Traumatisch hersenletsel

Traumatisch hersenletsel ontstaat door een oorzaak buiten het lichaam, een klap, ongeval of geweld van buitenaf.  Wanneer een kinetische kracht van buiten het lichaam het hersenweefsel beschadigt, kan dat met of zonder schedelletsel gebeuren.
Bloed en vocht hopen zich op en nemen ruimte in beslag, waardoor de hersenen worden weggedrukt en beschadigd kunnen raken. 

Zenuwweefsel is zacht en kwetsbaar, en zelfs een kleine druk kan de hersencellen beschadigen.

Het woord traumatisch komt van het Griekse woord trauma, dat verwonding betekent. Traumatisch hersenletsel duidt hier op lichamelijk, neurologisch lijden; de hersenen zijn getroffen door letsel van buitenaf. Zijn de omstandigheden, in psychische zin, extreem traumatisch geweest, dan is een PTSS, een posttraumatische stressstoornis, niet uitgesloten.

Traumatisch hersenletsel kan in verschillende gradaties van ernst optreden waarbij een hersenkneuzing de ernstigste vorm is; hersenweefsel en bloedvaten zijn verscheurd. Het woord kneuzing valt niet te vergelijken met een kneuzing in een ander lichaamsdeel. De meeste mensen met een hersenkneuzing ervaren levenslange gevolgen, er zijn ook mensen die (bijna) volledig herstellen.

Het letsel kan plaatselijk (focaal) zijn, of diffuus verspreid over het brein liggen.

Oorzaken:

1. Letsel waarbij van buitenaf een kracht op het hoofd is uitgeoefend, waarbij eventueel ook de schedel beschadigd kan zijn.                                                                                    
2. Letsel nadat een of meerdere voorwerpen van buitenaf de hersenen zijn binnengedrongen. In dat geval is er altijd schedelletsel.

Verschillende oorzaken van traumatisch hersenletsel door kracht op het hoofd kunnen zijn:

• Aangereden zijn
• Op het hoofd geslagen of geschopt zijn
• Een voorwerp op het hoofd hebben gekregen
• Met het hoofd op de grond zijn gevallen bijvoorbeeld van fiets, paard, steiger of trap en ongelukkig terecht zijn gekomen
• Vlakbij een explosie/ontploffing zijn geweest, bijvoorbeeld in oorlogsgebied
• Zinloos geweld

Mogelijke oorzaken van letsel waarbij voorwerpen de hersenen zijn binnengedrongen:

• Een botgedeelte dat de hersenen is binnengedrongen als gevolg van een schedelbreuk.

• Een voorwerp, zoals een kogel, granaatscherf, steekwapen, ijzeren voorwerp bij een ongeval, dat de hersenen is binnengedrongen.

In dergelijke gevallen is de oorzaak van het letsel niet de toename van de druk op de hersenen, maar het voorwerp dat de hersenen beschadigt.

In de meeste gevallen ontstaat traumatisch hersenletsel doordat het hoofd plotseling afremt of versnelt:

Vormen van traumatisch hersenletsel

• hersenkneuzing (contusio cerebri) ontstaat als een persoon minstens 15 minuten buiten bewustzijn is geweest en/of een langer dan 60 minuten durend PTA (posttraumatische amnesie of gat in het geheugen) heeft. Dit is de ernstigste vorm van traumatisch hersenletsel. Lees meer.

• restverschijnselen na hersenschudding (postcommotioneel syndroom PCS of PPCS) Bij een hersenschudding kan er een korte periode van buiten bewustzijn zijn optreden. Soms is er geen bewustzijnsverlies! Dit valt vaak onder de noemer 'licht hersenletsel', ondanks de vaak forse klachten. Lees meer.
  
  
• nekslag (whiplash) Hierbij is de persoon niet buiten bewustzijn geweest, wel soms even weg. Whiplash Geassocieerde Problematiek (WAD) is ernstig en wordt nog vaak verkeerd gediagnosticeerd. Dit valt vaak onder de noemer 'licht hersenletsel, ondanks de vaak forse klachten'. Ook een whiplash kent gradaties van ernst qua gevolgen. Een whiplash komt vaak tegelijk voor met een hersenschudding! Lees meer..

'Licht traumatisch hoofdletsel':

Problemen na hersenschudding en/of whiplash

De meeste mensen herstellen na een hersenschudding en/of whiplash, maar het is minder bekend en erkend dat mensen ook na een hersenschudding en/of of whiplash cognitieve en/of lichamelijke problemen kunnen hebben en houden.

