Cerebrale visusstoornissen

CVI is de afkorting van Cerebral Visual Impairment. Engels voor cerebrale visusstoornissen. In gewoon Nederlands zijn het stoornissen in het zien, die voortkomen uit een hersenaandoening of hersenletsel voorbij de plaats waar de oogzenuwen elkaar kruisen (chiasma opticum).

 

Als de hersenen de beelden die ze binnen krijgen niet goed verwerken of anders interpreteren noemt men dat CVI. Bij deze visuele handicap ligt het dus niet aan de ogen. Het kan soms wèl samengaan met slechtziendheid (gezichtsscherpte onder de 0.3 en/of gezichtsveld kleiner dan 10).

Filmpjes met uitleg van CVI bij hersenletsel (titel klopt niet van de rechter film)

Kenmerkend: CVI is niet statisch

De stoornissen in het zien, variëren van wisselen in gezichtsscherpte, wazig zien, slecht zien, gestoorde oogbewegingen, verminderd details zien, niet herkennen van objecten of gezichten, moeite met oriënteren en uitval van gezichtsveld.              

De klachten van gezichtsscherpte kunnen zó wisselen, dat het lastig te peilen is voor omstanders wat de persoon wel of niet ziet. Maar de persoon zelf kan dat vaak ook niet goed aangeven wat hij/zij ziet, o.a. door bijvoorbeeld de lichamelijke conditie of overprikkeling.

CVI is niet statisch. Het wisselen van wat iemand ziet kan heel geleidelijk gaan maar ook sneller op een dag.

 

Overcompenseren

Iemand met CVI schreef: "Daarnaast kan ik ontzettend goed overcompenseren, waardoor men niet zo snel merkt dat ik slecht zie, maar dus wel degelijk slechtziend ben. En ik kan er wel degelijk hinder van hebben."

 

Voorbeeld

Een onderschat fenomeen is dat het wel of niet zien niet zo zeer met afmetingen van dingen te maken heeft, maar gewoon of de hersenen het verwerken of niet. Zo kan bijvoorbeeld iemand een persoon volledig 'missen' (niet zien) maar een pen zien liggen. 

 

De klachten van CVI zijn divers:

(Afhankelijk van plaats, letsel en aard)

• moeite met oriënteren
• moeite met herkennen van objecten
• moeite met herkennen van gezichten
• moeite met herkennen van gezichtsuitdrukkingen
• moeite in complexe visuele situaties (crowding)
• moeite met herkennen van vormen, symbolen of plaatjes 
• moeite met herkennen van cijfers of letters
• moeite met het zien van iets tegen een drukke achtergrond (bijv. een druk patroon)
• moeite om iets te vinden tussen andere dingen
• moeite om iemand te zien in een menigte
• moeite met het benoemen van kleuren
• wisselend scherpzien, wazig zien dat zelfs per moment kan wisselen
• verminderd details zien
• moeite met reiken naar objecten en grijpen van objecten
• blinde vlekken in het zicht (scotoom)
• gezichtsvelduitval
• moeite met gericht naar één punt kijken (fixatie)
• verminderd visueel geheugen
• moeite met overzicht in een vreemde of veranderde ruimte te krijgen of die te verkennen (ruimtelijke oriëntatie)
• wel losse onderdelen herkennen, maar niet het geheel overzien
• moeite met diepte inschatten
• moeite met het zien van bewegingen en de snelheid van iets inschatten, denk aan naderende auto's in het verkeer als je moet oversteken, maar ook bij het spelen met een bal of spelletjes spelen op een beeldscherm.

 

Daar waar de oogzenuwen kruisen: Chiasma opticum

Het chiasma opticum is een plat lichaam in de frontale hersenkwab en maakt visuele informatie beschikbaar voor beide hersenhelften. Prikkels uit het netvlies van het oog komen daar binnen via de oogzenuwen, en worden naar de thalamus gestuurd en daarvandaan wordt de informatie weer doorgestuurd naar de primaire visuele schors. Waar het letsel of de druk zich bevindt, bepaalt welk deel van het gezichtsveld uitvalt.

Chiasma komt uit het Grieks van de Griekse letter 'X', Chi, χίασμα, 'kruising', χιάζω 'bij het kruisje X':

Een tekening uit 1543 van Andreas Vesalius toont die kruising X (het chiasma opticum) in het rood. Je ziet de onderkant van de hersenen; de ogen zitten in deze tekening bovenin.↓

Aandoeningen in de hypofyse kunnen de zenuwvezels in deze oogzenuwkruising, het chiasma, dat vlak boven de hypofyse ligt, aantasten waardoor een deel van gezichtsveld uit kan vallen.

Maar er kan ook schade zijn ergens in de hele zenuwbaan naar de visuele schors (geniculostriate route) in de occipitaal kwab waar de visuele informatie verwerkt wordt.

 

Oorzaken

Er zijn meerdere oorzaken bij volwassenen, bijvoorbeeld een beroerte (CVA), Multiple Sclerose, hersentumor, ongeval of infectie.

Als er een ruimte innemend proces vanuit de hypofyse is geeft dat niet alleen hoofdpijn, maar ook komt er druk te staan op het chiasma opticum, waardoor halfzijdige gezichtsvelduitval aan de buitenkant van beide ogen (bitemporale hemianopsie), en verlies van gezichtsscherpte kan onstaan.

Er kan ook druk op de zenuwbaan ontstaan die normaal gesproken zorgt dat het oog alle kanten op kan bewegen.(oculomotore zenuw) Dan kan er oogspier zwakte /verlamming (ophtalmoplegie) onstaan.

 

 

Bij kinderen kan CVI bijvoorbeeld veroorzaakt zijn door zuurstoftekort bij de geboorte. Doordat de hersenen zich nog volop ontwikkelen kunnen de functies door de hersenen vaak nog overgenomen worden door andere hersengebieden. Veel kan ook opgevangen worden door oefeningen, strategieën en ervaringen. Maar dan moet de omgeving wel door hebben dat het kind bijvoorbeeld wisselend ziet.

 

 

De hersenen zijn echter al uitontwikkeld als het een volwassene betreft die CVI oploopt na hersenletsel of hersenziekte. Het is niet te voorspellen of iemand met de visus klachten leert omgaan.

 

Gezichtsblindheid of prosopagnosie ziet er ongeveer zo uit voor de betrokkene:

  

Crowding

Crowding is het probleem als iemand de visuele prikkels die dicht bij elkaar zijn, niet meer afzonderlijk kan waarnemen, door een beperking in het selectieve aandacht systeem. Het treedt op bij het zien van "rommelige", drukke visuele scènes. Crowding betekent ook letterlijk 'drukte'.

 

Als er dus veel visuele informatie tegelijk op iemand af komt, (simultaanperceptie) is het hinderlijk om de juiste informatie te selecteren voor de hersenen. Het object, de mens of de letter zèlf, waar iemand op wil focussen, wordt niet gezien tussen de andere objecten (of mensen of letters) in het blikveld. Als daarbij de oogmotoriek verstoord is, bijvoorbeeld door onwillekeurig wiebelende ogen, nystagmus, is het probleem nog groter.

 

Iemand met CVI kan vaak ook niet goed gericht naar één punt kijken. (fixeren) Ook kan de gezichtsscherpte zo wisselen dat een symbool tussen andere symbolen op rij of in een groep minder gezien wordt. Het is beter om deze één voor één of individueel te tonen.
Wanneer iemand zich op iets centraal in het midden fixeert, zijn de vervormde gebieden eromheen niet meer goed te onderscheiden.

Soms kunnen wel losse onderdelen herkend worden, maar kan iemand niet het geheel overzien. Zo is het herkennen van één persoon in een groep bijna niet te doen voor mensen met crowding. Evenzo kan er moeite zijn met het zien van iets tegen een drukke achtergrond (bijv. een druk patroon), of moeite om iets te vinden tussen andere dingen.

Voorbeeld:

Hetisheellastigomtekstentelezenvooriemandiegoedzietalsergeenkommasenofpuntenenhoofdlettersgeschrevenzijn!

 

 

 

©hersenletsel-uitleg

Bovenstaande simulatie van verschillende CVI gezichtsvelden van eenzelfde tekening met symbolen. Niet alleen door crowding slecht te zien maar ook door vlekken in het zicht (scotoma), wisselende scherpte, halfzijdig gezichtsveld uitval, circulaire gezichtsvelduitval e.d.

 

Citaten uit de ervaring

citaat 1 "Je moet observeren, observeren en nog eens waarnemen" vertelde een moeder met een kind met CVI in Amerika: "Je energie om het potentieel van je kind te ontdekken, wordt verspild, tenzij je probeert te begrijpen hoe je kind de wereld ziet,, of zich beweegt in deze wereld.

 

We hebben zijn handicap niet altijd meteen goed ingeschat, maar onze zoon leren begrijpen is onze eerste prioriteit. Het hebben van een kind dat wisselend ziet, het zien fluctueert van minuut tot minuut, is echt niet eenvoudig te begrijpen - geloof me. De sleutel om hem en zijn handicap te begrijpen was observeren, observeren en nogmaals observeren. Langzaam aan hebben we meer inzicht gekregen.

Als je niet de talenten van je kind probeert te begrijpen zul je nooit in staat zijn om ze te optimaliseren. Inzicht in CVI betekent dat je de blinde vlekken van je kind kent en je kind aanmoedigt om wat hij/zij wel ziet goed te gebruiken. Weten wat wazig, trillerig of onzichtbaar is, én strategieën aanbieden om de gezichtsfunctie te verbeteren".

 

citaat 2 "Mijn zoon ziet de wereld op zijn unieke manier en dagelijks leer ik met hem en van hem, wat dit betekent voor hem.

 

citaat 3 "Ik denk dat het eerlijk is om beide kanten van CVI te laten zien en echt waar, hij valt zo vaak. Hij struikelt en struikelt, maar hij staat weer op. Ik zeg altijd tegen hem "Als je zeven keer valt, sta je acht keer weer op."

 

citaat 4 "Alfie heeft om geleerd om zich van mensen af te keren om te luisteren, hij kan niet al zijn zintuigen tegelijkertijd gebruiken, en soms wordt dit verkeerd geïnterpreteerd als een autisme stoornis."

citaat 5 Ik heb moeite om de balans te houden als ik minder scherp zie.

 

Lees het ervaringsverhaal van Liesbeth.

Lees meer citaten (Engelstalig)

 

---

 

Hulp bij CVI 

Tips om met CVI om te gaan bij Bartimeus 

Bel de Bartiméus Infolijn:
088 88 99 888 (lokaal tarief)

mail: info@bartimeus.nl

Kennisdossier CVI:

• https://bartimeus.nl/expertise/het-ontwikkelen-van-onze-expertise/cerebrale-visuele-stoornissen-cvi
• https://www.bartimeus.nl/expertise/het-ontwikkelen-van-onze-expertise/cerebrale-visuele-stoornissen-cvi/onderzoeken-en-diagnose-cvi
• https://bartimeus.nl/expertise/het-ontwikkelen-van-onze-expertise/cerebrale-visuele-stoornissen-cvi/oorzaken-en-symptomen-cvi
  

U vindt op deze website informatie over:

• Wat is CVI?
• Oorzaken en symptomen
• Diagnostiek
• Begeleiding
• Contact
  
  

 

CONTACT

• Info van Koninklijke Visio over CVI.
  https://www.visio.org/nl-nl/expertise/oogziekten/cvi-(cerebrale-visuele-stoornis)
•  Brochures CVI https://www.visio.org/nl-nl/home/webshop/publicaties/cvi-en-nah

Lees over CVI... (Engelstalig) 

Lees meer over gezichtsveld uitval en gezichtsscherpte bij Oogartsen.nl

Vereniging BOSK

 

#CVIV(cerebrale visuele inperking) is moeilijk herkenbaar, niet te genezen en lastig te begeleiden.

 

Je ogen zijn prima en toch zie je alles anders. Onvoorstelbaar? Met cerebrale visusstoornis heb je dat altijd. http://bit.ly/1FQK4VK  #CVI

 

Voor hulp, zie de tips op de pagina Visuele gevolgen bij hersenletsel. 

Links: Boeken, audiofragmenten en publicatie tips