en pijn in /vanuit de nek

Snelmenu:

Hoofdpijn is één van de meest genoemde klachten na hersenletsel. Meer dan 41% van de mensen met verschillende soorten hersenletsel klaagt over hoofdpijn in het eerste jaar.

Acute fase en chronische fase
Direct na een hersentrauma kan de hoofdpijn veroorzaakt zijn door het litteken, door bloedstolsels die nog druk geven en door vocht in de hersenen.

Hoofdpijn die lange tijd na het letsel voorkomt, kan onder andere optreden door de verandering in de hersenstructuur door het letsel, letsel in nek en schedel, door stress en spanningen, door overbelast zijn, bij neurofatigue (hersenmoeheid) en overprikkeling* en het kan zelfs komen door medicatie.

Hoofdpijn kan komen en gaan. Het kan iemands functioneren geheel beïnvloeden, ook op cognitief gebied. Niet iedereen houdt hoofdpijn over als restverschijnsel.

Beroerte en hoofdpijn

Chronische hoofdpijn komt naar schatting voor bij 10% van de patiënten na een beroerte. Hoofdpijn in de beginperiode van een beroerte is een voorspeller voor hoofdpijn zes maanden na een beroerte. Mensen met een voorgeschiedenis van spanningshoofdpijn of vasculaire hoofdpijn hebben meer kans om hoofdpijn te krijgen na een beroerte. (Vasculaire hoofdpijn is een verouderde term die wordt gebruikt om te verwijzen naar bepaalde soorten hoofdpijn, waaronder migraine, clusterhoofdpijn en koorts die verband houdt met een andere aandoening.)

De oorzaak van hoofdpijn na een beroerte is niet geheel bekend. De prikkeling van zenuwcellen in de vijfde hersenzenuw (nervus trigeminus) is een mogelijkheid. Deze zenuwcellen (neuronen) zorgen voor het samentrekken of wijder worden van de hersenbloedvaten (trigeminovasculaire systeem). De beschadiging of veranderingen aan de bloedvaten en de daaropvolgende ontsteking of verstoring en/of prikkeling van pijnpaden zou een oorzaak kunnen zijn.

Traumatisch hersenletsel en hoofdpijn

Zowel bij licht als ernstig traumatisch hersenletsel, als bij patiënten met een whiplashletsel worden migraine-achtige hoofdpijnen benoemd. NB! Niet iedereen heeft hoofdpijn! Direct na een hersentrauma kan de hoofdpijn veroorzaakt zijn door het litteken, door bloedstolsels die nog druk geven en door vocht in de hersenen.

Naast hoofdpijn wordt ook pijn in de nek veel genoemd. Zie ook de alinea cervicogene hoofdpijn (hoofdpijn vanuit de nek).
Met name bij mensen met ernstig traumatisch hersenletsel, maar ook patiënten met  een whiplash of licht traumatisch hersenletsel als hersenschudding. Uitgesloten moet worden of iemand een nekhernia of gebroken nek heeft.
Zelfs na jaren melden mensen dat ze dagelijks hoofdpijn hadden.

Pijn in de nek t.g.v. whiplash

Whiplash
Nekpijn en hoofdpijn zijn twee van de meest voorkomende complicaties van whiplashletsel. Een onderzoek toonde aan dat een gemiddelde van 60% hoofdpijn had binnen zeven dagen na een whiplash-letsel. Twaalf maanden na het whiplashletsel had een gemiddelde van 38% van de patiënten nog steeds nekpijn.
Zie ook de alinea cervicogene hoofdpijn (hoofdpijn vanuit de nek). Lees meer op de pagina whiplash/WAD.

Er zijn meerdere soorten hoofdpijn door hersenletsel

Migraine

• Aanvalsgewijze hoofdpijn mild tot ernstig; kan verschillen per aanval.
• Migraine kent verschillende fases, maar die fases kunnen elkaar overlappen.

