Hersenabces

Een abces is een met pus gevulde holte in het lichaam. In dit geval in de grote hersenen of in de kleine hersenen. Een abces is feitelijk een verdediging van het lichaam die infecties of binnengedrongen voorwerpen als houtsplinters, in kapselt. Er vormt zich een vlies.

Op hersenscans is om het abces heen een duidelijke rand te zien van het inkapselen. Er kunnen meerdere abcessen zijn. Niet te verwarren met een hersencyste, die gevuld is met hersenvocht (liquor).

De inhoud van een abces bestaat uit levende en dode bacteriën (of schimmels), dode witte bloedlichaampjes en afgebroken weefselcellen;pus.

Er zijn drie stadia in abcesvorming en afhankelijk daarvan zal een behandeling worden gekozen:

1. cerebritis (ontsteking van grote hersenen)

2. vroegtijdige kapselvorming

3. laattijdige kapselvorming.

Oorzaken

De bacteriën (meestal stafylokokken en streptokokken) of schimmels zijn middels een infectie ergens het lichaam én de hersenen binnengedrongen. Dat kan zijn via een ontsteking dichtbij de hersenen (lokale spreiding) zoals holteontstekingen: een voorhoofdsholte-ontsteking, bijholteontsteking van de neus of een oorontsteking, maar ook een epiduraal abces, of infectie van luchtcellen uit het mastoïd, (uitsteeksel bij slaapbeen, achter onder het oor). Zeldzaam is een aangeboren verbindingsweg van de huid naar buiten toe; een fistel gangetje van de huid.

Een ontsteking iets verder weg kan ook nog aanleiding zijn tot een hersenabces: een ontstoken gebit, kies of tand of een long- of nierontsteking (hematogene spreiding). Maar ook kan een aangeboren hartafwijking waarbij een ader direct bloed uitwisselt met slagaders, de oorzaak zijn (verbinding rechterharthelft met linkerharthelft). 

De infectie kan ook rechtstreeks het gevolg zijn van een schedel- of hersenoperatie of na letsel en komt ook voor als een voorwerp na schedeltrauma de hersenen binnendringt (penetrerend schedeltrauma).
Er zijn gevallen bekend dat R tyfus een hersenabces kan veroorzaken en daarmee klachten kan geven die op een hersentumor lijken.

Risicogroepen

Mensen met een verzwakte weerstand, of mensen die lijden aan chronische oor- of bijholte-infecties hebben een verhoogde risico op een hersenabces. Evenals mensen met een aangeboren hartafwijking of defecten in de bloedvaten van de longen (ziekte van Rendu-Osler-Weber) en kinderen met een drain in de hersenen.

Voorts zijn mensen die een verzwakt immuunsysteem hebben door chemotherapie of AIDS, of na een donoroperatie, ook vatbaarder voor een hersenabces.

Klachten

Een hersenabces neemt ruimte in de hersenen in; het kan hersenweefsel en hersenbloedvaten beknellen. Hoofdpijn is de meest gehoorde klacht. De hoofdpijn gaat niet over na het innemen van pijnstillers. Koorts is niet altijd aanwezig.  Andere symptomen zijn onder meer misselijkheid, braken, spierslapte (meestal aan één kant van het lichaam), zwakte, verminderde zintuiglijke waarneming, stuipen en spraak- en gezichtsstoornissen. 

De klachten lijken op die van een hersentumor maar bloedonderzoek zal verhoogde ontstekingswaardes tonen.

Klachten van een abces in de grote hersenen

• Hoofdpijn
• Neurologische uitvalverschijnselen
• Epileptische aanvallen

Klachten van een abces in de kleine hersenen

• Hoofdpijn 
• Misselijkheid en braken
• Onzeker lopen
• Duizeligheid
• Klachten als van een waterhoofd /hydrocefalie

Behandeling

Een hersenabces is goed te behandelen. Zowel vreemde binnengedrongen voorwerpen als pus zal verwijderd moeten worden.

• Door antibiotica, als de antibiotica door het kapsel heen kan dringen.
• Hetzij door een een gaatje te maken in de schedel en het abces te legen door pus er uit te zuigen, en de holte te spoelen. Langdurige antibiotica behandeling per infuus, van meerdere weken, volgt.
• Hetzij door een luikje te maken in de schedel en  door het harde hersenvlies heen het abces te openen, een drain achter te laten en de holte te spoelen. Een langdurige antibioticakuur van meerdere weken per infuus zal volgen.
• Medicijnen tegen schimmels of tegen virussen kunnen nodig zijn als een schimmel- of virusinfectie wordt vermoed.
• Medicijnen die de zwelling in de hersenen tegengaan.
• Eventuele ontstekingen elders in het lichaam, die het abces veroorzaakten zullen moeten worden aangepakt.

Gevolgen

Hersenen zijn kwetsbaar. Een behandeling of een litteken kúnnen klachten geven, die overeen kunnen komen met die van plaatselijk hersenletsel. Dat hoeft lang niet bij iedereen zo te zijn. Er kunnen klachten optreden als epilepsie en overprikkeling, verminderde belastbaarheid en de andere gevolgen uit de lijst van onzichtbare gevolgen van hersenletsel.

Bekijk de video van Core over zijn ervaring. https://vimeo.com/27281230