Op deze pagina:

Bloedvaten in de hersenen

Er zijn twee soorten bloedvaten: de slagaderen (ook arteriën /arteria genoemd afgekort a.) en de aderen (ook wel venen /vena genoemd, afgekort v.).

Vanuit de lichaamsslagader (aorta) lopen een aantal grote bloedvaten, arteria naar de hersenen. Slagaders vervoeren zuurstof en voedingstoffen naar de hersenen. De hersenen worden doorbloed via vier slagaders:

• twee halsslagaders (arteria carotis) aan de voor/zijkant van de hals. Zij voorzien 80% van de hersenen van bloed en daarmee van zuurstof en glucose. 
• twee wervelslagaders /vertebrale slagaders (arteria vertebralis) die aan de achterkant bij de wervels langs naar de hersenen lopen. Zij zorgen voor de overige 20% doorbloeding. De vertebrale slagaders voorzien het bovenste deel van het ruggenmerg, de hersenstam, de kleine hersenen (het cerebellum) en het achterste deel van de hersenen van bloed.

De twee wervelslagaders vormen samen de basilaire slagader.

De slagaders zijn rood gekleurd op onderstaande afbeelding.

Vanuit de hersenen wordt zuurstofarm bloed teruggevoerd naar het hart. Een bloedvat waarin het bloed in de richting van het hart stroomt wordt ader of vena genoemd, meervoud venae, vaak afgekort met de letter v. De aders zijn blauwgekleurd op onderstaande afbeelding.

De buitenste halsader is de vena jugularis externa en de binnenste halsader is de vena jugularis interna.

Benamingen

Bloedvoorziening van:

De twee halsslagaders (arteriae carotis) en hun vertakkingen

De gemeenschappelijke halsslagader = Common carotid artery /Arteria carotis communis ontspringt uit de aortaboog of een grote tak daarvan (truncus brachiocephalius).
Deze halsslagader vertakt zich ter hoogte van de kaakhoek in:

• Binnenste halsslagader / Internal carotid artery /Arteria carotis interna
• Buitenste halsslagader = External carotid artery / Arteria carotis externa

By BruceBlaus. When using this image in external sources it can be cited as:Blausen.com staff (2014). "Medical gallery of Blausen Medical 2014". WikiJournal of Medicine 1 (2). DOI:10.15347/wjm/2014.010. ISSN 2002-4436. - Own work, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=30634275

• Arteria carotis externa; deze buitenste halsslagader verzorgt de doorbloeding van:
  • schildklier
  • het strottenhoofd
  • de tong
  • het gezicht; de gelaatsspieren.

• Arteria carotis interna; deze binnenste halsslagader vertakt zich pas bij de schedelbasis en maakt daar een S-bocht, geeft dan een tak af naar het oog en vertakt zich daarna verder in:
  
  
  • Arteria cerebri anterior / voorste hersenslagader (ACA) voorziet de beide grote hersenhelften (cerebrale hemisfeer) aan de mediale (binnenzijde bij middellijn van het lichaam) en dorsale (rugzijde van het lichaam) zijden van bloed van de:
    1. voorhoofdskwab = frontaalkwab 
    2. wandbeenkwab = pariëtale kwab 

De ACA voorziet het hele mediale deel van de hersenen van bloed, dus het gedeelte aan de binnenzijde van het lichaam. De ACA is het minst vaak getroffen door beroertes, en kan derhalve gemakkelijk verkeerd worden gediagnosticeerd. 

