedertaal gaat bij iedereen op een andere manier. Toch vertonen de “breinatlassen” van proefpersonen opvallend veel overeenkomsten. De woordbetekenissen zijn verspreid over de gehele hersenschors en in bijna gelijke mate over beide hersenhelften. Dat wil zeggen dat het taalvermogen niet alleen in de linkerhersenhelft zit, zoals jarenlang door wetenschappers werd aangenomen. 

Dit verklaart ook waarom mensen met verschillende soorten letsels woordvindingsproblemen kunnen hebben. Het verklaart ook waarom mensen met hersenletsel een woord met een dubbele betekenis minder snel kunnen plaatsen in de context van een zin. Ze nemen taal vaak letterlijk, waardoor de grap soms ontgaat. Het woord ‘top’ bijvoorbeeld, kan een kledingstuk zijn, een bergtop of iets erg goeds. Het brein zoekt  de hele hersenschors af om de juiste betekenis van het woord 'top' te zoeken.  

Veel mensen met hersenletsel noemen praten, luisteren en interpreteren van een context vermoeiend. Inmiddels is duidelijk dat dit komt omdat de hele hersenschors betrokken is in dit proces en alle onderlinge verbindingen nodig zijn.
Ook mensen die lijden aan overprikkeling kunnen soms minder snel bij/op een woord komen. 

Bekijk het interactieve brein met alle woorden via deze link.

Engelstalige video:
(kies bij het tandwieltje voor automatische vertaling van de ondertiteling naar het Nederlands)