Veranderde relaties door veranderde intimiteit en seksualiteit 

Een onderwerp wat nog te vaak onderbelicht is, is de mogelijke veranderde intimiteit /seksualiteit na hersenletsel. Daarmee kan ook je relatie fors veranderen.

Je hersenen - dat ben je zelf. Beschadigde hersenen /hersengebieden kunnen grote gevolgen hebben en kunnen je 'eigenheid'; je persoonlijk bewustzijn veranderen. Maar ook de gezonde partner kan veranderd zijn in de beleving van relatie, intimiteit en seksualiteit. Elke mens verschilt en elk letsel verschilt. Toch willen we info geven wat er mogelijk veranderd kan zijn door hersenletsel.

 

Er kunnen vele uitingen zijn van anders reageren bij de persoon mèt hersenletsel:

-het verlangen naar seks of intimiteit verdwijnt

-er is een onverzadigbaar verlangen naar seks 

-er is seksuele  ontremming 

-er is sprake van te grote vermoeidheid, (hersenmoeheid, neurofatigue is anders dan fysieke moeheid!)

-er is sprake van overprikkeling (cognitief /zintuiglijk overbelast)

-er is sprake van verminderd /geen verdeelde aandacht op kunnen brengen, waardoor de persoon niet kan schakelen tussen eigen gevoel en de ander en daardoor minder affectief over kan komen

-er is verminderd invoelend vermogen

-oude karaktertrekken zijn versterkt na het hersenletsel

-de persoon met hersenletsel heeft geen besef meer van wie de  partner is

-de persoon met NAH ervaart zichzelf als last of schaamt zich en dat  kan de behoefte  aan knuffelen of vrijen verminderen

-de seksuele behoefte verminderd kan zijn, maar de behoefte aan intimiteit, knuffelen belangrijker zijn geworden

-er is sprake van grof taalgebruik als het over intimiteit/seks gaat en de intimiteit en 'romantiek' gaat zo verloren

-er is sprake van fysieke onmogelijkheid /pijn e.a.

-er worden onvoldoende of teveel hormonen aangemaakt door de  hersengebieden als hypofyse

-er is schade in de hypothalamus

 

Sommige mensen met hersenletsel worden zachtaardiger, anderen worden ruwer of wat ongeremder op seksueel vlak, of prikkelbaarder in de zin van sneller geïrriteerd. Dat heeft natuurlijk enorme invloed op de seksuele relatie. Mensen kunnen ook te moe zijn door de neurofatigue of teveel pijn hebben, of door hormonale veranderingen in het brein geen libido of geen behoefte meer hebben.

 

Onvermogen is geen onwil

Het is van belang om goed te weten dat de persoon met NAH er niet bewust voor gekozen heeft. Dat vergemakkelijkt het kijken wat er aan ten grondslag ligt. Is het het onvermogen om twee dingen tegelijk te doen/denken? De verminderde verdeelde aandacht kan simpelweg kapot zijn. Mensen met hersenletsel kunnen moeite hebben met het verdelen van de aandacht, waardoor zij meer op zichzelf gericht kunnen "lijken" in hun behoeftes in de seksuele relatie, maar de reden is dus dat zij zich niet óók kunnen concentreren op de ander. Het zijn als het ware de verzachtende omstandigheden van een veranderde seksuele relatie.

 

Relatie onder druk?

Toch geeft juist dat besef dat hij/zij met het letsel er niets aan kan doen, bij de 'gezonde' partner vaak een schuldgevoel en houd daarom de mond om over de veranderingen te praten. Het gesprek aangaan en benoemen waar samen verliezen zijn geleden betekent het begin van samen rouwen. "Wat zijn we kwijtgeraakt?" "Hoe kunnen we vanaf hier verder?" Lees verder over veranderde relatie, de relatie onder druk na hersenletsel...

 

Bij de 'gezonde' partner kunnen ook gevoelens veranderd zijn ten opzichte van intimiteit en seksualiteit:

- de confrontatie met de (bijna) dood heeft alles veranderd

- het zorgen voor, de daardoor veranderde rol kan van invloed zijn

- fysieke veranderingen kunnen de verlangens naar seks en intimiteit  doen afnemen

- afkeer van de nieuwe situatie

- nog geen weg weten met het veranderde leven 

- de persoonlijkheid is zó drastisch veranderd dat diegene met NAH niet  meer lijkt op de persoon waar ooit voor gekozen is

- niet om kunnen gaan met veranderd gedrag; stemmingswisselingen,  agressie, steeds maar blijven praten over één onderwerp, de apathie  bij de ander, grof taalgebruik, eisend gedrag enz.

