Kinderen/Jongeren met hersenletsel        

"Een hersenletsel is zelden geheel restloos..."

Wees alert op niet zichtbare beperkingen, ook op de langere termijn!

Arend de Kloet, psycholoog bij Sophia Revalidatie in Den Haag is gepromoveerd op zijn onderzoek naar NAH bij kinderen en jongeren aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Hij vertelt: 

De wereldgezondheidsorganisatie heeft Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) als een urgent en groeiend maatschappelijk probleem gemarkeerd. “Vooral de vaak minder zichtbare gevolgen hiervan voor leren en gedrag kunnen ernstig zijn, maar deze worden lang niet altijd onderkend,” zegt Arend de Kloet. “Met name participatieproblemen thuis, op school, werk en in de samenleving op langere termijn zijn tot dusver onderbelicht gebleven.”

“Het brein ontwikkelt zich ongeveer tot en met het 24ste levensjaar. We dachten lange tijd dat jonge hersenen flexibel zijn en hersenletsel in de jeugd dus minder ernstige gevolgen zou hebben. Het omgekeerde is echter vaak waar: hersenschade op jonge leeftijd kan het ontwikkelingsproces verstoren,” aldus de Kloet.

“Wanneer een kind naar de middelbare school gaat of op zichzelf gaat wonen, wordt er opeens een veel groter beroep gedaan op vaardigheden als organiseren en plannen. (zie de pagina cognitieve functies)

Onverwacht openbaren zich soms dan pas duidelijke problemen. De relatie met het letsel, dat soms jaren daarvoor heeft plaatsgevonden, wordt dan niet altijd gelegd.

Niet altijd is het 'letsel' dat niet opgemerkt is. Er wordt niet altijd aan gedacht dat er leerproblemen kunnen voorkomen bij vroeggeboren kinderen (couveuzekinderen), (geboren bij 24 tot 32 weken zwangerschap) Zij kunnen later in het leven bijvoorbeeld op de middelbare school moeite hebben wanneer er eisen gesteld worden aan cognitie. Leer-, taal-, en gedragsproblemen kunnen voorkomen, naast problemen bij de motoriek, vooral de fijne motoriek. Een hersenscan van een te vroeg geboren baby, zo snel mogelijk na de geboorte, heeft al voorspellende waarde. Dat wordt al in Rotterdam en Utrecht gedaan.

Soms wordt het kind laksheid verweten of worden ouders hierop aangekeken.” Het proefschrift van Arend de Kloet is hier te lezen:
proefschrift Arend de Kloet of onderaan deze pagina als pdf.

Een goed uitpluizen van het medisch dossier en nagaan van  de vergeten ongelukjes en het serieus nemen daarvan, kan het begin zijn van hulp vragen, het leven aanpassen en het leren omgaan met de gevolgen. Alsnog kan een neuropsychologisch onderzoek iets aan het licht brengen. Vroegtijdige signalering zou een hoop leed besparen.

Lees ook de pagina 'niet pluis gevoel', toch NAH?

Niet opgemerkt hersenletsel

Soms is de gebeurtenis waarbij het hersenletsel bij het kind ontstond nog voor iedereen in de herinnering aanwezig. De moeilijke bevalling met het zuurstoftekort, de hersenvliesontsteking, het ongeluk, de bijna verdrinking, de hersentumor, de hersenbloeding, de erfelijke stofwisselingsziekte, de mishandeling waar iedereen van wist. 

Toch wordt vaak een hersenletsel niet eens opgemerkt door de omgeving en gaat het kind niet naar de huisarts of spoedeisende hulp. Het ongelukje in de speeltuin, in de gymzaal, met de fiets, de val op het ijs, de klappen thuis die niemand zag, maar ook de hersenschudding die schijnbaar zo goed afliep. De problemen in het functioneren op lichamelijk , psychosociaal en cognitief vlak, worden dan niet in verband gebracht met de echte oorzaak.

Er bestaat ook aangeboren hersenletsel, ofwel aangeboren hersenafwijkingen. Zie daarvoor onze speciale pagina over schade bij het kindje tijdens de zwangerschap, tijdens de bevalling of in de eerste helft van het eerste levensjaar.

Het grote misverstand / Growing into deficit

Het grote misverstand dat er leeft is dat men lang dacht dat kinderen makkelijker herstelden van hersenletsel dan volwassenen. Het is echter een feit dat een kind minder lang de tijd heeft gehad om vaardigheden te leren en kennis te ontwikkelen om later op terug te kunnen vallen. Allerlei activiteiten kosten meer inspanning.

Daarbij is de kans groot dat de mogelijke stemmingswisselingen, impulsiviteit of concentratieproblemen door het hersenletsel bij het kind negatieve reacties bij de opvoeders en leraren oproepen, waardoor het kind extra op de tenen moet lopen, faalangstig en onzeker kan worden en gedragsproblemen ontwikkelt.

Growing into deficit

Het begrip Growing into deficit betekent dat bij kinderen en jongeren de gevolgen van hersenletsel pas na verloop van tijd aan het licht kunnen komen. Dat kan komen doordat een bepaald hersengebied waarin letsel is opgetreden pas in een latere levensfase tot ontwikkeling komt. 

Growing into deficit betekent dat een kind met NAH de eisen en verwachtingen vanuit school, vanuit studie, vanuit maatschappij met betrekking tot vaardigheden van opgroeiende jongeren niet altijd waar kan maken.

