Hersenvliesontsteking / meningitis

Klachten bij hersenvliesontsteking / meningitis:

• (hoge) koorts: 39 graden of hoger, of een te lage temperatuur: 36,5 graden lager
• toenemende hoofdpijn
• griepachtige verschijnselen
• misselijkheid en herhaaldelijk braken
• nekstijfheid (maar dat ontbreekt ook soms!)
• het koud hebben en trillen 
• slaperigheid en sufheid
• minder plassen
• soms huidafwijkingen; paars rode vlekjes (kleine huidbloedingen door bloedvergiftiging met vlekjes die niet bleek worden als je erop drukt. Ze zitten op de borstkas, buik, rug, armen, benen of in de ogen).
• nekstijfheid/ nekpijn of rugstijfheid, nekkramp, waarbij als het een baby of heel jong kind betreft, het kind gaat huilen als je de luier verschoont of het hoofdje naar voren brengt met de kin naar de borst. Dit komt door verhoogde gevoeligheid of pijn, omdat er dan spanning op de ruggenmergvliezen en hersenvliezen wordt gezet. Kinderen met een hersenvliesontsteking houden het hoofd heel gespannen achterover.
  OPGELET nekstijfheid : Hierbij is de kin niet op de borst te brengen. Bij baby's is een stijve nek vaak niet aanwezig, zelfs niet bij bewezen meningitis. Bij kinderen ouder dan 1 jaar is een stijve nek een betere aanwijzing voor meningitis dan bij jongere kinderen.
  Samengevat:
  • Het teken van Brudzinski (automatisch optrekken van de benen als het hoofd naar voren wordt gebogen).
  • Het teken van Kernig (hevige pijn bij het strekken van de gebogen knie).
  • Luierpijn bij het verschonen.
    

Oorzaken van een hersenvliesontsteking

Hersenvliesontsteking of meningitis kan worden veroorzaakt door bacteriën, virussen (zoals bijvoorbeeld het enterovirus en het herpes simplexvirus), schimmels, chemische irritatie of medicijn-allergieën, neurosarcoïdose en tumoren.

Bacteriën:
De meeste genoemde bacteriën leven bij sommige mensen geheel onschuldig, in het bovenste deel van het ademhalingskanaal, in de neus-keelholte. Wanneer deze bacterie (met name de meningokok) de ademhalingswegen verlaat en via de bloedstroom de hersenvliezen bereikt, ontstaat meningitis. Als we alleen kijken naar de bacteriën, zijn er een aantal bacteriën die daarmee een bacteriële meningitis kunnen veroorzaken:

• Meningokok. Er zijn meerdere typen meningokokkenbacteriën die onder ander een bloedvergiftiging (sepsis) of hersenvliesontsteking kunnen veroorzaken. Gelukkig wordt niet iedereen die besmet wordt ziek. Besmetting gebeurt door het inademen van kleine druppeltjes die bij een ander vanuit de neus-keelholte komen, of via direct contact.
  
  
• Pneumokok of Streptococcus pneumoniaes. Deze bacterie komt vaak voor bij mensen in de neus-keelholte, zonder dat men er ziek van wordt, tot de weerstand afneemt. Ook kan de bacterie de kop opsteken bij bijvoorbeeld slechte hygiëne. Pneumokokken zijn vooral bekend als veroorzaker van longontsteking, middenoorontstekingen en invasieve infecties zoals bacteriëmie maar dus ook een hersenvliesontsteking /meningitis.
  
  
• Groep A streptokokken (GAS) Groep A streptokokken zijn bekend als veroorzakers van keelontsteking, wondinfecties en soms ernstigere aandoeningen zoals fasciitis necroticans. Hoewel Streptokokken A niet de meest voorkomende oorzaak van meningitis is, kan in uitzonderlijke situaties een GAS-infectie leiden tot een hersenvliesontsteking
  
  
• Groep B streptokokken(GBS), Groep B streptokokken, daarentegen, komen vaak voor in het spijsverteringskanaal en de vagina en kunnen bij pasgeborenen ernstige infecties veroorzaken, zoals bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking.
  
  
• Listeria bacterie. Deze bacterie veroorzaakt o.a. een voedsel-overdraagbare ziekte, die wordt veroorzaakt door de bacterie Listeria monocytogenes. Denk aan gebruik van niet-gepasteuriseerde melk, zachte kazen op basis van rauwe melk (brie, camembert, feta en blauwe kaas etc), vlees- en vissalades, gedroogde vis, schaaldieren, koud gerookte vis en rauw vlees als filet americain. Bij 5% van de mensen is listeria van nature aanwezig in de gewone darmbacteriën of darmflora. De bacterie kan in een later stadium ook in de bloedbaan terechtkomen. Dan wordt het een bloedvergiftiging (sepsis), en kan het een hersenvliesontsteking (meningitis) veroorzaken. De hersenvliesontsteking kan ook een gevolg zijn van verminderde weerstand door een behandeling met specifieke medicijnen die immuunsuppressiva genoemd worden. Dat zijn geneesmiddelen die de werking van het afweersysteem remmen, bijvoorbeeld om een ongewenste ontstekingsreactie van het lichaam te behandelen.
  
  
• Haemophilus influenzae met name type b (Hib). Gezonde mensen kunnen deze bacterie bij zich dragen in de neus-keelholte. Besmetting gebeurt via hoesten en niezen.
  Voor deze variant worden kinderen sinds 1993 ingeënt bij de DKTP-prik.
  
  
• Stafylokokken of Staphylococcus. Waarvan de bekendste vorm de aureus is. Deze bacterie komt bij veel mensen voor, vooral op de huid en in de neus en huidplooien. Normaal gesproken word je niet ziek van deze bacterie, maar bij beschadiging van huid of slijmvliezen kunnen infecties ontstaan.
  
