Wat is het?

Het Foreign Accent Syndroom of FAS, wordt ook wel het Buitenlandsaccentsyndroom genoemd.
Sommige mensen klinken wanneer zij spreken, alsof zij een buitenlands accent hebben na het hersenletsel. Er kunnen veranderingen opgetreden zijn in de motorische hersenschors; in de gebieden die verantwoordelijk zijn voor de aansturing van de spraakmotoriek.
Het komt ook regelmatig voor dat mensen eerder op een Engels woord komen dan op een woord in hun moedertaal.

Meer dan de helft van deze neurologische Foreign Accent Syndroom patiënten heeft een beroerte (CVA) gehad. Andere oorzaken kunnen zijn: MS, hersentumor, traumatisch hersenletsel zoals een val of een klap op het hoofd.

Als er geen neurologische afwijking is, dan kan het soms of mogelijk een aandoening zijn van de psyche, de menselijke geest. Een enkele keer wordt dit gezien bij kinderen als een taalontwikkelingsstoornis.

Taal en spraakproblemen door hersenletsel

FAS komt vaak gemengd voor met dysartrie of afasie.

• Dysartrie is de moeite met articuleren; moeite met het aansturen van de spieren van lippen, tong, gehemelte en stembanden. Lees meer over dysartrie onderaan op de pagina van afasie en dysartrie.
• Afasie is een probleem met het begrijpen en produceren van de taal. Ofwel mensen kunnen niet meer bij hun taal komen -niet de woorden gebruiken- of zij begrijpen de taal niet zo goed.
  
  

Het lijkt er op dat FAS, het buitenlandsaccentsyndroom, een milde vorm is van apraxie. In dit geval spraakapraxie. Complexe handelingen waarbij de spieren bewust aangestuurd moeten worden. De spieren van de mond en tong werken nog goed maar het aansturen hiervan geeft problemen.

Waar in de hersenen?

Bij de meeste mensen (90%) zit het taalvermogen in de linkerhersenhelft. 10% van de mensen heeft het taalvermogen in de rechterhersenhelft. Er zijn mensen met FAS aangetroffen met letsel op één en twee locaties in het brein die bij spraakproductie betrokken waren.
Van oudsher werden twee gebieden aangewezen, het Broca gebied (moeilijk spreken, taalgebruik) en Wernickegebied (taalbegrip).

Op scans bleken littekens zichtbaar in de linkerhersenhelft. Met name in het middelste deel van de motorische schors, de post-centrale hersenschors, het deel van de achterste inferieure frontale schors en/ of middenfrontale schors, en de anterieure putamen en insula.

De insula maakt deel uit van een linguïstisch netwerk betrokken bij het produceren van spraak en verwerken van taal. De insula is een gedeelte van de hersenen onder de laterale sulcus (de groeve van Sylvius, zie afbeelding onder).

De kleine hersenen (cerebellum) zijn ook betrokken bij het coördineren van bewegingen en onderzoek toont ook de betrokkenheid bij taal- en spraakproblemen.

Bij letsel in de frontaalkwab kan ook FAS optreden, maar bij onderzoek met doorbloedingsscans bleken er verbanden te zijn met de kleine hersenen, zegt Stefanie van Keulen die op dit syndroom gepromoveerd is.

Klinkt als Frans, Spaans

Bij onderzoek bleek dat mensen niet het accent hadden dat paste bij een bepaald landgebied of streekgebied. Het klinkt bijvoorbeeld als een Franse tongval, maar moedertaaldeskundigen met kennis van elke stad of streek in België, Frankrijk of Franssprekende landen, herkenden dit niet als passend bij één gebied.
Stemopnames werden vergeleken met gezonde controlegroepen met hetzelfde accent uit een bepaalde streek of stad. Er bleken verschillen in spraaksnelheid (iets vertraging), onjuiste lange pauzes en eentonige intonatie.
Er zijn ook verhalen bekend van mensen die wel kortdurend in bijvoorbeeld het Engels spaken.

Ieder mens verschilt en sommige mensen bleken ongemerkt dit accent te versterken.

Hulp

Vaak, in meer dan 30% van de gevallen, gaat het Foreign Accent Syndrome vanzelf over. Een logopedist kan hulp bieden.

Ervaringsverhaal van Simon en Nadine:

Simon:
Mijn 'ervaring' met FAS heb ik van mijn ouders teruggehoord, want ik kan me er niets meer van herinneren. Ik praatte Engels i.p.v. Nederlands. Zij spraken wel in het Nederlands tegen mij en ik gaf daarop in het Engels antwoord. Dit heeft maar 1 à 2 dagen geduurd, en hierbij was ik ook nog in een erg slechte staat.
Ik sprak voor die tijd noch Engels op mijn werk noch thuis. Het is vanzelf overgegaan.

De redactie van Hersenletsel-uitleg is bekend met de identiteit van Simon en de echtheid van dit verhaal.

Nadine:
Mijn ervaring is dat ik na 10 dagen coma na een groot ongeluk, Frans heb gesproken. Daar heb ik totaal geen herinnering aan. Volgens mijn omgeving sprak ik het wel netjes én foutloos.
Mijn traumatisch letsel zat linkstemporaal (slaapkwab) en pariëtaal (wandbeenkwab). Beiderzijds frontaal (voorhoofdkwab) was iets schade, en minder opvallend ter hoogte van de pariëtale (wandbeenkwab) hersenschors rechts richting de occipitaal kwab.