• • Arteria cerebri media / middelste hersenslagader (ACM) voorziet veel hersengebieden van bloed:
    • voorhoofdskwab = frontaalkwab
    • slaapkwab = temporaalkwab 
    • wandbeenkwab= pariëtale kwab
    • De ACM vertakt in de lenticustriatale vaten die de volgende gebieden van bloed voorzien:
      • hypofyse 
      • hypothalamus 
      • basale ganglia
      • capsula interna  (voorste helft)   
      • caudate (voorste inferior kop)
      • corpus callosum (voorste 4/5e deel)
      • insula (eiland van Reil)
        De ACM voorziet de hele laterale kant van de hersenen van bloed, dus aan zijkant van de hersenen. Beroertes in het ACM gebied komen vaak voor. (Teasell, 1998)
        
        
  • Arteria chorioidae anterior voorziet de volgende gebieden van bloed:
    
    • crus cerebri van de middenhersenen
    • laterale geniculaire lichaam
    • choroïde plexus van de laterale ventrikels en de derde ventrikel
    • globus pallidus
    • caudate nucleus
    • amygdala
    • hypothalamus
    • rode kern
    • substantia nigra
    • achterste deel van de capsula interna /interne capsule
    • hippocampus
      
•  
  • Arteria communicans posterior / Achterste communicerende slagader
    

Doorbloedingsgebied ACA, ACM, ACP

Geel  = Arteria cerebri anterior / voorste hersenslagader (ACA)

Rood = Arteria cerebri media / middelste hersenslagader (ACM)

Blauw = Arteria cerebri posterior / achterste hersenslagader (ACP)

De twee wervelslagaders (arteriae vertebralis /vertebrale slagaders) en hun vertakkingen: Het vertebrobassilaire systeem.

De twee wervelslagaders (vertebrale slagaders /Arteriae vertebralis) ontstaan ​​uit de subclavia-slagader die weer uit de aorta ontspringt.
De linker en rechter wervelslagader komen van onderen af, ter hoogte van het verlengde merg, weer samen in het hoofd om de basilaire slagader (arteria basilaris) te vormen.

• De Arteria basilaris doorbloedt de:
  • middenhersenen (mesencephalon) en pons onderdelen van de hersenstam
  • kleine hersenen (cerebellum)

BruceBlaus. Blausen.com staff (2014). "Medical gallery of Blausen Medical 2014". WikiJournal of Medicine 1 (2). DOI:10.15347/wjm/2014.010. ISSN 2002-4436. - Own work

• De vertakkingen van de Arteria basilaris zijn:
  • Arteria spinalis anterior (ASA) voorste ruggenmerg slagader
    
  • Arteria spinalis posterior (ASP) achterste ruggenmerg slagader
    
  • Arteria cerebelli superior (SCA)
  • Arteria cerebelli anterior inferior (AICA) Voorste inferieure cerebellaire slagader
    
  • Arteria cerebelli posterior inferior (PICA) Afsluiting van de PICA resulteert in een lateraal medullair syndroom = Wallenberg syndroom PICA infarct
    
  • Ramni meningi arteriae vertebralis
    
    Daarna vertakt de Arteria basilaris zich in de ACP (echter bij 5-25% van de mensen komt de ACP uit de arteria carotis):

• De ACP
  De Arteria cerebri posterior (ACP) of achterste hersenslagader, net aan de onderzijde van de cirkel van Willis, geeft bloed aan:

  • de mediale achterhoofdskwab = occipitaalkwab

  •  de inferieure en mediale delen van de temporaalkwab
  • het limbische systeem
  • thalamus
    
    De primaire functie van de occipitale lob/ achterhoofdskwab is het gezichtsvermogen. Een beroerte in de ACP veroorzaakt gewoonlijk visuele tekorten, met name contralaterale homonieme hemianopsie (gezichtsvelduitval).
    
    
• Arteria communicans posterior dat in de cirkel van Willis zowel links als rechts weer de arteria carotis interna verbindt met de arteria cerebri posterior.
  
  

Cirkel van Willis

Veel hersenslagaders maken deel uit van een vaatkring van hersenbloedvaten die echt in een cirkel lopen; de cirkel van Willis (ring van Willis). Deze ring of cirkel verbindt de bloedvaten van de linker met de rechterkant en de voorste met de achterste bloedsomloop. De cirkel van Willis ligt in de hersenbasis.

Deze bloedvatcirkel vormt een beveiligingsmechanisme omdat als er in een deel de doorbloeding wegvalt, de andere kant het over kan nemen. Echter bij niet iedereen is deze beveiligingsring goed aangelegd. Ongeveer 30% van de mensen heeft een complete cirkel van Willis.

De bloedvaten die tot de cirkel van Willis behoren zijn: 

• Arteria cerebri posterior (ACP) of achterste hersenslagader
• Arteria cerebri anterior (ACA) of voorste hersenslagader
• Arteria cerebri media (ACM) of middelste hersenslagader
• Arteria communicans anterior (ACOM)voorste gemeenschappelijke (verbindings)hersenslagader
  
• Arteria carotis interna binnenste halsslagader
• Arteria communicans posterior  achterste gemeenschappelijke (verbindings) hersenslagader

De hersenen van onderaf bezien

De hersenbloedvaten waar we op onderstaande afbeeldingen naar kijken liggen in de besloten ruimte tussen de bodem van de schedelholte en de onderkant van de hersenen. 
Op onderstaande afbeelding onderaan is bovenin de cirkel van Willis te zien. De namen zijn óf links óf rechts geschreven maar kunnen beiderzijds gezien worden. Arteria (slagader) wordt afgekort tot A.

Op de bovenste afbeeldingen worden dezelfde weergave getoond maar dan met de hersenen erbij getekend van onderaf gezien. Je herkent het patroon van een "poppetje" met de "benen" als het ware. De cirkel van Willis is eigenlijk een zeshoek van bloedvaten in de basis van het hoofd.

Voorkant bij het voorhoofd

Achterkant bij het achterhoofd

Afbeelding credits: Door Rhcastilhos - File:Gray519.png, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6187585

De aders van de hersenen, het veneuze stroomgebied

De afvoer van zuurstofarm bloed, van koolstofdioxide, melkzuur en andere afvalstoffen loopt via aders. De aders in de hersenen kennen twee systemen; een dieper en een oppervlakkig systeem.

Dieper systeem:

Het diepere systeem van aders voert zuurstofarm bloed af uit de basale ganglia en structuren die diep in het brein zijn gelegen en komen achter het middenbrein (mesencephalon) samen.

Oppervlakkig:
Er zijn holtes (sinussen) waar de aderen in de hersenen doorheen lopen, die aan de oppervlakte van de hersenen liggen, onder de schedel. Die holtes worden gevormd door de beide lagen van het harde hersenvlies (dura mater):

• de periostale laag, aan de kant van het bot. Het vormt een geheel met het botvlies van de schedel.
• de meningeale laag, aan de kant van de hersenen.

Tussen de twee lagen liggen op een aantal plaatsen bloedbanen.

Op verschillende plaatsen maakt de binnenste laag zich los en buigt naar binnen. Zo ontstaan plooien (durale plooien) en ruimtes (durale veneuze sinussen) tussen de binnenste en buitenste laag. 

De sinussen monden uit in een kruispunt van aders: confluens sinuum (van con, samen; flŭĕre, vloeien), waar de volgende aders samenvloeien:

• sinus sagittalis superior
• sinus rectus
• sinus occipitalis
• linker- en rechter sinus transversus

Waarna het zuurstofarme bloed verder stroomt  en uitmondt in de vena jugularis interna (deze loopt in de hals).

Het oppervlakkige veneuze systeem afgebeeld:

Engelstalig filmpje:

Als je de klachten of uitval weet, kan je zeggen welk bloedvat betrokken was en omgekeerd.

Download hier het schema met mogelijke klachten bij uitval van de specifieke hersenslagader:

Doorbloeding van de schedel:

De benige schedel krijgt het bloed niet van een van de vier hersenslagaders maar van de middelste meningeale slagader.

Doorbloeding van de hoofdhuid:

De hoofdhuid krijgt  het bloed van de achterste auriculaire slagader (bij het oor), occipitale slagader (bij het achterhoofd) en van de oppervlakkige temporale slagaders (bij de slapen). Daarnaast krijgt de hoofdhuid bloed van de twee takken van de interne halsslagader, supra-orbitaal en supratrochlear.

Infofilmpje (Engelstalig)

Klik op het tandwieltje onder de film. Selecteer Automatisch vertalen. Selecteer Nederlands.

Download