  
• Tuberculose (TB)

Gevaar van zwelling van de hersenen:

De hersenen zitten beschermd in het harde omhulsel, de schedel. Wanneer de hersenen gaan zwellen door een ontsteking, houdt de schedel de zwelling tegen waardoor de gezwollen hersenen een andere richting zoeken.

Hierdoor kunnen ze naar beneden drukken, op de hersenstam. Vanuit dit gedeelte van de hersenen worden de levensbelangrijke functies zoals de ademhaling en hartslag geregeld.

Wanneer deze situatie onbehandeld is, stijgt de hersendruk en kan de hersenstam ophouden met functioneren en kan de patiënt overlijden. Daarom is het belangrijk dat er spoedig medisch wordt ingegrepen.

Mogelijke langetermijngevolgen hersenvliesontsteking/meningitis:

Na de intensieve zorgperiode in het ziekenhuis blijven veel meningitispatiënten kampen met klachten. Het herstelproces kan variëren van enkele weken tot maanden, en in sommige gevallen zelfs jaren.

Voor sommigen verloopt het herstel trager, en helaas bereiken niet alle patiënten hun oude functioneringsniveau. Jongere patiënten hebben vaak een sneller herstelproces dan oudere patiënten.

Zowel virale als bacteriële meningitis kunnen langdurig hoofdpijn, vermoeidheid, geheugenproblemen, concentratieproblemen, moeite met drukte, stress en irritatie veroorzaken.

Epilepsie kan een gevolg zijn van bacteriële meningitis.

Gehoorschade of doofheid komt vaker voor bij virale meningitis.
Sommigen raken verlamd en afhankelijk van een rolstoel en zorg.

Soms worden ook overgevoeligheid voor licht en geluid en minder doelgericht handelen genoemd. 

Na pneumokokken meningitis kan een klein aantal patiënten ernstige mentale en lichamelijke achterstand oplopen.

Sommige patiënten kunnen niet meer werken of moeten minder inspannend werk doen.

Sommige kinderen kunnen geen regulier onderwijs volgen en stappen over naar bijzonder onderwijs. Een klein aantal volgt helemaal geen onderwijs.

Bij baby's die in hun eerste levensjaar hersenvliesontsteking doormaken, bestaat het risico op ernstige complicaties, zoals een cerebrale parese (hersenverlamming). Lees meer op de pagina cerebrale parese.

Mogelijke restverschijnselen na een virale / virus infectie
In tegenstelling tot een virale hersenontsteking (encefalitis) kent een virale hersenvliesontsteking (meningitis), vaker een gunstig beloop en spontaan herstel.

Hoofdpijn
(extreme) Vermoeidheid
Geheugenproblemen
Evenwichtsklachten Duizeligheid
Concentratie-/leerstoornissen
Cognitieve overprikkeling
Gedrag-/gemoedsveranderingen
Depressiviteit
Gewichtsverlies

Gevoeligheid voor licht, geluid en andere zintuiglijke prikkels

Overgevoelige hoofdhuid voor warmte en kou

Mogelijke restverschijnselen na bacteriële infectie

Doofheid
Hoofdpijn
Verlamming (een kant van het lichaam)
Krachtsverlies
Spasmen
Vermoeidheid
Visuele problemen
Epilepsie
Storingen aan de motoriek
Evenwichtsklachten Duizeligheid
Gevoeligheid voor licht, geluid en andere zintuiglijke prikkels (zintuiglijke overprikkeling)
Cognitieve overprikkeling (mentaal snel overbelast)
Geheugenproblemen
Concentratiestoornissen
Leerproblemen
Depressiviteit
Algemene gedragveranderingen (in zichzelf gekeerd of heel druk)

Plotseling gemoedsveranderingen
Agressieve buien of woede-aanvallen of prikkelbaar
Angstaanvallen

De lagen van de hersenvliezen (meningen)
Spreek uit: mé-nin-gen.

Anatomie: Om de hersenen heen liggen de hersenvliezen. Deze hersenvliezen vervullen een functie in de voeding van de hersenen en dienen ook als stootkussen, ter bescherming van de hersenen. De lagen zijn opgebouwd van buiten naar binnen:

• Hoofdhuid 

• Beenvlies 

• Bot 

• Harde hersenvlies  (dura mater met twee lagen)

• Spinnenwebvlies  (arachnoïda)

• Sub-arachnoïdale ruimte

• Zachte hersenvlies (pia mater)

Filmpje over hersenvliesontsteking /meningitis

Bekijk via deze link meer you tube filmpjes van Meningitis Stichting 

Telefoonlijn voor uw vragen

Er is een telefoonlijn voor al uw vragen over meningitis, gerund door vrijwiligers van de  Nederlandse meningitis stichting: https://www.meningitis-stichting.nl/contact/

Downloads:

Kijk voor de meest actuele downloads bij https://www.meningitis-stichting.nl/informatie/infomateriaal-downloaden-of-bestellen/foldersbrochures/ 

Lees meer...

Lees meer.. ook over mengbeeld encefalitis en meningitis

Lees meer... op de site van Vereniging van Neurologen
Lees meer bij de foundation ITSME

Lees meer... op de site van Nederlandse Meningitis Stichting

Lees meer..  één derde van de kinderen houdt klachten over

Engelse wetenschappers van het University College in Londen volgenden gedurende drie jaar 570 kinderen die ooit een hersenvliesontsteking, ook wel meningitis genoemd, hadden gehad.

Uit de studie bleek dat een op de drie jongeren die aan de infectieziekte behandeld werd er later psychische problemen aan overhoudt, epilepsie ontwikkelt of leerproblemen kent.