Neglect is een onzichtbaar gevolg van hersenletsel, meestal ten gevolge van een beroerte (hersenbloeding of herseninfarct).

Neglect is het onbewust niet waarnemen van wat er aan één kant van het lichaam of de ruimte gebeurt, of te zien te horen is. Het komt van het Latijnse woord neglēctus/ neglegō wat negeren, veronachtzamen betekent.

Neglect wordt ook wel hemineglect, spatieel neglect of hemispatieel neglect genoemd.

Bij neglect hebben mensen moeite met het reageren of oriënteren op informatie  aan één kant van de omgeving of eigen lichaamshelft.

Vaak is er sprake van verminderde ‘aandacht’ of waarneming aan één bepaalde kant: links of rechts. Het kan gaan om het 'onbewust negeren' van de aangedane zijde, mensen, objecten of gebeurtenissen die zich links (na beschadigingen in de rechter hersenhelft) of rechts (na beschadigingen in de linker hersenhelft) van de persoon bevinden.

Niet alleen zicht, maar ook het gehoor of het bewust zijn van je lichaam kan bij neglect verminderd zijn. Neglect wordt niet veroorzaakt door directe problemen met de zintuigen zoals de ogen of door gezichtsvelduitval (zoals bij hemianopsie) of door motorische problematiek, maar door een kink in de kabel bij het beschikbaar maken van de zintuiglijke informatie in de hersenen. 

Kort na hersenbeschadiging komt neglect net zo vaak voor na beschadigingen in de linker als rechter hersenhelft. In de chronische fase komt het vooral voor bij beschadiging in de rechterhersenhelft (met uitvalsymptomen links).

Neglect wordt gediagnosticeerd met behulp van een neuropsychologisch onderzoek. Er kan bijvoorbeeld worden gevraagd om een plaatje na te tekenen.

Zie het plaatje hieronder voor een voorbeeld. Links (a) het is voorbeeld plaatje en rechts (b) is het nagetekend door iemand met linkszijdig neglect.

Daarnaast kan neglect ook met een observatielijst worden vastgesteld zoals bijvoorbeeld de Catherine Bergego schaal. Deze lijst signaleert problemen in het dagelijks leven die worden veroorzaakt door neglect, bijvoorbeeld herhaaldelijk vergeten om de linker- of rechterschoen aan te trekken.

Neglect komt heel veel voor na een herseninfarct of bloeding, maar kan ook voorkomen na traumatisch hersenletsel, tumoren en aneurysma’s.

Het is lastig om precies aan te geven hoe vaak neglect voorkomt. Dit komt doordat het herkennen van de problemen lastig kan zijn, juist omdat patiënten zich niet bewust zijn van een deel van hun omgeving. Ook speelt mee dat veel mensen met neglect niet goed beseffen dat ze neglect hebben.

Dit kan het extra lastig maken om te leren er mee om te gaan. Dit is niet alleen lastig voor jezelf, maar ook voor de familie en omgeving. Daarom is het belangrijk dat er een goede diagnose en voorlichting komt.

Vaak wordt neglect verward met een andere aandoening waarbij men halfzijdig voorwerpen, mensen of het eigen lichaam niet opmerkt doordat de helft van het gezichtsveld is uitgevallen. Dat heet hemianopsie. Lees meer over hemianopsie. 

Problemen die je kunt ervaren met neglect

Ten opzichte van de omgeving: 

• Bij het eten wordt de ene helft van het bord vergeten leeg te eten.
  
  

• Kamers en gangen aan bijvoorbeeld de linkerkant worden voorbijgelopen, waardoor mensen de weg kwijtraken.
  
  

• Het niet waarnemen van bezoek, arts, verpleegkundige of nachtkastje en aangeboden eten of drinken aan één zijde.

• Bij het scheren wordt maar één helft van het gezicht geschoren.

• Bij het opdoen van make-up wordt maar één kant van het gezicht gedaan.

• Moeite met het vinden van spullen aan één kant van de kamer.

• Tegen dingen aanlopen die aan de aangedane kant staan (obstakels, deurpost).

• In het verkeer is een neglect levensgevaarlijk, omdat verkeersdeelnemers en borden aan de aangedane kant niet wordt waargenomen.

• Het 'negeren' van de mensen in een groep die toevallig aan de verkeerde kant staan. Niet uit onwil, maar omdat ze niet waargenomen worden.

• Iemand kan ook aangeven aan de ene kant niets te kunnen horen terwijl een audiogram aantoont dat er niets aan de hand is met dat gehoor.

Ten opzichte van het eigen lichaam:

• In extreme gevallen herkent de patiënt zijn eigen arm en been niet meer als zijn eigen ledematen. Hij heeft het gevoel dat er een vreemd been in bed ligt.

• Vergeet bijvoorbeeld linker of rechterbeen uit bed te zetten of de voet van de rolstoelsteun te halen. 

• Als iemand op een stoel zit of op bed ligt, hangt de verlamde arm omlaag. Zo ontstaan snel verwondingen die door het neglect ook minder opgemerkt worden. Iemand kan bijvoorbeeld niet voelen dat de hand vast zit in het rolstoelwiel.

Hersengebieden betrokken bij neglect

Bij neglect is het hersenletsel vaak juist in de tegenovergestelde hersenhelft. Neglect van de linkerzijde (linkszijdige neglect), komt meestal door schade in de rechterhersenhelft. Linkszijdige neglect komt vaker voor dan rechtszijdige neglect. Dit komt waarschijnlijk doordat de rechterhersenhelft gespecialiseerd is in ruimtelijke waarneming: het weten waar dingen zich bevinden in de omgeving. Schade in de rechterhersenhelft zal dus eerder tot problemen leiden.

Er is niet één specifiek hersengebied aan te wijzen dat verantwoordelijk is voor neglect. In veel gevallen is de parietaalkwab beschadigt, maar neglect kan ook voorkomen bij schade aan de frontaalkwab, cingulate gyrus, corpus striatum (onderdeel van de basale kernen) en de thalamus. Al deze hersengebieden zijn onderdeel van het netwerk dat betrokken is bij ruimtelijke aandacht. 

Tips bij neglect

Geleidelijk aan kan neglect verbeteren maar zal vaak ook voor een deel als restgevolg blijven. Een neuropsycholoog kan helpen er mee om te gaan.

• Geef mensen met neglect ruim de tijd voor het verkennen van hun omgeving.

• Gebruik strategieën die helpen je aandacht op de aangedane kant te richten zoals bijvoorbeeld het draaien van je hoofd, van links naar rechts te werken en te werken volgens een vast plan. Bij het eten kan je het bord draaien om te zien of er nog wat op ligt.
   

• Moedig mensen aan om actief hun visueel vermogen (wat niet aangedaan is) te gebruiken om meer aandacht te richten op de aangedane kant bij activiteiten.

Het dragen van een prisma bril wordt momenteel wetenschappelijk onderzocht. Tijdens het dragen van een prismabril wordt het gezichtsveld verschoven in de richting van de niet-aangedane zijde. Wanneer dan de bril wordt afgezet is er een automatische verschuiving van de aandacht in de richting van de neglect zijde. Zie hier ook het filmpje met meer informatieve over prisma-adaptatie.

Filmpjes over prisma adaptatie en visuele neglect:

Observatielijst om neglect vast te stellen; de Catherine Bergego schaal

Lees meer over tips voor hemianopsie en neglect

Download de gratis PDF van de hersenstichting over neglect en hemianopsie via deze link.