• De prodroomfase: 24-48 uur voorafgaand aan een aanval kan men klachten ervaren van:
  • Vermoeidheid
  • Minder goed kunnen denken
  • Een verandering in het gemoed. Gevoeliger, blijer, geïrriteerder e.d.
  • Spierstijfheid in de nek
  • Maag en darmen (gastro-intestinale klachten)
  • Zin krijgen om bepaalde dingen te willen eten
  • Gevoeliger voor licht en geluid.
• De aurafase: Deze fase komt bij 1 op de 4 mensen voor. Het komt meestal geleidelijk op gedurende ongeveer 5 minuten, duurt ongeveer 1 uur en gaat dan weg. Aura verwijst naar tijdelijke veranderingen in de zintuiglijke ervaringen (zien, ruiken voelen) of tijdelijke spraak- en taalsymptomen. Klachten die voor kunnen komen:
  • Halfzijdig niets zien (hemianopsie)
  • Zintuiglijke hallucinaties
  • Flikkerende patronen (flikkerscotomen), vlekken zien die langzaam groter worden, veranderen, een zaagtandvorm krijgen of naar de buitenkant van het oog trekken
  • Wazig zien, dubbelzien, golven of heldere lijnen zien, licht zien
  • Tijdelijk gehoorverlies of tinnitus
  • Duizeligheid
  • Onvermogen een deel van het lichaam te voelen of te bewegen (bijvoorbeeld een doof gevoel in de tong of aan één kant van het lichaam)
  • Tintelingen, gevoelloosheid of brandende pijn in gezicht (bijvoorbeeld de lippen), handen of voeten
  • Minder kracht in één zijde van het lichaam.

• De hoofdpijnfase: Uren tot dagen durend. Gemiddeld 4 tot 72 uur.
  • De hoofdpijn wordt meestal aan één kant gevoeld, maar de pijn kan zich uitbreiden naar beide kanten van het hoofd.
  • Bonzende of kloppende hoofdpijn die kan verergeren bij lichamelijke activiteit.
  • Milde tot ernstige hoofdpijn
  • Vaak misselijkheid of overgeven
  • Licht en /of geluid of geur (over)gevoeligheid
  • Duizeligheid
  • Slaapproblemen
  • Nekpijn
  • Verstopte neus
  • Verandering in gemoedstoestand: angstige of depressieve gevoelens.
• De postdroomfase: In deze laatste fase, die ongeveer 1 tot 2 dagen duurt, overheerst een gevoel van uitputting of het gevoel een kater te hebben. Hoewel sommigen zich juist uitgelaten blij of erg prettig voelen. Cognitieve taken kunnen wat moeizamer gaan als denken en begrijpen.
  

• Er zijn mensen die migraine zonder hoofdpijn hebben. 'Stille migraine' wordt dat soms genoemd, waarbij wel aurasymptomen voorkomen zonder hoofdpijn. Dit kan variëren van een paar minuten tot een uur.
• Erfelijke factoren, hormonale factoren zoals menstruatie en externe factoren spelen een rol.
  
• Op zich is migraine een eigen hersenaandoening (neurovasculaire aandoening).
• Uit studies blijkt dat migraine een risicofactor kan zijn voor structurele veranderingen in de hersenen.
  
  In 2012 verscheen het onderzoek in het Journal of the American Medical Association (JAMA) dat iets minder dan 10% van de migrainepatiënten heel kleine op herseninfarcten gelijkende afwijkingen gevonden werden.
  In de kleine hersenen van het achterste bloedbaangebied komen kleine infarctjes bij migrainepatiënten vaker voor dan bij een gezonde bevolking. Ook werden afwijkingen in de witte stof (wittestofafwijkingen WSA of in het Engels: WMA's) gevonden, infarct-achtige letsels (ILL's), veranderingen in grijze en witte stof (GM, WM) en cognitieve schade. Opvallend was dat wittestofschade wèl bij vrouwen (zonder aura bij de migraine) voorkwam en níet bij mannen.
  
  Herseninfarcten door migraine mèt aura komen ook voor. Ander onderzoek toonde kleine hersenveranderingen; afname van grijze stof, voornamelijk in de visuele hersenschors gebieden (V3 en V5), in vergelijking met controlegroepen.

Lees dit artikel 'stress is niet de oorzaak', door professor Ferrari.

