Verminderde stressbestendigheid
Veel mensen met hersenletsel hebben een verminderde stressbestendigheid. Ogenschijnlijke kleine tegenslagen, maar ook noodsituaties maken dat denken onmogelijk wordt.
Bij tegenslag of paniek worden alle breinstructuren tegelijk ingeschakeld om de helicopterview te zoeken. Iemand wil immers niet iets over het hoofd zien.
Voor elk denkproces zijn korte elektrische signaaltjes nodig die tussen hersencellen worden afgevuurd. Als alle hersenstructuren tegelijk moeten worden ingeschakeld geeft dat "kortsluiting". Acute overbelasting in het breincircuit. Kopieer niet onze tekst. Wij werken vrijwillig en u verdient wellicht aan onze tekst. Wij hebben cookies die u kunnen traceren als u tekst van ons pakt.
Vergelijk het met een elektriciteitsnetwerk waar de stoppen doorslaan, als op hetzelfde moment tegelijkertijd alle zware stroomvretende elektrische apparaten worden aangezet.
Kopieer niet onze tekst. Wij werken vrijwillig en u verdient wellicht aan onze tekst. Wij hebben cookies die u kunnen traceren als u tekst van ons pakt.
Glucosemetabolisme en neurochemische veranderingen
Glucose is de voornaamste brandstofbron van de volwassen hersenen. Na hersenletsel is vaker een verandering /afname te zien in de glucosestofwisseling van de hersenschors (cerebrale glucosemetabolisme). Er wordt nog onderzoek naar gedaan waarom er dan een verminderde opname van glucose is in de hersenen.
Neurochemische veranderingen in de signaaloverdracht tussen hersencellen is een andere verklaring.
Bovendien wordt het stresshormoon cortisol sneller afgescheiden en de amygdala die bovendien de prikkels moet verwerken, geeft een stressalarm.
Mensen met hersenletsel hebben over het algemeen genomen meer moeite om het overzicht te bewaken. Het brein kan niet meer multitasken.
Omschakelen bij verandering
Het hoeft niet altijd om noodsituaties te gaan dat iemand met hersenletsel niet meer kan denken. Het kan al gebeuren als een ander de afspraak verzet, of te laat komt opdagen. Een koffer inpakken voor een weekend weg is een ander voorbeeld waar de hersenen proberen te overzien of ze niets vergeten.
Zenuwachtigheid dient zich dan aan. Veranderingen betekent omschakelen, dat is letterlijk 'schakelen' in het brein met alle neurochemische processen van dien. Niet bepaald iets waar je je voor hoeft te schamen.
Tijdsbesef
Zo vaak blijkt dat mensen met hersenletsel minder goed door hebben hoeveel tijd ze nog hebben voor iets begint, of voordat ze klaar moeten zijn, of voordat ze weg moeten. Ze zitten bij wijze van spreken al een uur van tevoren klaar voor de taxi, en kunnen niet inschatten wat ze nog zouden kunnen doen in de tussentijd. Ze durven misschien ook wel niets meer te doen. Het tijdsbesef 'hoe lang een uur of kwartier duurt', is ongemerkt verdwenen. Dat kan een onrustig, gejaagd gevoel geven dat je altijd tijd tekort komt en dat kan de partner of omstander duiden als stress. Dat wil niet altijd zeggen dat er stress is, er is vooral een mistig gegeven over het abstracte begrip tijd.
Het wordt vaak veroorzaakt doordat iemand in het hoofd al bezig is met datgene en het niet wil vergeten. Alle aandacht blijven focussen op...bijvoorbeeld de taxi. In het hoofd is dan geen plaats voor een andere activiteit.
Vind hier samen een weg in. Bespreek het; maak een plan wie de tijd bewaakt. Zeg niet dat iemand nog vijftien minuten de tijd heeft. Door de tijdsbesef stoornis zegt dat immers niets meer. Dat is een abstract begrip geworden. Als iemand geen kortetermijngeheugenstoornis of dementie heeft kan je samen verschillende gewoontes klokken. Breng het in beeld. Dan kan je gerust zeggen: "Om kwart over drie moet je klaar staan. Je hebt ruim de tijd als je om 'vijf minuten over drie' nog naar het toilet gaat, 'tien minuten over drie' doe je je jas aan. Dan ben je ruim op tijd om kwart over drie klaar te zijn". Dat geeft rust.