 

Seks, intimiteit

Iedereen zal beamen dat intimiteit niet alleen uit seksuele handelingen of 'de daad' bestaat. Waar de seksuele behoefte verdwijnt kan de behoefte naar intimiteit, een kus of knuffelen of geborgen voelen bij elkaar belangrijker worden. Er zijn verschillende manieren om samen te zijn. 

 

Probeer het, waar dat nog kán, samen te bespreken en schaam je er niet voor om raad en advies in te winnen. Een huisarts kan wellicht een eerste stap zijn of een (neuro-)psycholoog. Het is in dit alles wel belangrijk dat iemand die advies gaat geven wel verstand heeft van hersenletsel, juist omdat je niet zomaar het advies kan geven om méér dit of minder dat te doen. 
Juist bij letsel in de rechter hersenhelft of in het voorhoofd kan de partner zo in het gedrag en de persoonlijkheid veranderd zijn. Als de hulpverlener hier geen weet van heeft, worden doelen nagestreefd die wellicht onhaalbaar zijn.

 

Wanneer objectieve kennis over hersenletsel aangereikt wordt, kan het verwachtingspatroon ook bijgeschaafd worden. Onvermogen is geen onwil.

 

Ook met bijvoorbeeld sommige ontremmingen zijn er wel afspraken of vriendelijke oplossingen te bedenken, zoals onderlinge afspraken waarop iemand 'beschermd' tot de realiteit geroepen wordt. Of een 'vertrager', zoals iets om de hand wikkelen, de hand die handtastelijk is, en die hand die zichzelf eerst daardoor eerst moet bevrijden..waardoor de impuls al kan afnemen.

 

Gedragsproblemen

Als er echt gedragsproblemen zijn bij de persoon met hersenletsel, spreken we over andere problemen zoals in het openbaar masturberen, verbaal seksueel agressief of ontremd gedrag. Iemand kan een onverzadigbare seksuele behoefte hebben of handtastelijk worden bij elk willekeurig persoon. Iemand kan de zachte kant van intimiteit verloren zijn en grove woorden hebben voor elke vorm van partnercontact. Dan is de weg naar een gedragstherapeut of neuropsycholoog, gedragsneuroloog of neuro-psychiater een optie om te overwegen.

 

Stichting Intermobiel kan info verstrekken over veranderde seksualiteit na een handicap. Hersenletsel is echter niet 'een doorsnee handicap'.

 

Relaties veranderen

Ziekte heeft een enorme impact op de relatie. Zorgen voor, werken en de kinderen verzorgen kan een partner zoveel kosten waarbij de partner zelf vaak over het hoofd gezien wordt. De broodnodige intimiteit kan in de verdrukking komen. "Of mensen bij elkaar blijven na een hersenletsel, is niet afhankelijk of ze al lang bij elkaar waren en ook niet hoe goed hun relatie was voordat de ander ziek werd." zegt Jenny Palm, orthopedagoog/  GZpsycholoog /neuropsycholoog.

 

Zij stelt: "de allerberlangrijkste factor is of de persoonlijkheid van de getroffene, veranderd is. Als iemand door hersenletsel geen empathie meer heeft, agressief of snel boos is en daardoor wezenlijk een ander persoon is geworden, dan mist de partner snel de persoon waarmee hij /zij ooit een leven samen wilde opbouwen."

95% zou bij een zieke partner blijven van wie het karakter niet verandert.

statistiek volgens Plus, september 2014 over Mantelzorg

 

Er worden overigens vaak tussenoplossingen gezocht tussen bij elkaar blijven of weg gaan. Veel stellen zoeken een oplossing in een aparte slaapkamer of verbouwen hun huis zodat de partner met hersenletsel alleen komt te wonen, maar zodat de gezonde partner nog wel kan zorgen voor diegene. Alleen minder intensief dan als diegene in dezelfde kamer woont en slaapkamer slaapt, zegt Joyce Vermeer, therapeut van het Helen Dowling instituut dat psychologische zorg geeft bij kanker. Plus, september 2014 over Mantelzorg

  

Relevante sites:

 

http://www.intermobiel.com/Themas/Seksualiteit/

http://www.hersenletsel.nl/alles-over-hersenletsel/relaties/Intimiteit+en+seksualiteit/

http://umcg.net/hypofyse/de-hypofyse-in-detail/

http://www.hersenletselteamutrecht.nl/professionals/nah-en-seksualiteit/

Aditi
Edusex
Flekszorg
Handicap en seksualiteit
Intermobiel
NVVS
Rutgerstichting
Sar
Seks voor iedereen
Seksueel gezond
Zeddnet