Spanningshoofdpijn

De term spanningshoofdpijn is misleidend. Spanningen noch spierspanningen zijn niet altijd de oorzaak.

• Drukkende, knellende pijn alsof er een band om het hoofd zit of aan weerszijden van het hoofd
• Licht tot matige hoofdpijn, minder erg dan migraine
• Vaak gevoelige nek, schouders en schedel maar zelden verhoogde spierspanning te vinden in nek en schouders,
• Soms licht en geluid gevoeligheid, maar dat is niet standaard bij spanningshoofdpijn
• Soms tegenzin aan eten
• Bezigheden kunnen nog worden uitgevoerd
• Spanningen zijn niet per sé de oorzaak van deze pijn, kan wel verergeren bij spanningen of bij verkeerde lichaamshouding (lees dit artikel stress is niet de oorzaak)
• Minuten tot dagen durend; episodische vorm (minder dan 15 dagen per maand) en een chronische vorm (meer dan 15 dagen per maand).

Cervicogene hoofdpijn

Pijn vanuit de nek

• Zeurend niet kloppende hoofdpijn, soms aanvalsgewijs
• Matig tot ernstige hoofdpijn
• Hoofdpijnklachten vanuit de nek of achterhoofd soms uitstralend tot frontotemporaal (zijkant voorhoofd) en boven het oog
• Aan één kant van het hoofd, soms beiderzijds
• Nekbeweging of positionering kan de pijn erger maken
• Deze hoofdpijn komt meestal niet samen met misselijkheid, braken en lichtgevoeligheid en als ze er wel zijn dan zijn deze klachten mild
• Uren tot dagen durend
• Zintuiglijke overprikkeling kan onder meer leiden tot tijdelijke veranderingen in de aansturing van spiergroepen vanuit de hersenzenuwen.* Dat kan verkrampingen geven in spieren en pijn veroorzaken.

Supra-orbitalis neuralgie / zenuwpijn

Zenuwpijn veroorzaakt door schade aan de nervus supra-orbitalis

• Eenzijdige hoofdpijn van het voorhoofd en het oog
• Tintelend, prikkend brandende pijn
• Pijn kan verergeren bij het aanraken
• Een proefblokkade van de zenuw die deze pijn veroorzaakt kan de diagnose bevestigen.

Clusterhoofdpijn

Van deze hoofdpijn is niet bekend of dat door hersenletsel getriggerd kan worden, maar we kunnen deze oorzaak niet uitsluiten.

• Strikt eenzijdige ernstigste hoofdpijn
• Heftig borende stekende vlammende pijn rond en achter het oog,
• Soms gepaard met een tranend oog of hangend ooglid, loopneus of rood oog. Dit komt niet bij iedereen voor
• Van de pijn niet meer kunnen stilzitten, komt ook niet bij iedereen voor
• Aanvallen van 15 minuten tot uren
• Clusteraanvallen kunnen enige weken tot maanden duren, waarbij de aanvalsfrequentie varieert van één per twee dagen tot acht per dag/nacht. Na zo'n periode kan een patiënt maanden tot meerdere jaren aanvalsvrij zijn.
• Zeldzamer is de chronische clusterhoofdpijn vorm (plusminus bij 15% van de mensen met deze hoofdpijn) waarbij er géén aanvalsvrije periodes zijn. Deze ernstigste vorm van hoofdpijn kan het hele leven beïnvloeden.
  Lees meer:

Ontwenningshoofdpijn / Rebound hoofdpijn

Soms kunnen juist de medicijnen die geslikt worden tegen hoofdpijn of andere pijn reboundhoofdpijn veroorzaken.

Wanneer pijnmedicatie dagelijks op een regelmatig schema worden genomen, kan het hoofdpijn veroorzaken als één of twee doses worden overgeslagen.

Een 'rebound' hoofdpijn kan zich ook ontwikkelen als iemand de hoeveelheid dagelijkse cafeïne vermindert zoals in koffie, thee of energydranken.

• Chronische hoofdpijn
• Drukkende pijn
• Duurt de hele dag
• Erger in de ochtend en bij inspanning

Bronnen en referenties