Lees onze pagina's over hersenschudding (Commotio cerebri) en het Post Commotioneel Syndroom PCS en whiplash WAD. Deze aandoeningen worden ook wel 'licht traumatisch hersenletsel genoemd' of mTBI; mild traumatic brain injury. Hoewel de naam doet vermoeden dat licht hersenletsel een 'light versie' is, hebben deze mensen forse klachten.

Het gat in het geheugen

Soms kan iemand zich van het ongeval en van enige tijd daarvóór niets meer herinneren. Meestal komen de herinneringen tot vlak vóór het ongeval snel weer terug. Ook gebeurt het dat iemand zich niets meer kan herinneren van de periode ná het ontstaan van het letsel: dat wordt posttraumatische amnesie (PTA) genoemd. Dat niet herinneren kan enige tijd aanhouden.

Omdat de hersenen gedurende deze tijd geen informatie opslaan, verdwijnt de PTA achteraf meestal niet. Het heeft dan ook geen zin om te blijven zoeken naar deze herinneringen. In het algemeen geldt dat hoe ernstiger het traumatisch hersenletsel is, hoe langer het bewustzijnsverlies en het gat in het geheugen; de PTA, kan duren.

'Het gat in het geheugen (PTA)' is iets totaal anders dan het opvullen van 'gaten' in het falend geheugen door iets anders, wat het meest logisch lijkt voor de persoon. Dat wordt ook wel confabuleren genoemd. Dit wordt niet bewust gedaan en de persoon liegt niet, hij /zij is overtuigd van de waarheid. Volg link voor meer info.

Doorbloedingsstoornis

Als er met de huidige onderzoeksmethodes geen schade is vastgesteld aan het brein en een persoon wel klachten blijft houden is dat geen aanstellerij.

Onlangs is ontdekt dat in de tijd kort na een hersenschudding wel een doorbloedingsstoornis aantoonbaar was door middel van een SPECT-scan (contrast-vloeistof-scan). Ook bij een onderzoek in Amerika werd een stoornis in de doorbloeding van de hersenen geconstateerd (zie link) bij 53% van de mensen met een langdurig postcommotioneel syndroom (PCS).

Veel mensen belanden toch niet in deze medische onderzoeksmolen in de fase na een hersenschudding. Ze hebben in de herstelfase wel wat anders aan hun hoofd. In een studie tussen vergelijking met MRI- of CT-scan bleek dat de SPECT-scan meer afwijkingen liet zien op dit gebied.

Een biomarker (calpain-cleaved αII-spectrin N-terminal fragment (SNTF)) in bloed voorspelt het risico op witte stofafwijkingen en cognitieve klachten na mild traumatisch hersenletsel Zie studie.

Neuropsychologisch onderzoek

Ook een neuropsychologisch onderzoek kan verborgen cognitieve schade aan het licht brengen, maar is zeer prijzig.

Als de persoon veel klachten houdt en geduid is met de term licht of mild hersenletsel, is het raadzaam te informeren naar een (evt. zelf betaald) neuropsychologisch onderzoek.  

Zeker als er niets te zien is op MRI of CT scan is iemand misschien  geneigd om gewoon door te gaan, vol te houden en op de tenen te blijven lopen. Lees meer....over hersenschudding.

'test om hersenletsel te herkennen'

Wat gebeurt er in de hersenen bij traumatisch hersenletsel?

De hersenen zijn het meest complexe en kwetsbare deel van het menselijk lichaam. De samenstelling van de hersenen is verwant met gelatine als het om de structuur gaat. 

Door een klap of val of andere impact schudden de hersenen heen en weer, waardoor aan de achterkant, de voorkant of de zijkanten letsel kan optreden door de centrifugale werking. Zie hieronder:

Aan de kant van de klap treedt een zwelling op en scheuring van bloedvaten. Dit heet coup. Doordat het brein langzamer beweegt dan de schedel, botsen de hersenen eerst tegen het bot aan de kant van de klap aan. Daarna daarna zullen de hersenen tegen de achterkant (of zijkant) van de schedel aanbotsen. Dit heet contracoup.

Ook aan de achterkant (of zijkant) kan een kneuzing en verscheuring van bloedvaten optreden.

Er is dan aan de voor- en achterkant schade. Op microscopisch niveau, niet zichtbaar op MRI, scheuren de hersencel lichamen los van de uitlopers van die hersencellen, de axonen, die  alle signalen doorgeven aan de andere hersencel lichamen. 

Na dit losscheuren sterven zowel de axonen als de hersencellichamen af, binnen luttele seconden. Deze afgestorven hersencellen kunnen niet meer communiceren met de overige.

Bij het afsterven komen er chemische stoffen vrij en de neurotransmitters zorgen voor nog meer schade omdat het toxisch is voor hersenweefsel.

