De invloed van blauw licht - zijn er gezondheid risico's?
Beeldschermen
Om op de meest heldere momenten van een dag te kunnen lezen wat er op het scherm van je tablet, computer, smartphone en de televisie staat, stralen deze apparaten voortdurend een blauw licht uit. Het zijn zogeheten LCD schermen, liquid crystal displays.
Ledlampen
Blauw licht zit ook in ledlampen. De ledlamp is een heldere lamp, zijn duurzaam en vervangen gloeilampen en halogeenlampen. Dit type lamp is energiezuinig en heeft een langere levensduur. Bovendien leveren ledlampen aan het einde van hun levensduur geen kwikafval, maar ze zenden een heel ander lichtspectrum uit.
Wit licht is een mengsel van verschillende kleuren licht. Een witte gloeilamp zendt relatief weinig licht uit in het blauwe deel van het spectrum, terwijl het licht van ledlampen, waarvan het licht ook als wit wordt waargenomen, meer blauw licht uitzendt.
Effect op de slaap
Dat blauwe licht bootst zonlicht, daglicht, na waardoor de menselijke biologische klok verstoord kan raken. Het bioritme wordt aangestuurd door de suprachiasmatische kern (nucleus suprachiasmaticus / SCN) in de hypothalamus dat op zijn beurt de pijnappelklier (epifyse) in de hersenen activeert om het slaaphormoon (melatonine) aan te maken. Blauw licht verhindert de aanmaak van dit slaaphormoon.
Door in blauw licht te kijken kan men moeilijker in slaap vallen. Licht heeft invloed op de centrale inwendige biologische klok van mens en dier en daarmee op de hartslag, hormoonafscheiding, lichaamstemperatuur en cyclus van slapen en waken.
Mensen met hersenletsel en zeker de tieners onder hen, lijden al vaak aan een verstoring van het slaap-waakritme. In de tienertijd is de biologische klok van nature iets naar achteren verschoven: 's morgens kunnen zij niet makkelijk wakker worden, maar zij kunnen met gemak tot in de nacht opblijven.
Slaaptekort door beeldscherm gebruik met blauw licht
Het RIVM onderzocht hoe lang en op welke momenten van de dag mensen apparatuur met blauw licht gebruiken, zodat ze aanbevelingen kunnen doen. Er moet ook worden onderzocht welke effecten optreden, bij welke blootstelling, en in hoeverre ze schadelijk zijn voor de gezondheid.
Het RIVM concludeert samen met Amsterdam Medisch Centrum in februari 2019 dat de groep die dagelijks of langdurig gebruikmaakt van een of meerdere schermen (computer, smartphone en/of tablet) tot 40 minuten korter slaapt dan de groep die dit niet, of korter, doet.
De kortere slaapduur komt voornamelijk doordat deze kinderen en adolescenten later gaan slapen. Van de kinderen (8-13 jaar) gebruikt 22% dagelijks een scherm in de avond. Onder adolescenten (13-18 jaar) is dit 83%.
Adolescenten die dagelijks een scherm gebruiken in het uur voor het slapen, hebben meer slaapklachten, zoals later in slaap vallen, korter slapen en 's nachts wakker worden. Ook vermelden zij meer symptomen van slaaptekort overdag, zoals moeite om wakker te blijven. Deze klachten verminderden bij adolescenten die als experiment een week lang geen scherm gebruikten of tijdens het schermgebruik een oranje bril droegen die het blauwe licht blokkeert.
Door een structureel slaaptekort kunnen mensen zich slechter concentreren en minder goed presteren. Ook kunnen gezondheidsproblemen ontstaan". Einde citaat van het RIVM.
https://www.rivm.nl/publicaties/schermgebruik-blauw-licht-en-slaap
Effect op de ogen
Blauw licht passeert het hoornvlies en de lens van het oog voordat het in het netvlies wordt geabsorbeerd. De ganglioncellen van het netvlies van de ogen zijn extra gevoelig voor blauw licht.
In het perifere zichtveld – het gezichtsveld naast waar we precies scherp zien – zijn veel kegeltjes, die ook gevoelig zijn voor blauw licht. Daardoor valt blauw licht op in het donker als het in ons gezichtsveld komt. Het 'springt in je oog'.
Een teveel aan blauw licht op het oog kan vermoedelijk leiden tot schade aan het oog. In een rapport van de Gezondheidsraad staat dat door korte tijd in sterk licht (van de zon of van een kunstmatige bron) te kijken het oog beschadigd kan raken.
In welke mate blauw licht invloed heeft op de gezondheid van je ogen, wordt op dit moment nader onderzocht.
Mogelijk draagt de stijgende blootstelling aan LED licht ook bij aan
leeftijdgebonden maculadegeneratie.*1
Netvliesschade als gevolg van blauw lichtschade is onherstelbaar. Met name is het ernstig wanneer het optreedt in het centrum van het gezichtsveld, in de gele vlek, wat leidt tot vermindering van de gezichtsscherpte.
Langdurige verstoring van het dag-nacht ritme (jet lag, nachtwerk) kan negatieve gezondheidseffecten veroorzaken, zoals overgewicht, hart- en vaatziekten en zelfs borstkanker. Zie ook onze pagina over de pijnappelklier.
Kunstlicht verandert sowieso de slaap.
Fel licht blijkt die biologische klok via het oog in te stellen, leerde een wetenschappelijk vervolgonderzoek. In Colorado stuurde slaapfysioloog Ken Wright vrijwilligers een week op kampeervakantie – en verbood ze ’s avonds kunstlicht te gebruiken. Toen ze terugkeerden was hun biologische klok twee uur vervroegd: ze waren daarmee meer ochtendmens geworden en minder avondmens. Zonlicht onderdrukt dus niet alleen melatonine, maar verzet ook de biologische klok.
Relativeren?
Hoogleraar oogheelkunde prof. dr. Nomdo Jansonius in het Universitair Medisch Centrum Groningen relativeert het.
Hij zegt: "Blauw licht komt gewoon voor in het buitenlicht. Wie buiten is, stelt zijn ogen bloot aan veel meer blauw licht dan wie naar een beeldscherm kijkt.
Bovendien zijn beeldschermen ook zo in te stellen dat ze bijvoorbeeld ’s avonds minder blauw licht uitstralen. Nieuwere led-lampen stralen al minder blauw licht uit dan de oudere".
De Volkskrant relativeert ook zie https://www.volkskrant.nl/wetenschap/nee-het-blauwe-licht-van-uw-schermpjes-is-niet-wat-u-wakker-houdt~b80598bf/
BNN VARA KASSA relativeert ook https://www.bnnvara.nl/kassa/artikelen/opticiens-claimen-onterecht-schadelijkheid-blauwlichtbeeldschermen https://www.bnnvara.nl/kassa/videos\
Er zijn betaalde en gratis apps's op de markt
Soms zijn er standaardapps in je tablet of smartphone en hoef je alleen de nachtstand of blauwlicht filter aan te zetten. (Voor Samsung volg deze link) Er zijn ook apps te downloaden die het blauwe licht filteren, waardoor je beeldscherm een rustiger zacht oranje wordt. Voor Apple zijn er wel betaalde versies, maar geen gratis versies tenzij je gelijk een 'gratis browser' wilt installeren. Voor de Android markt zijn er meerdere gratis apps te verkrijgen. Onze redactie heeft f.lux (van Justgetflux) en Blauw licht filter (van Hardy Infinity) uitgeprobeerd en beide apps (beiden uiterst links) zijn goed. Zie hieronder:
Voor de computer
Eén van de bekendste apps voor de computer is f.lux , die de kleuren van het het computerscherm aanpast aan het moment van de dag – warm ’s avonds en ’s nachts en feller gedurende de dag. Het blauwe licht wordt uitgezet.
Over het algemeen wordt aangeraden minstens twee uur voor je gaat slapen niet meer naar een beeldscherm te kijken.
Voor de televisie : Speciale bril
Er zijn nog geen tv's te koop met blauwlicht filter hoewel je wel het licht wat zachter kunt instellen. Wie googelt op 'blauw lichtbrillen' of 'slaapbrillen' ziet dat er een breed aanbod is van brillen in allerlei prijsklassen en dat er zelfs coatings zijn voor bestaande brillenglazen.
Er zijn mensen met hersenletsel die het plezierig vinden voor de rust aan hun ogen om zo'n bril te dragen. Zij ervaren hierdoor minder hoofdpijn.
We hebben een bril van € 9,95 (exclusief verzendkosten € 3,95) van Bluefilterbril.nl mogen uitproberen en voor deze prijs krijg je een montuur van goede kwaliteit; stevig gebouwd en toch redelijk buigzaam.
Vanwege die flexibiliteit kan de bril door zowel mannen als vrouwen worden gedragen. Kunststof glazen met een coating erover. Deze coating zorgt voor een filtering van blauw licht, maar doet dit niet voor de volle 100%.
r zijn meerdere speciale brillen die verkocht worden om je te beschermen voor teveel blauw licht, zie Oogfonds.
Zie halverwege de hulpmiddelenpagina.
Vervang de LED lamp voor halogeenlampen
Natuurlijk licht geeft alle kleuren van het kleurensprectrum van een regenboog. Dat zegt Wunsch in een interview met Dr. Mercola. Spectrum van een gloeilamp:
Lees meer over onderzoek naar wat beeldschermen met je slaap kan doen, en de wetenschap achter de f.lux app.
https://www.rivm.nl/publicaties/schermgebruik-blauw-licht-en-slaap
https://returntonow.net/2017/11/15/dark-side-led-lighting/
Federative Committee on Anatomical Terminology (1998). Terminologia Anatomica. Stuttgart: Thieme
Mark F. Bear, Barry W. Connors en Michael A. Paradiso, "Neuroscience: Exploring the Brain," 4de uitgave Wolters-Kluwer 2016.
https://oogfonds.nl/projecten-nieuws/gezonde-kinderogen/blauw-licht/
*1 https://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/201502_leds.pdf