Mogelijke lange termijn gevolgen:

• problemen met gedrag en emoties
  • agressiviteit
  • prikkelbaar
  • somberheid /depressief
  • impulsief
  • geen grenzen kennen
  • last van emotionele (stemmings-)wisselingen
  • gebrek aan initiatief
  • verminderd zelfvertrouwen
    Zie alle mogelijke gevolgen op gedrag en emoties via deze link.
    
    
•  problemen met cognitie:
  • aandacht- en concentratieproblemen
  • leren, waarnemen, begrijpen, denken
  • rekenen, taal, lezen
  • probleemoplossend vermogen
  • geheugenproblemen 
  • tempo van informatie verwerken, vertraagd aanleren van                  vaardigheden
    Zie voor volledige lijst pagina cognitie via deze link.

•  lichamelijke klachten:
  • hoofdpijn
  • overgevoelig voor licht/geluid, overprikkeling
  • duizelig, evenwichtsproblemen, moeite met coördinatie en balans
  • verminderde motoriek, spasmes, verlammingen
  • vermoeidheid, onbelastbaar zijn
  • slaapproblemen
  • verminderde reuk of smaak
  • slecht zien, cerebrale visusstoornissen
  • slikstoornis
  • hormonale veranderingen
    Zie voor een volledige lijst van mogelijke lichamelijke gevolgen deze link.

Kettingreactie

De zichtbare en onzichtbare gevolgen van het hersenletsel, de opvoedingsproblematiek en ervaringsachterstand samen, maakt dat hersenletsel bij kinderen tot een kettingreactie van problemen kan leiden waar goede diagnostiek en hulp noodzakelijk is.

Niet alleen het kind, maar het hele gezin en omgeving worden getroffen en in die samenhang zal de hulp geboden moeten worden.

Hulp

Er zijn gespecialiseerde praktijken, soms samenwerkend met neurologen, van neuropsychologen en ortohopedagogen (neuro-orthopedagogen).

Daar kunnen medische gegevens geïnventariseerd worden, geïnterpreteerd en een samenhangend rapport geschreven worden.

Vervolgens kan de jongere en de omgeving inzicht krijgen in de beperkingen en de mogelijkheden. Tenslotte leren ze in de eigen kracht te komen staan met neuropsychologische/orthodidactische ondersteuning.

Er zijn meerdere goede initiatieven op dit gebied zoals ook intensieve neurorevalidatie centra en revalidatiecentra.

Onderwijs

Voor leerkrachten in het onderwijs is een boekje samengesteld: "Het NAH-boekje voor onderwijs" Uitgave september 2018. https://www.heliomare.nl/media/2170/nah-boekje-webpdf.pdf

Carla Hendriks, Martine Kapitein en René Steinmann GZ psychologen van Heliomare NAH polikliniek kinderen en jongeren in Heemskerk, Breinsupport in Arnhem en St. Maartenschool in Nijmegen. Uitgegeven met steun van HandicapNL, Hersenstichting en Johanna Kinderfonds.

en iets ouder:

"Onderwijs protocol voor leerlingen met NAH". Aan het eind staat een signaleringslijst om het kind cognitief te volgen. Ook voor ouders is dit een zeer raadzaam boekje. De PDF versie is te downloaden vanaf: https://www.heliomare.nl/media/1915/onderwijsprotocol-voor-leerlingen-met-nah.pdf

Hersenletsel ontstaan op de leeftijd van...

Downloads:

Relevante links

Onze facebookgroep Ouders van kinderen met hersenletsel

https:///samenvatting-klinische-kinderneuropsychologie- Ook info over ontwikkeling van hersenen en info over verschillende soorten hersenletsel bij hersenen. Ook info over Turner syndroom en Klinefeltersyndroom, dyslexie, NLD non verbale leersstoornissen en epilepsie.

http://www.oudersnahkinderen.nl/

http://www.nahamsterdam.nl/presentatieJennyPalm.pdf

IPBIS International Paediatric Brain injury Society)

Brainkids (site voor kinderen met NAH)

REA College (scholingsmogelijkheden)

http://www.hersenletselenjeugd.nl/

Bekijk de adressenlijst zorgaanbieders gezinsondersteuning NAH

https://www.breinsupport.nl/ voor advies over onderwijs en scholing

• Onderwijs aan kinderen, jongeren en jongvolwassenen met NAH
• Advies en neuropsychologische diagnostiek
• Cognitieve en sociaal-emotionele trainingen
• (Ambulante) trajectcoaching en begeleiding in het regulier en speciaal onderwijs
• Begeleiding naar een vervolgopleiding, werk of dagbesteding
• Ondersteuning van familie, vrienden en andere naasten van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met NAH
• Advies, training en deskundigheidsbevordering voor professionals
  

Bovendien hebben we een loketfunctie; we geven vrijblijvend advies en verwijzen je als nodig door.

http://www.vilans.nl/Richtlijn-gezinsondersteuning-NAH.html

www.stopdeziektevanbatten.nl

www.beatbatten.com

http://www.hersenletsel-uitleg.nl/snelmenu-algemene-info-hersenletsel/niet-pluis-gevoel-toch-nah

Test om hersenletsel te herkennen

Einde pagina