Tip koop een time timer!
We hebben hier een aparte pagina over geschreven. Volg deze link.
Basisvoorwaarden
Regelmaat, rust, structuur en redelijke voorspelbaarheid zijn de basisvoorwaarden waar iemand met hersenletsel het beste bij gedijt en hij/zij optimaal van zijn intellectuele vermogens gebruik kan maken. Alles wat onvoorspelbaar is, de structuur in de war schopt kan een behoorlijke stressor zijn. Dat is niet verwijtbaar. Het komt door het letsel.
Van koelbloedig hartchirurg naar 'stresskip'
Meike, was hartchirurg voordat zij hersenletsel kreeg. Onder de meest stressvolle omstandigheden kon zij opereren en levens redden. Vaak werd zij midden in de nacht opgepiept in een levensbedreigende situatie of om een donorhart te plaatsen.
Na haar hersenbloeding kan zij nog steeds intellectueel functioneren, maar haar omgeving merkt dat zij snel gestrest is. Een lekkende waterleiding, een vriendin die later komt dan afgesproken levert zoveel stress dat Meike niet goed meer kan denken. Een oplossing voor de lekkende waterleiding kan zij met moeite bedenken. Haar omgeving noemt haar nu 'stresskip'. Dat ervaart Meike als erg denigrerend. Het klopt niet met haar zelfbeeld van levensreddende chirurg.
Download het noodkaartje hieronder:
Tips
- Erken het feit dat je stressgevoeliger bent geworden.
- Zorg voor noodplannen die klaarliggen.
- Zorg voor noodtelefoonnummers van mensen die bereid zijn rustig mee te denken in een onverwachtse, heftige- of noodsituatie.
- Zorg dat je telefoonnummers klaar hebt liggen van de huisartsenpost, politie storingsdienst van elektra, waterleiding, verwarming, internet, telefoon en van een huismeester of huisbaas.
- Vertel het je huisarts. Niet elke huisarts weet van de onzichtbare gevolgen van hersenletsel. Zo kunnen zowel de assistentes en de arts beter met je meedenken.
- Download een kaartje voor nood waarop staat aangegeven dat je in stressende situaties niet meer helder kunt denken. Lamineer ze en draag ze bij je.
- Vraag jouw plaatselijke WMO of je ambulante begeleiding kan krijgen van een organisatie gespecialiseerd in hersenletsel. Vaak heeft zo'n organisatie een noodnummer na kantoortijden of een beeldbelverbinding als je niet meer kunt nadenken.
- Leg na afloop van de stressende situatie uit dat de hersenen na hersenletsel deze 'overload' van het gelijktijdig moeten gebruiken van breinstructuren niet aankan. Je omgeving zal je hopelijk meer begrip voor je hebben een volgende keer. Wijs ze op deze pagina.
- Vraag waar mogelijk of mensen op tijd willen komen zoals de afspraak is, of vraag dat iemand op tijd wil bellen als het toch onverhoopt later wordt dan gepland.
- Besef ook dat niet iedereen dit begrip op kan brengen.
- Onverwachte bezoekjes en telefoontjes kunnen het brein op hol doen slaan. Iemand kan het dan niet meer bij elkaar gedacht krijgen, hoe om te gaan met de nieuwe situatie. Dat heeft met verminderde flexibiliteit (een executieve functie) te maken, maar ook met niet kunnen schakelen. Ook kan de hele planning van bewust omgaan met vermoeidheid en belastbaarheid (rustschema) in de war raken. Dat is geen onwil, maar onmacht.
- Lees het stripverhaal van Manon over verminderde flexibiliteit en verminderde stressbestendigheid. Het s erg grappig uitgelegd: https://www.hersenletsel-uitleg.nl/ermee-omgaan/blogs-hersenletsel/stripblog-serie-4#flex
De preview van die strip:
We hielden een kleine enquête onder mensen met hersenletsel naar wel of geen verminderde stressbestendigheid. De statistiek spreekt voor zich:
