Hemianopsie is verminderd zicht of soms zelfs blindheid aan een kant van het gezichtsveld. Men is blind is voor de linker- of rechterhelft van het gezichtsveld of voor een kwart. 

Overigens kan ook een kwart gedeelte van het gezichtsveld wegvallen. Dat heet kwadrantopsie.

Zie hieronder in de foto’s hoe het zicht van iemand die hemianopsie heeft eruit kan komen te zien. 
In werkelijkheid ziet niet iedereen het weggevallen zichtgedeelte als 'zwart' zoals in de afbeelding met de bus. Sommigen zien bibberende gescheurde randjes.

Hemianopsie wordt veroorzaakt door beschadiging van de delen van de hersenen die betrokken zijn bij de verwerking van visuele informatie. Hemianopsia wordt dus niet veroorzaakt door een aandoening aan de ogen. De meest voorkomende oorzaak is een herseninfarct, maar er zijn ook andere oorzaken zoals een hersenbloeding, traumatisch hersenletsel of tumoren.

Vaak wordt de term hemianopsie gebruikt als verzamelnaam voor alle vormen van halfzijdige gezichtsvelduitval. Wanneer een kwart van het gezichtsveld is uitgevallen, wordt gesproken van kwadrantanopsie. Zie hieronder een paar plaatjes van varianten van hemianopsie.

Hemianopsie en neglect lijken veel op elkaar en de dagelijkse problemen die ervaren worden kunnen overlappen. Echter, ze zijn wel degelijk verschillend. Bij neglect is er sprake van aandachtsverlies aan een kant van het lichaam en is er geen probleem met het zien; geen visuele beperking. Bij hemianopsie is er juist wel sprake van een visuele beperking.

Dagelijkse problemen

• Tegen dingen aanlopen die aan de aangedane kant staan (obstakels, deurpost).

• Het moeilijk vinden om in ruimtes zijn die erg druk zijn, omdat de ruimte aan een kant niet waargenomen wordt.

• Het kan erg gevaarlijk om te autorijden, omdat een kant van het visuele gezichtsveld niet gezien wordt.

• Moeite hebben met het terugvinden van spullen op bijvoorbeeld een bureau of in een kast.

• Frustratie met lezen omdat het moeilijk is voor de ogen om het begin van de zin te vinden.

• Het voorbijlopen van kamers en gangen aan bijvoorbeeld de linkerkant, waardoor je makkelijk de weg kan kwijtraken.

• Het 'negeren' van de mensen in een groep die toevallig aan de verkeerde kant staan. Niet uit onwil, maar omdat ze niet waargenomen worden.

Hersengebieden betrokken bij hemianopsie

Zie hieronder een schematisch plaatje van de hersengebieden die bij het zien, bij het visuele systeem betrokken zijn. Bij hemianopsie kan er in elke van de betrokken gebieden een probleem zijn ontstaan zoals bijvoorbeeld in de optische tractus (de verbinding na het optisch chiasma en de thalamus) en in het gedeelte van de hersenschors waarmee we kunnen kijken (de visuele schors) achter in de hersenen (ook wel occipitaalkwab genoemd).

De ogen zitten in de afbeelding bovenin, en het achterhoofd onderin. Je kijkt als het ware van boven op het hoofd.

Tips bij hemianopsie

• Zorg dat je spullen op een vaste plaats staan, zodat je weet waar je moet zoeken (wekker, handdoeken, borden, bestek).

• Leer een vast zoekgedrag aan. Probeer daarbij om jezelf aan te leren om strategisch je hoofd en ogen van links naar rechts en van boven naar beneden en te bewegen.

• Leer jezelf een vaste volgorde van wassen aan. Begin altijd met de aangedane zijde en eindig met de gezonde zijde. Het is verstandig om na het wassen en aankleden te controleren of je nets vergeten hebt. Begin weer met de aangedane zijde en eindig met de gezonde zijde.

• Zoek met je ogen de gehele deurpost af, zodat je kan inschatten hoe breed deze is voordat je door de deur loopt.

• Probeer voordat je gaat eten de hele tafel te overzien.

• Denk strategisch na over hoe je je bed en je favoriete stoel neerzet, zodat je niet op een blinde muur uitkijkt.

• Voor familie en vrienden: houd rekening met waar je gaat zitten als je met iemand met hemianopsie gaat praten.

Filmpjes over hemianopsie
(Niet iedereen ervaart een zwart stuk in het beeld, het zicht valt weg en soms heeft dat bibberende gescheurde randjes)

Citaat: "Ik heb hemianopsie aan een hersenbloeding over gehouden. Gelukkig geen totale hemianopsie, ik heb "alleen maar" een blinde vlek in het centrale deel van mijn gezichtsveld. Hierdoor lijkt het of ik steeds scheel kijk..."

Citaat twee: "Mijn gezichtsveld is voor de helft weggevallen. De hemianopsie. Lastig- ik moet de hele tijd van links naar rechts met de klok mee alles wat voor me is scannen, om te zien dat ik niets over het hoofd zie, en dat kan van alles zijn: mensen of dingen of deurposten- knal beng- daar bots je zo tegen aan. Dus als je iemand ziet die continu rondjes draait met zijn hoofd, dan ben ik dat en dan weet je nu waarom."

Citaat drie: "De plaatjes/film kloppen voor mij niet Ik zie geen zwart stuk. Ik zie een geheel, met links een soort bibberende scheur randjes. Ik blijk bijna de hele linker kant te missen in mijn beeld. Wat door iedereen(mijzelf en medisch personeel) laat werd opgemerkt".

Citaat vier: "Door mijn herseninfarct mis ik een kwart van mijn zicht. In het begin vulden mijn hersenen dat kwart zelf in en zag ik dus vreemde zaken in mijn linker zichtveld, ook bewoog de volledige linkerkant, terwijl rechts stil bleef (denk aan gezichten, schilderijen, wegen, trottoirs). Dat verdween na verloop van tijd. Ik kon destijds ook geen gedrukte tekst lezen (nu gelukkig weer wel). Mijn zicht blijft troebel alsof ik “mist” in m’n ogen heb. Hoe verder weg ik kan kijken, hoe duidelijker het wordt."

Relevante info:
Download tips bij hemianopsie...

Lees meer op Hemianopsie.nl, ook voor programma's om zoveel mogelijk met hemianopsie om te leren gaan!

ONDERZOEK NAAR HEMIANOPSIE. Meldt je via klikken op deze link of via onderstaande afbeelding aan.