Het letsel breidt zich dan uit in de directe omgeving van de getroffen hersencellen. Die schade zet zich tot 24 uur na de eerste impact voort. Daarom is medisch handelen in de eerste 24 uur na een ongeluk zo belangrijk.

Hieronder een Engelstalig filmpje over het afsterven van axonen en hersencellichamen bij traumatisch hersenletsel. Het linkerfilmpje kan je alleen via You tube bekijken https://www.youtube.com/watch?v=55u5Ivx31og 

Chronische Traumatische Encefalopathie

Meerdere hersenschuddingen kunnen ook hersenschade geven. Denk aan boksers die vaak geraakt worden of voetballers die hard een bal op het hoofd krijgen. Onderzoek toont aan dat zij grote kans hebben op achteruitgang van hersenweefsel; Zie onze pagina chronische traumatische encefalopathie (CTE).

Links schade of rechts schade?

Globaal kun je zeggen dat de linkerkant van het brein de rechterkant van het lichaam aanstuurt. Links zitten bij de meeste mensen de taalfuncties. Rechts bestuurt de linkerkant van het lichaam. Schade in de rechterhersenhelft geeft meer impulsiviteit, snel aangebrand zijn en problemen met ruimtelijk inzicht. Lees over schade in de linkerhersenhelft. Lees meer     

Functiegebieden kunnen geheel uitvallen of verminderd werkzaam zijn. Overigens werkt het gehéle brein samen en een functie wordt door meerdere structuren aangedreven.

Lichamelijke, cognitieve en/ of gedragsmatige gevolgen

Naast lichamelijke gevolgen kunnen er cognitieve stoornissen optreden. Deze hebben betrekking op cognitie: denken, taal, geheugen, concentratie, kennis op kunnen nemen en verwerken, waarnemen, bewustzijn, en aandacht. Het is dus een veelomvattend begrip. We benoemen deze gevolgen op de pagina: https://www.hersenletsel-uitleg.nl/gevolgen/cognitieve-gevolgen

Echter er kunnen ook gedragsmatige gevolgen zijn. Dat valt het meest op bij letsel aan de voorkant van de hersenen, in de voorhoofdskwab (frontaalkwab). Met mogelijk een frontaalsyndroom tot gevolg. De frontaalkwab zorgt o.a voor de beheersing van het gedrag en het kritisch, beoordelend kunnen denken. Als dat verstoord raakt kan iemand ontremd, apathisch, egocentrisch gedrag gaan vertonen. Het kan ook gebeuren dat iemand zelfs asociaal, onbeschoft gedrag vertoont.

Als er op de MRI-san geen afwijkingen gezien worden... 

Mensen met hersenletsel waarbij uiterlijk niets te zien is leiden soms toch een beperkt leven en worden overvraagd en overschat door hun omgeving, omdat er niets te zien aan de buitenkant. Zelfs op een MRI-scan is vaak geen schade zichtbaar, maar het letsel kan grote gevolgen in het leven hebben, omdat onderlinge hersenverbindingen weggevallen zijn. Lees meer over diffuus hersenletsel.
Lees onze pagina Als je niet geloofd wordt en de pagina met uitleg wat op welke scan wel of niet gezien kan worden.

Zinloos geweld

bron zorgstandaard THL 2015 te downloaden hieronder.

Zorgstandaard Traumatisch hersenletsel

Jaren geleden zou er gewerkt worden aan een update van de zorgstandaard. Helaas is dat november 2023 nog steeds niet klaar en wordt er gewerkt aan deze update! Zodra deze klaar is, plaatsen we de vernieuwde standaard hier. Wij pleiten er sterk voor dat zintuiglijke overprikkeling als ziektebeeld wordt opgenomen in de Zorgstandaard. Niet alleen als gevolg van hersenletsel.
Hieronder staat 'de oude' zorgstandaard.

De Zorgstandaard Traumatisch Hersenletsel beschrijft de optimale zorgverlening en de organisatie hiervan bij traumatisch hersenletsel.

De Zorgstandaard Traumatisch Hersenletsel (THL) is ontwikkeld als vervolg op een onderzoek dat de Hersenstichting in 2010 heeft laten uitvoeren onder patiënten, mantelzorgers, professionals en brancheorganisaties. 

Van de Zorgstandaard is deze gebruikersversie verschenen, speciaal voor patiënten en hun omgeving. In deze verkorte versie staat onder andere informatie over welke behandeling en begeleiding de patiënt van zorgverleners mag verwachten bij traumatisch hersenletsel. De gebruikersversie kan u bijvoorbeeld ondersteunen in gesprekken met behandelaars.

Download hieronder de Zorgstandaard voor gebruikers of of zorgverleners

Reclame: